آیا این ادعا صحیح هست که تمامی جنگ های دوران صدر اسلام در زمان پیامبر همگی دفاعی بوده اند؟ آیا هیچ گاه مسلمانان حمله ای را آغاز نکرده اند؟ با بررسی زمینه ها و عوامل بروز جنگ های زمان پیامبر اسلام(ص) مشخص می شود که هیچ یک از جنگهای پیامبر(ص) جنبه خشونت طلبی و بی رحمی و تهاجم نداشت. بلکه یا به سبب فتنه و نقض عهد طرف مقابل بود، مانند جنگ با بنی قنیقاع در مدینه و جنگ با مشرکان در فتح مکه که به سبب نقض عهد قریش در صلح حدیبیه روی داد. یا برای جلوگیری از تجاوز بود مانند جنگ احد و خندق و یا قصاص و معامله به مثل و یا به سبب محاصره اقتصادی بود، مثل جنگ بدر و یا پشگیری از تجاوز و فتنه بود مانند : تجاوزهای پراکنده عمال روم و امپراطوری روم و هم چنین ایران و عوامل آنان در سر حدات و جنگ تبوک. حتی رومیان سفیر پیامبر را کشتند. علل واقعی جنگ هایی که در زمان پیامبر اکرم (ص) (در مدت 10 سال نخست هجری) اتفاق افتاده است را می توان به این صورت بیان کرد: 1- پاسخ به تجاوزها و فشارهای ناجوانمردانه مشرکان به جان و اموال مسلمانان به خصوص در مکه، مانند جنگ های (بدر)، (احد) و (خندق). 2- تنبیه افراد ستمگری که مسلمانان یا سپاه تبلیغی آنان را در بیابان ها و نقاط دور دست کشته و یا با شکستن میثاق خود، هستی اسلام را به خطر می انداختند. جنگ هایی که با طوائف سه گانه یهود (یهود بنی قریظه، یهود بنی نضیر و یهود بنی قین قاع) صورت گرفت، نظیر غزوه بنی نضیر و ... از این قبیل بوده است. 3- خنثی سازی جنب و جوش هایی که در میان قبائل در شرف تکوین بود و می خواستند با جمع آوری سرباز و سلاح و مهمات، مقدمات حمله به مدینه را فراهم آورند. بیشتر نبردهای جزیی، از این قبیل بوده است.[1] بهر حال این نبردها به یک اعتبار در پاسخ به آزار و شکنجه ها و در مواردی شهادت مسلمین توسط مشرکین و مصادره اموال آنان در مکه و آماده شدن برای نابود نمودن مسلمانان، بوده و جنبه دفاع از کیان اسلام و ایجاد ترس و رعب در دل دشمنان و منصرف کردن آنها از حمله به مسلمانان را داشته است. پی نوشت: [1]- سبحانی، جعفر- فروغ ابدیت- صص 165-166.
آیا این ادعا صحیح هست که تمامی جنگ های دوران صدر اسلام در زمان پیامبر همگی دفاعی بوده اند؟ آیا هیچ گاه مسلمانان حمله ای را آغاز نکرده اند؟
با بررسی زمینه ها و عوامل بروز جنگ های زمان پیامبر اسلام(ص) مشخص می شود که هیچ یک از جنگهای پیامبر(ص) جنبه خشونت طلبی و بی رحمی و تهاجم نداشت. بلکه یا به سبب فتنه و نقض عهد طرف مقابل بود، مانند جنگ با بنی قنیقاع در مدینه و جنگ با مشرکان در فتح مکه که به سبب نقض عهد قریش در صلح حدیبیه روی داد. یا برای جلوگیری از تجاوز بود مانند جنگ احد و خندق و یا قصاص و معامله به مثل و یا به سبب محاصره اقتصادی بود، مثل جنگ بدر و یا پشگیری از تجاوز و فتنه بود مانند : تجاوزهای پراکنده عمال روم و امپراطوری روم و هم چنین ایران و عوامل آنان در سر حدات و جنگ تبوک. حتی رومیان سفیر پیامبر را کشتند.
علل واقعی جنگ هایی که در زمان پیامبر اکرم (ص) (در مدت 10 سال نخست هجری) اتفاق افتاده است را می توان به این صورت بیان کرد:
1- پاسخ به تجاوزها و فشارهای ناجوانمردانه مشرکان به جان و اموال مسلمانان به خصوص در مکه، مانند جنگ های (بدر)، (احد) و (خندق).
2- تنبیه افراد ستمگری که مسلمانان یا سپاه تبلیغی آنان را در بیابان ها و نقاط دور دست کشته و یا با شکستن میثاق خود، هستی اسلام را به خطر می انداختند. جنگ هایی که با طوائف سه گانه یهود (یهود بنی قریظه، یهود بنی نضیر و یهود بنی قین قاع) صورت گرفت، نظیر غزوه بنی نضیر و ... از این قبیل بوده است.
