تلقین در چند مقطع صورت می گیرد. 1-درآستانه مرگ 2-هنگام به خاک سپاری 3- بعد از خاک سپاری تلقینی که در آستانه مرگ در روایات بیان شده، بدین صورت است: ( لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا تَحْتَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین[1] یعنی هیچ معبودی نیست که در خور پرستش باشد جز ذات واجب الوجودی که مستجمع جمیع صفات کمالیّه و حلیم و بردبار و کریم است، نیست معبودی جز خدای یگانه بلند مرتبه و عظیم الشأن منزّه و پاک میدانم پروردگار آسمانهای هفتگانه را و آنچه در آنهاست و آنچه در میان آنها و زیر آنها است و او پروردگار عرش عظیم است و درود بر فرستادگان الهی و حمد و ثنا مخصوص خداوند پروردگار عالمیان است). و البته شایسته است که پس از توحید و نبوت، اسامی ائمه و شهادت به حقانیت آن ها را نیز در تلقین بیان کنیم.[2] این تلقین بسیار باارزش است تا جایی که می تواند شخص را وارد بهشت کند و خوف و ترس را از او دور کند. رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فرمود: مردگانتان را پیش از مرگ (لا إله إلّااللَّه) تلقین کنید، هر کس آخرین سخن زندگیش کلمه (لا إله الّا اللَّه) باشد داخل بهشت خواهد شد.[3] همچنین امیر المومنین (ع) در هنگام مرگ، به افراد تلقین می کردند و اگر مریض می توانست آن را بگوید، حضرت می فرمود: برو برای تو ترسی نیست.[4] البته توانایی بیان تلقینات برای همگان میسر نخواهد بود و گذشته انسان بر این مساله اثر می گذارد. در روایتی از پیامبر (ص) این مساله به نیکی دیده می شود: امام صادق علیه السّلام فرمود: در زمان رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله مردی از اهل مدینه در حالت بیماری که با همان بیماری از دنیا رفت زبانش گرفته و بسته شد رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله بر او وارد شد و باو فرمود: بگو: (لا إله إلا اللَّه) بیمار نتوانست بگوید، پیامبر (ص) دوباره این سخن را باو تکرار کرد و باز آن شخص نتوانست، در این هنگام زنی بالای سر بیمار ایستاده بود رسول خدا (ص) باو فرمود: آیا این مرد مادرش زنده است؟ آن زن عرض کرد: آری یا رسول اللَّه من مادر اویم، رسول خدا (ص) باو فرمود: آیا تو از او راضی هستی یا خیر؟ عرضکرد: نه تنها راضی نیستم بلکه از او خشمگین هم هستم، رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله بآن زن فرمود: من مایلم که تو از او بگذری و راضی و خشنود شوی عرضکرد: یا رسول اللَّه من برای خشنودی خاطر شما از او راضی شدم، پس پیامبر (ص) به بیمار فرمود: بگو (لا إله إلا اللَّه) و او گفت: (لا إله إلّا اللَّه)[5] و برای دیدن متن تلقین هنگام خاکسپاری می توانید به مساله 628 رساله ها مراجع کنید. و درباره فایده به این مطلب اشاره شده است که تلقین سبب انصراف نکیر و منکر از سوال قبر می شود.[6] البته همانطور که در مرحله اول تلقین بیان شد، صرف تلقین برای هر کسی موثر نیست. و شخص باید قابلیتی داشته باشد که تلقین او موثر واقع شود. [1]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 132. [2]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 134، حدیث 356. [3]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 132. [4]. الکافی، ج3، ص: 124. [5]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 132. [6]. منازل الاخره، شیخ عباس، ص 38.
تلقین در چند مقطع صورت می گیرد. 1-درآستانه مرگ 2-هنگام به خاک سپاری 3- بعد از خاک سپاری
تلقینی که در آستانه مرگ در روایات بیان شده، بدین صورت است:
( لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْحَلِیمُ الْکَرِیمُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ سُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الْأَرَضِینَ السَّبْعِ وَ مَا فِیهِنَّ وَ مَا بَیْنَهُنَّ وَ مَا تَحْتَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین[1] یعنی هیچ معبودی نیست که در خور پرستش باشد جز ذات واجب الوجودی که مستجمع جمیع صفات کمالیّه و حلیم و بردبار و کریم است، نیست معبودی جز خدای یگانه بلند مرتبه و عظیم الشأن منزّه و پاک میدانم پروردگار آسمانهای هفتگانه را و آنچه در آنهاست و آنچه در میان آنها و زیر آنها است و او پروردگار عرش عظیم است و درود بر فرستادگان الهی و حمد و ثنا مخصوص خداوند پروردگار عالمیان است).
و البته شایسته است که پس از توحید و نبوت، اسامی ائمه و شهادت به حقانیت آن ها را نیز در تلقین بیان کنیم.[2]
این تلقین بسیار باارزش است تا جایی که می تواند شخص را وارد بهشت کند و خوف و ترس را از او دور کند.
رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فرمود: مردگانتان را پیش از مرگ (لا إله إلّااللَّه) تلقین کنید، هر کس آخرین سخن زندگیش کلمه (لا إله الّا اللَّه) باشد داخل بهشت خواهد شد.[3]
همچنین امیر المومنین (ع) در هنگام مرگ، به افراد تلقین می کردند و اگر مریض می توانست آن را بگوید، حضرت می فرمود: برو برای تو ترسی نیست.[4]
البته توانایی بیان تلقینات برای همگان میسر نخواهد بود و گذشته انسان بر این مساله اثر می گذارد. در روایتی از پیامبر (ص) این مساله به نیکی دیده می شود:
امام صادق علیه السّلام فرمود: در زمان رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله مردی از اهل مدینه در حالت بیماری که با همان بیماری از دنیا رفت زبانش گرفته و بسته شد رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله بر او وارد شد و باو فرمود: بگو: (لا إله إلا اللَّه) بیمار نتوانست بگوید، پیامبر (ص) دوباره این سخن را باو تکرار کرد و باز آن شخص نتوانست، در این هنگام زنی بالای سر بیمار ایستاده بود رسول خدا (ص) باو فرمود: آیا این مرد مادرش زنده است؟ آن زن عرض کرد: آری یا رسول اللَّه من مادر اویم، رسول خدا (ص) باو فرمود: آیا تو از او راضی هستی یا خیر؟ عرضکرد: نه تنها راضی نیستم بلکه از او خشمگین هم هستم، رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله بآن زن فرمود: من مایلم که تو از او بگذری و راضی و خشنود شوی عرضکرد: یا رسول اللَّه من برای خشنودی خاطر شما از او راضی شدم، پس پیامبر (ص) به بیمار فرمود: بگو (لا إله إلا اللَّه) و او گفت: (لا إله إلّا اللَّه)[5]
و برای دیدن متن تلقین هنگام خاکسپاری می توانید به مساله 628 رساله ها مراجع کنید. و درباره فایده به این مطلب اشاره شده است که تلقین سبب انصراف نکیر و منکر از سوال قبر می شود.[6]
البته همانطور که در مرحله اول تلقین بیان شد، صرف تلقین برای هر کسی موثر نیست. و شخص باید قابلیتی داشته باشد که تلقین او موثر واقع شود.
[1]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 132.
[2]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 134، حدیث 356.
[3]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 132.
[4]. الکافی، ج3، ص: 124.
[5]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص: 132.
[6]. منازل الاخره، شیخ عباس، ص 38.
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا تلقین شهادتین برای محتضر لازم است و اینکه این تلقین باید چگونه باشد؟
- [سایر] تلقین میّت از چه زمانی مرسوم شده است و آنچه که به نام تلقین میّت در مفاتیح الجنان درج شده، به چه کسی منسوب است؟
- [سایر] فرق دعا با تلقین چیست؟
- [سایر] طریقه کامل تلقین میت چگونه است؟ چه باید گوییم؟ عین عبارت چیست؟
- [سایر] آیا شهود نمیتواند فقط توهم و تلقین باشد؟ حد تشخیص کدام است؟
- [سایر] آیا شهود نمی تواند فقط توهم و تلقین باشد؟ حد تشخیص کدام است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا تلقین میّت فردی که زبانش عیب دارد مثل الثغ (کسی که راء را غین یا لام تلفّظ میکند) صحیح است یا خیر؟
- [سایر] چرا شیعه می گوید: باید جمله "اشهد انّ علیا ولیّ الله" در اذان و تلقین بر میت تکرار بشود؟ ر. ک. فروع الکافی ج 3 ص 82.
- [سایر] این که در دعای تلقین میت گفته میشود: (... اللهم إنا لا نعلم منه إلا خیراً...)، اگر واقعاً از این میّت جز شرّ چیزی ندیده باشیم و این جمله را بگوییم، آیا دروغ نیست؟
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که به دیگران تلقین نیت و تلبیه می کند و خودش فراموش کرده است که نیت نماید وظیفه اش چیست
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام علیهم السلام و سایر عقاید حقه را به کسی که در حال جان دادن است طوری تلقین کنند که بفهمد و همچنین مستحب است چیزهایی را که ذکر شد تا وقت مرگ تکرار کنند و نیز دعای فرج را به محتضر تلقین نمایند
- [آیت الله علوی گرگانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کردهاند، مستحب است ولیّ میّت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شد به میّت تلقین کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند؛ مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد؛ دعاهائی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [آیت الله بروجردی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کردهاند، مستحب است وَلِی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده، به میت تلقین کند.
- [آیت الله خوئی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کردهاند، مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [امام خمینی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند، مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحب است شهادتین و اقرار به دوازده امام علیهم السلام و سایر عقاید حقه را به کسی که در حال جان دادن است طوری تلقین کنند که بفهمد و همچنین مستحب است چیزهایی را که ذکر شد تا وقت مرگ تکرار کنند و نیز دعای فرج را به محتضر تلقین نمایند
- [آیت الله شبیری زنجانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کردهاند، مستحب است ولیّ میت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به میت تلقین کنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده اند مستحب است وَلِیّ میت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده، به میت تلقین کند.