درست است که این ازدواج قبل از بعثت حضرت محمد(ص) به پیامبری و بیان احکام اسلامی واقع شده بود، ولی اینگونه نبود که تا قبل از بعثت پیامبر(ص)،احکام الهی وجود نداشته است، بلکه خاندان پیامبر(ص) پیرو دین حنیف یعنی دین حضرت ابراهیم بودند. تنها آیینی که در آن زمان در محیط حجاز و در میان عرب ها معروف بود و پیرو داشت، همان آیین ابراهیم (ع) بوده است، و برخی از سنن ابراهیم، حتّی در میان بت پرستان شایع بود و در زبان عرب به آیین ابراهیم، دین حنیف می گفتند؛ آیین یهود و مسیح کمتر به خاک حجاز نفوذ کرده بود و فقط در مدینه و خیبر و مرزهای یمن، گروهی کلیمی و مسیحی زندگی می کردند، روی این قراین می توان گفت که نیاکان پیامبر پیرو آیین ابراهیم بوده اند. طبق روایات شیعه و سنی، ابو طالب (ع)، خطبه عقد را جاری کرد. مرحوم شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه مینویسد : هنگامی که رسول خدا (ص) در جلسه خواستگاری حضرت خدیجه(س) با پدر یا عموی او صحبت میکرد، أبو طالب در اجتماع قریش حضور یافت و خطبه عقد را این چنین آغاز کرد: (سپاس خدای را که ما را از نسل ابراهیم و ذرّیّه اسماعیل قرار داد، و برای ما خانه ای نهاد که مردمان گرد او طواف کنند، و نیز حرم امنی که از اطراف جهان نعمت ها به سوی آن میآورند، و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد، آنگاه گفت: این برادر زاده من محمّد بن عبد اللَّه بن عبد المطّلب با هیچ یک از مردان قریش سنجیده نشود جز آن که برتری یابد، و با هیچ کس از آنان قیاس نگردد، جز آن که بزرگتر آید اگر چه از مال دستش تهی است (لکن این نقص نیست)؛ زیرا که مال نصیبی ناپایدار و سایهای زود گذر است، و اکنون او را به همسری با خدیجه رغبتی است و خدیجه را بازدواج با او شوقی، و آنچه از مهریّه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود چه نقدینه و چه بر ذمّه، و او دارای موقعیّت حسّاسی است شخصیّت و مرتبهای رفیع دارد، و دارای زبانی است نرم و کاربر) و خدیجه را به همسری او درآورد و رسول خدا(ص) فردای آن روز با وی عروسی کرد.(1) پی نوشت: 1. من لا یحضره الفقیه، ج3، ص 398 / این روایت در بسیاری از کتابهای دیگر شیعه ؛ از جمله : الکافی ، شیخ الکلینی ، ج 5 ، ص 374 – 375 و رسالة فی المهر ، شیخ المفید ، ص 29 وعوالی اللئالی ، ابن أبی جمهور ، ج 3 ، ص113 و ... نقل شده است.:
قبل از بعثت پیامبر (ص) خطبه عقد وصلت پیامبر(ص) کیفیتش چگونه بوده است و چه کسی قرائت کرد؟
درست است که این ازدواج قبل از بعثت حضرت محمد(ص) به پیامبری و بیان احکام اسلامی واقع شده بود، ولی اینگونه نبود که تا قبل از بعثت پیامبر(ص)،احکام الهی وجود نداشته است، بلکه خاندان پیامبر(ص) پیرو دین حنیف یعنی دین حضرت ابراهیم بودند. تنها آیینی که در آن زمان در محیط حجاز و در میان عرب ها معروف بود و پیرو داشت، همان آیین ابراهیم (ع) بوده است، و برخی از سنن ابراهیم، حتّی در میان بت پرستان شایع بود و در زبان عرب به آیین ابراهیم، دین حنیف می گفتند؛ آیین یهود و مسیح کمتر به خاک حجاز نفوذ کرده بود و فقط در مدینه و خیبر و مرزهای یمن، گروهی کلیمی و مسیحی زندگی می کردند، روی این قراین می توان گفت که نیاکان پیامبر پیرو آیین ابراهیم بوده اند.