3- خنثی سازی جنب و جوش هایی که در میان قبائل در شرف تکوین بود و می خواستند با جمع آوری سرباز و سلاح و مهمات، مقدمات حمله به مدینه را فراهم آورند. بیشتر نبردهای جزیی، از این قبیل بوده است.[1]
بهر حال این نبردها به یک اعتبار در پاسخ به آزار و شکنجه ها و در مواردی شهادت مسلمین توسط مشرکین و مصادره اموال آنان در مکه و آماده شدن برای نابود نمودن مسلمانان، بوده و جنبه دفاع از کیان اسلام و ایجاد ترس و رعب در دل دشمنان و منصرف کردن آنها از حمله به مسلمانان را داشته است.
پی نوشت:
[1]- سبحانی، جعفر- فروغ ابدیت- صص 165-166.
- [سایر] مسلمانان به چه دلیلی به کاروان تجاری قریش حمله کردند؟
- [سایر] چرا مسلمانان در صدر اسلام به کاروان مشرکین حمله می کردند و این کار چه توجیهی می تواند داشته باشد ؟
- [سایر] شبهه: مسلمانان به ایران حمله کردند و کشور آنان را مورد هجوم قرار داده و مردم را به زور به سلطه خود درآوردند و مسلمان کردند.
- [سایر] هنگام آغاز دعوت اسلام قدرت سیاسی واقتصادی مکه در دست چه کسانی بود؟
- [سایر] آیا شیعه با فتوحاتی که در آغاز تاریخ اسلام و در زمان خلفاء انجام شده موافق میباشد یا خیر؟
- [سایر] اگر در این زمان کشور مسلمانی به کشور غیر مسلمانی حمله کند، آیا زنان شوهر دار آن کشور به مسلمانان حلال می شوند ؟ چرا ؟
- [سایر] اگر در این زمان کشور مسلمانی به کشور غیر مسلمانی حمله کند، آیا زنان شوهر دار آن کشور به مسلمانان حلال می شوند؟ چرا ؟
- [سایر] آیا پیامبر و یارانش حق داشتند که به کاروان ابوسفیان حمله کنند، حمله ای که مقدمه جنگ بدر شد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] عملیّات شهادت طلبانه مسلمانان فلسطینی، که به خود موادّ انفجاری بسته و به مواضع دشمن حمله می کنند، از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟ آیا ایرانیان نیز می توانند به آنجا بروند، و این کار را انجام دهند؟
- [سایر] اگر هنگام حمله ی اعراب پیامبر اسلام در قید حیات بودند اجازه ی حمله به ایران را می داد یا خیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] حمله دار یعنی کسی که فقط در ماههای حج به مسافرت اشتغال میورزد، نماز را باید شکسته بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] حمله دار (یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت می کند) چنانچه شغلش مسافرت باشد؛ باید نماز را تمام بخواند و اگر شغلش مسافرت نباشد و فقط در ایام حج برای حمله داری سفر می کند اگرچه مدت سفرش کم باشد مانند این زمان که سفر با هواپیما است بنا بر احتیاط تمام و شکسته بخواند.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه پیش از آغاز کار یا در اثناء، سرمایه به کلی تلف شود مضاربه خود به خود فسخ می شود.
- [آیت الله مظاهری] اگر حیوان شخصی، به انسان حمله کند او حقّ دارد از خود دفاع کند و اگر به حیوان خسارتی وارد شود ضامن نیست.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که میخواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، نباید هنگامی آغاز کند که در بین سی و یک روز، روزی مانند عید قربان باشد که روزه آن حرام است و اگر با توجه به این مطلب روزه کفاره را در این هنگام آغاز کند، باید روزهها را از سر بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن در آغاز، مجبور بوده و در اثناء راضی شده احتیاط واجب آن است که مرد دو کفاره بدهد و بر زن چیزی جز قضا لازم نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر ابتدای مدّت اجاره به صورت صریح یا ضمنی معیّن نشود, آغاز آن، پس از انجام عقدِ لفظی یا فعلیِ اجاره است.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که شغل او حمله داری است وحاجیها را از راه دور به مکّه میبرد، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمامبخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . حمله دار یعنی: کسی که برای رساندن حاجی ها به مکه مسافرت می کند، چنان چه شغلش مسافرت باشد، باید نماز را تمام بخواند. و اگر شغلش مسافرت نباشد، باید شکسته بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که شغل او حمله داری است و حاجی ها را از راه دور به مکه می برد، چنان چه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمام بخواند.