امام حسن(ع) چند همسر داشته است؟
در رابطه با همسران امام حسن(ع) مقدمه ای را در ابتدا عرض نموده و بعد به سوال می پردازیم:
اولا: تعدد زوجات در صدر اسلام و در محیط جزیرة العرب امری متعارف بود و اسلام با تعیین شرایطی حدود آن را مشخص و آن را تائید نموده است.
در دین مبین اسلام یک مرد در یک زمان می تواند چهار همسر به صورت دائمی داشته باشد ولی بیشتر از آن حرام است و این در حالی است که این مرد می تواند همسرانی به صورت موقت داشته باشد و همچنین کنیزانی از راه صحیح شرعی در اختیار داشته باشد.
پیامبر اکرم (ص) و ائمه طاهرین علیهم السلام از این مسأله که امری شرعی و جایزه بوده است، استثناء نبوده اند و چه بسا در یک زمان بیش از یک همسر دائم داشته اند و همسرانی هم بصورت متعه در اختیار داشته اند و کنیزانی نیز خریداری نموده اند. ولی آنان از تعدد زوجات به عنوان یک ابزار و وسیله برای حفظ و تقویت اسلام و اصحاب و یاران و حفظ جان خود استفاده می کردند.
اگر به تاریخ نگاه کنیم همسران پیامبر اکرم (ص) یا ائمه علیهم السلام از قبائل مختلف بوده است و پیوند با آنان به منزله سربازگیری برای یاری اسلام و شیعه بوده است نه اینکه از سر شهوترانی و جاذبه های نفسانی باشد. دلیل بر این مطلب این است که بسیاری از همسران پیامبر (ص) و ائمه طاهرین از بین زنان سالخورده و یا زنانی بوده اند که بهره ای از زیبائی نداشته و پیامبر (ص) و امام (ع) روی جهات سیاسی و اجتماعی به اینگونه ازدواج ها تن می دادند.
ثانیا: درباره همسران امام حسن(ع) بعضی از قلم های مسموم دشمنان و افراد مغرض عددهای مختلفی را نوشته اند که از آنجایی که اسنادشان ضعیف است نمی توان آنها را قبول کرد. مضافا بر اینکه اگر تعداد ازدواجهای امام (ع) زیاد بود، باید فرزندان آن حضرت هم زیاد می شد. حتی اگر هر یک از همسران آن حضرت یک فرزند به دنیا آورده باشد باید عددی زیاد می شد. در حالیکه اینطور نیست. و تاریخ چنین چیزی را نشان نداده که آن حضرت فرزندان زیادی داشته باشد(1).
نکته دیگری که ساختگی بودن این روایات را روشن می سازد این است که آن حضرت دشمنان زیادی داشتند که در صدد نکته گیری و خارج نمودن آن حضرت از صحنه خلافت بوده اند اگر این مطالب (داشتن بیش از صد همسر) درست بود، باید از این نکته بر علیه آن حضرت استفاده کرده و به آن حضرت بگویند چون زنان و همسران زیادی داری برای خلافت شایسته نیستی در حالیکه چنین چیزی را حتی دشمنان معاصر آن حضرت نگفته اند.
پس این افرادی که عدد های زیاد و بزرگی را برای تعداد همسران آن حضرت نقل کرده اند قولشان قابل اعتماد نیست.
حال پاسخ اصلی به سوال شما دوست عزیز: همسران آن حضرت که نامشان در کتاب های تاریخ ذکر شده است عبارتند از:
1. جعده بنت اشعث
2. ام عبد الله که دختر شلیل بن عبدالله بوده است.
3. مادر حضرت قاسم (ع) که کنیز بوده است.
4. عایشه الخثعمیه
5. خوله الفزاریه
6. ام کلثوم دختر فضل بن عباس
7. ام اسحاق دختر طلحة بن عبدالله تمیمی
8. ام بشیر دختر ابی مسعود انصاری.
9. هند دختر عبدالرحمن بن ابی بکر
10. زنی از دختران عمرو ابن أهیم المنقوی
11. زنی از دختران زراره
12. زنی از طایفه ثقیف که فرزندی بنام عمر بدنیا آورد.
13. زنی از طایفه بنی شیبان از آل همام.
لازم به یادآوری است همه این زنان دریک زمان همسر آن حضرت نبوده بلکه بعد از اینکه بعضی از دنیا رفته اند حضرت با بعضی دیگر ازدواج کرده اند(2).
پی نوشت:
1. آنحضرت 15 فرزند داشته است. برای آگاهی بیشتر رجوع شود به :سیره معصومان ج4 سید محسن امین ص15- 16.
2. برای آگاهی بیشتر رجوع شود به: زندگانی امام حسن مجتبی(ع)، سید هاشم رسولی محلاتی،چاپ بوستان کتاب، ص429-431.