طبق روایات شیعه و سنی، ابو طالب (ع)، خطبه عقد را جاری کرد. مرحوم شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه مینویسد :
هنگامی که رسول خدا (ص) در جلسه خواستگاری حضرت خدیجه(س) با پدر یا عموی او صحبت میکرد، أبو طالب در اجتماع قریش حضور یافت و خطبه عقد را این چنین آغاز کرد:
(سپاس خدای را که ما را از نسل ابراهیم و ذرّیّه اسماعیل قرار داد، و برای ما خانه ای نهاد که مردمان گرد او طواف کنند، و نیز حرم امنی که از اطراف جهان نعمت ها به سوی آن میآورند، و ما را در دیار خود بر مردم فرمانروا قرار داد، آنگاه گفت: این برادر زاده من محمّد بن عبد اللَّه بن عبد المطّلب با هیچ یک از مردان قریش سنجیده نشود جز آن که برتری یابد، و با هیچ کس از آنان قیاس نگردد، جز آن که بزرگتر آید اگر چه از مال دستش تهی است (لکن این نقص نیست)؛ زیرا که مال نصیبی ناپایدار و سایهای زود گذر است، و اکنون او را به همسری با خدیجه رغبتی است و خدیجه را بازدواج با او شوقی، و آنچه از مهریّه و صداق باشد بر عهده من خواهد بود چه نقدینه و چه بر ذمّه، و او دارای موقعیّت حسّاسی است شخصیّت و مرتبهای رفیع دارد، و دارای زبانی است نرم و کاربر)
و خدیجه را به همسری او درآورد و رسول خدا(ص) فردای آن روز با وی عروسی کرد.(1)
پی نوشت:
1. من لا یحضره الفقیه، ج3، ص 398 / این روایت در بسیاری از کتابهای دیگر شیعه ؛ از جمله : الکافی ، شیخ الکلینی ، ج 5 ، ص 374 – 375 و رسالة فی المهر ، شیخ المفید ، ص 29 وعوالی اللئالی ، ابن أبی جمهور ، ج 3 ، ص113 و ... نقل شده است.:
- [سایر] پیامبر ص قبل از بعثت و اسلام چه دینی داشتند؟
- [سایر] پیامبر ص قبل از بعثت پیرو چه آیینی بودند؟
- [سایر] چطور پیامبر اسلام (ص) قبل از بعثت ازدواج نمودند در حالی که در آن موقع خطبه عقدی وجود نداشته ویا اگر خوانده شده چگونه قبل از این که به بعثت برسند از خواندن خطبه اطلاع داشتند؟
- [سایر] قرائت قرآن توسط پیامبر(ص) چگونه بوده است؟
- [سایر] پیامبر (ص) در خطبۀ غدیر چند مرتبه کلمۀ علی را ذکر فرمودند؟
- [سایر] پیامبر(ص) در خطبه غدیر بر چه مسایلی بیشتر تأکید کردند؟
- [سایر] پیامبر (ص) در خطبه غدیر چند مرتبه کلمه علی را ذکر فرمودند؟
- [سایر] پیامبر(ص) در خطبه غدیر بر چه مسایلی بیشتر تأکید کردند؟
- [سایر] پیامبر (ص) در خطبۀ غدیر چند مرتبه کلمات وصی و امام را در مورد حضرت علی (ع) ذکر فرمودند؟
- [سایر] آیا دلایل عقلی بر لزوم بعثت انبیا وجود دارد؟ (بجز این دلیل که بعثت پیامبر برای هدایت انسانها لازم است.)
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب هر یک از دو خطبه نماز جمعه باید مشتمل بر حمد و ثنای پروردگار، صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهمالسلام ، دعوت مردم به پرهیزکاری و تقوا و نیز خواندن یک سوره کامل باشد و خطبه دوم باید علاوه بر آن مشتمل بر ذکر نام ائمه معصومین علیهمالسلام و طلب آمرزش برای مؤمنان باشد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که دستور زبان عربی را نمیداند، اگر قرائت او صحیح باشد و معنای هر کلمه از عقد را جداگانه بداند و از هر لفظی معنای آن را قصد نماید و قصد انشا نماید، میتواند عقد را بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط حمد و ثنای پروردگار و صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهمالسلام باید به عربی گفته شود و در حمد و ثنای خداوند و صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهمالسلام و دعوت مردم به تقوا و خواندن یک سوره کامل در دو خطبه، باید ترتیب مراعات شود.
- [آیت الله اردبیلی] (طلاق بائن) آن است که بعد از طلاق، شوهر حق ندارد به زن خود رجوع کند، یعنی بدون عقد او را به زنی قبول نماید و آن بر پنج قسم است: اوّل:طلاق زنی که نُه سالش تمام نشده است. دوم:طلاق زنی که یائسه است، یعنی اگر سیّده است احتیاطا بیشتر از شصت سال و اگر سیّده نیست بیشتر از پنجاه سال دارد. سوم:طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او آمیزش نکرده است. چهارم:طلاق سوم زنی که او را بعد از سه وصلت متوالی سه دفعه طلاق دادهاند. پنجم:طلاق (خُلع) و (مُبارات) که احکام آنها خواهد آمد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسره و فتحه کلمهای را نداند، باید یاد بگیرد؛ ولی اگر کلمهای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند، یاد گرفتن کسره و فتحه آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلاً کلمهای با (س) است یا با (ص)، باید یاد بگیرد و چنانچه دو نوع یا بیشتر بخواند مثل آن که در (اِهْدِنا الصِّراطَ المُسْتَقیم)، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نماز او باطل است، مگر آن که در کلمهای هر دو نوع قرائت شده باشد مانند کلمه (صراط) که (سراط) نیز قرائت شده که در این صورت اگر هر دو را بگوید، اشکال ندارد.
