اگر کوفیان راه را بر امام حسین (ع) باز می گذاشتند، آیا ایشان باز می گشتند و واقعه کربلا اتفاق نمی افتاد؟

اگر سپاه حر راه را بر امام باز می گذاشتند، امام باز می گشتند و اتفاقا تا جایی که راه باز بود، امام (ع) از سمت کوفه بازگشتند:
(حسین علیه السّلام روانه شد تا به دو منزلی کوفه رسید. حرّ بن یزید را با هزار سوار ملاقات کرد ... حسین (ع) فرمود: اگر رأی شما اکنون با مضمون نامه ‌های شما و پیامهائی که فرستادگان شما بمن رسانده‌ اند مخالف است من به‌ همان جائی که از آنجا آمده ‌ام باز میگردم، حرّ و سربازانش از بازگشت آن حضرت جلوگیری کردند و حرّ عرض کرد: راهی را انتخاب فرما که تو را نه بکوفه برساند و نه بمدینه بازگردی تا من نیز عذری نزد ابن- زیاد داشته باشم حسین علیه السّلام بدست چپ روانه شد تا اینکه به عذیب هجانات رسید. در اینجا نامه ابن زیاد به حرّ رسید ... حرّ و سربازانش سر راه بر حسین گرفته و از حرکت جلوگیری کردند حسین علیه السّلام فرمود: مگر تو خود نگفتی که ما از راه کوفه عدول کنیم؟ عرض کرد چرا ولی نامه ‌ای از امیر عبید اللَّه رسید که به من دستور داده تا بر شما سخت بگیرم و کارآگاهی را نیز مأمور من نموده که ناظر اجرای دستور باشد.)[1]

درباره چرایی بازگشت امام  باید شناخت دقیق تری از نهضت حسینی (ع) داشته باشیم. شهید مطهری درباره عوامل نهضت امام حسین (ع) این گونه می فرمایند:
( نهضت چندماهیتی‌
پدیده‌ های اجتماعی می‌ توانند در آن واحد چند ماهیتی باشند. ... قیام امام حسین از آن پدیده‌ های چند ماهیتی است، چون عوامل مختلف در آن اثر داشته است.

عامل تقاضای بیعت‌
یکی از عوامل که به یک اعتبار (از نظر زمانی) اولین عامل است، عامل تقاضای بیعت است. ...  یزید می‌ خواهد بیعت بگیرد. بیعت کردن یعنی امضا کردن و صحّه گذاشتن ... امام حسین عکس العمل نشان می‌ دهد، عکس العمل منفی. بیعت می‌ خواهید؟ نمی ‌کنم.

عامل دعوت مردم کوفه‌
... اینجا یک دعوت است از طرف مردمی که مدعی هستند ما از سر و جان و دل آماده ‌ایم، ... در مجموع شاید حدود صدهزار نفر به او نامه نوشته‌ اند. ...مسلمانانی قیام کرده ‌اند، امام باید به کمک آنها بشتابد. ... امام حسین از اول حرکتش معلوم بود که مردم کوفه را آماده نمی ‌بیند، مردم سست عنصر و مرعوب شده‌ ای می‌ داند. در عین حال جواب تاریخ را چه بدهد؟ قطعاً اگر امام حسین به مردم کوفه اعتنا نمی‌ کرد، همین ما که امروز اینجا نشسته ‌ایم می‌ گفتیم: چرا امام حسین جواب مثبت نداد؟.

عامل امر به معروف و نهی از منکر
روز اولی که امام حسین از مدینه حرکت کرد، با این شعار حرکت کرد. ...  من به حکم وظیفه امر به معروف و نهی از منکر باید قیام کنم؛ و نیز مسأله این نبود که چون مردم کوفه از من دعوت کرده‌ اند قیام می‌ کنم (هنوز حدود دو ماه مانده بود که مردم کوفه دعوت کنند؛ ...)، بلکه مسأله این بود که دنیای اسلام را منکرات فراگرفته است؛ من به حکم وظیفه دینی، به حکم مسؤولیت شرعی و الهی خود قیام می‌کنم.)[2]

(البته‌ همه عوامل ، آموزنده هستند ولی این عامل  (امر به معروف) آموزندگی بیشتری دارد زیرا نه‌ زیرا نه‌ متکی به دعوت است و نه متکی به تقاضای بیعت . یعنی اگر دعوتی از امام‌ نمی‌شد حسین بن علی علیه السلام به موجب قانون امر به معروف و نهی از منکر ، نهضت می‌کرد.)[3]
با توجه به تاثیر گذاری این عوامل در نهضت حسینی (ع) متوجه می شویم که اگر امام حسین (ع) از کوفه باز می گشتند، به معنای متوقف شدن نهضت و قیام ایشان نبوده است. امام در گام اول اقدام خود از مدینه به سمت مکه می روند که در تاریخ 27 رجب بوده است. در حالی که شروع رسیدن نامه ها از دهم ماه رمضان بوده است. امام یک هدف اصلی داشته اند، و آن را در وصیت نامه خود اعلام می دارند:
(إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِی أُمَّةِ جَدِّی ص أُرِیدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَسِیرَ بِسِیرَةِ جَدِّی وَ أَبِی‌؛[4] به درستی که من از مدینه خارج می شوم، تا اصلاح در امت اسلام را طلب کنم و قصد دارم که امر به معروف و نهی از منکر کنم. و مطابق سیره جدم رسول خدا و پدرم علی بن ابی طالب علیهم السّلام رفتار نمایم.)
اگر راه را بر امام باز می گذاشتند، قطعا حادثه ای در کربلا اتفاق نمی افتاد. اما دشمن می دانست که امام حسین (ع) در مقابل یزید سکوت نخواهد کرد. و اقدامات خود را متوقف نخواهد نمود.

[1]. اللهوف علی قتلی الطفوف، ص: 77.
[2]. مجموعه ‌آثار استاد شهید مطهری، ج‌17، ص: 140تا 146.
[3]. مجموعه ‌آثار استاد شهید مطهری، ج‌17، ص: 214.
[4]. بحار الأنوار، ج‌44،ص 329.