- [آیت الله سبحانی] اگر زیر و زبر کلمه ای را نداند باید یاد بگیرد ولی اگر کلمه ای که وقف کردن آخر آن جایز است می تواند همیشه وقف کند و یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز اگر نداند مثلا کلمه ای با (س) است یا با (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آن که در اهدنا الصراط المستقیم، (مستقیم) را یک مرتبه با (س) و یک مرتبه با (ص) بخواند نمازش باطل است مگر آن که هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اقامه نماز در مکان خاص که مستلزم معصیت باشد , حرام است؛ ولی نماز باطل نیست; مثلاً اگر اقامه نماز جلوتر از قبر پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) به فاصله کم , موجب هتک حرمت آن ذوات قدسی شود, حرام است؛ ولی نماز باطل نیست و اقامه نماز در مکان محاذی و همسطح با قبر معصوم(ع) حرام نیست.
- [آیت الله مظاهری] نماز جمعه علاوه بر شرایط عمومی نماز شش شرط دیگر هم دارد: اوّل: وقت آن، و آن از اوّل ظهر شرعی است تا وقتی که سایه شاخص دوهفتم شاخص شود (تقریباً یک ساعت و نیم بعد از ظهر) و اگر از این مقدار گذشت باید نماز ظهر خوانده شود. دوّم: خواندن دو خطبه پیش از نماز و آن دو خطبه باید مشتمل بر حمد و ثنای خدا و صلوات بر پیامبر و آل پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و دعوت مردم به تقوا و پرهیزکاری و یک سوره کامل و استغفار برای مؤمنین باشد و لازم نیست دو خطبه به عربی خوانده شود بلکه اگر مستمعین اهل زبانهای مختلف باشند خوب است به همه آن زبانها خوانده شود چنانکه خوب است حمد و ثنای خدا و صلوات بر پیامبر و آل پیامبر به عربی و با ذکر نام آنها باشد و خوب است دعوت به تقوا با لفظ تقوا و استغفار برای مؤمنین با لفظ استغفار باشد و باید خطبهها را خود امام و ایستاده بخواند و میان دو خطبه به نشستن مختصری فاصله شود و باید خطبهها را بلند بخواند و خوب است به نحوی بلند خوانده شود که همه حاضرین بشنوند و خوب است خطبهها بعد از ظهر شرعی خوانده شود و اگر هر دو خطبه قبل از ظهر خوانده شود به طوری که بین دو خطبه و نماز فاصله نشود مانعی ندارد و مستحب است امام جمعه در حال خطبه با طهارت باشد و عمامه بر سر داشته باشد و بر عصا یا سلاحی تکیه کند و خوب است در خطبهها مسائل اجتماعی و سیاسی و مصالح مسلمین مطرح شود، و مستحب مؤکّد است که حاضرین مثل حالِ نماز باشند و خطبهها را گوش دهند و صحبت نکنند حتّی نافله نخوانند و به طرف خطیب بنشینند و به راست و چپ نگاه نکنند و جابه جا نشوند. سوّم: به جماعت خوانده شود پس فرادی صحیح نیست. ولی اگر در رکوع رکعت دوّم نماز جمعه به امام برسد مجزی خواهد بود و رکعت دوّم را خودش میخواند بنابراین اگر کسی به رکعت اوّل یا به خطبهها نرسد گرچه بدون عذر باشد نمازش صحیح است. چهارم: امام و مأموم حدّاقلّ پنج نفر باشند و حتّی اگر چهار نفر مأموم غیربالغ یا مسافر و یا زن باشند کفایت میکند. پنجم: امام جمعه علاوه بر دارا بودن شرایطی که امام جماعت باید داشته باشد، باید یا مجتهد جامع الشرایط و یا منصوب از طرف او باشد و اگر مجتهدی متصدّی شؤون اداری و سیاسی مسلمین است باید منصوب از طرف او باشد. و باید قادر به خواندن خطبه در حال قیام باشد و شایسته است امام جمعه مردی با ورع، شجاع، قاطع، سخنگو و دارای فصاحت و بلاغت و با وقار و آشنا به مصالح اسلام باشد. ششم: بین دو نماز جمعه حدّاقلّ یک فرسخ شرعی (تقریباً 5/5 کیلومتر) فاصله باشد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر زیر وزبر کلمه ای را نداند ، باید یاد بگیرد ، ولی اگر کلمه ای را که وقف کردن آخر آن جائز است همیشه وقف کند ، یادگرفتن زیر و زبر آن لازم نیست و نیز ا گر نداند مثلاً کلمه ای به ( س ) است یا به ( ص ) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند ، مثل آنکه در اهدنا الصراط المستقیم ، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است ، مگر انکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند .
- [آیت الله بهجت] اگر زیر و زبر کلمهای را نداند، باید یاد بگیرد، ولی اگر کلمهای را که وقف کردن آخر آن جایز است همیشه وقف کند یاد گرفتن زیر و زبر آن لازم نیست. ولی اگر نداند مثلاً کلمهای با (س) است یا با (ص) باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند، مثل آنکه در (اهدنا الصراط المستقیم)، مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند، نمازش باطل است، مگر آنکه هر دو جور قرائت شده باشد و به امید رسیدن به واقع بخواند.