فلسفه وجود امام(ع) در زمان غیبت چیست؟

وجود امام زمان(عج) در دوران غیبت فواید زیادی برای ما دارد و در این مطلب هیچ شکی نیست. پیامبر اسلام(ص) هم در این مورد فرموده است: (ای والذی بعثنی بالنبوه ، انهم لینتفعون به و یستضییون بنور ولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان جللها السحاب؛[1] آری خداوندی که مرا به پیغمبری مبعوث گردانیده است ، آن ها از وجود او منتفع می شوند و از نور ولایتش در طول غیبت بهره می گیرند، چنان که از آفتاب پشت پرده استفاده می برند.)
و خود امام زمان(ع) در این باره فرموده است: (همان طور که از خورشید در وقتی که توسط ابرها پنهان شده است، بهره گیری می شود، از من نیز در زمان غیبتم به همان صورت بهره می برند.)[2]

در ذکر جزئی و مصداقی این فواید نیز می توانیم مواردی را بیان کنیم:

1- امامان معصوم(ع) و امام زمان(عج) امان اهل زمین می باشند و اگر زمین از این حجت های الهی خالی بماند، دنیا و اهلش نابود خواهند شد؛ حضرت مهدی (عج) می فرمایند: (همانا من سبب آرامش و امنیت مردم روی زمین هستم، چنان که ستارگان امان اهل آسمانند)[3]

امام سجاد علیه السلام می ‌فرمود: ما پیشوایان مسلمین و حجت بر اهل عالم و سادات مؤمنین و رهبر نیکان و صاحب اختیار مسلمین هستیم ما باعث امان برای اهل زمین هستیم به ‌واسطه ماست، آسمان بر زمین فرود نمی ‌آید اگر ما روی زمین نبودیم اهلش را فرو می ‌برد و سپس فرمود: از روزی که خدا آدم را آفرید تا حال هیچگاه زمین از حجت خالی نشده منتهی گاهی حجت ظاهر بوده و گاهی مستور تا قیامت نیز از حجت خالی نخواهد شد.[4]

2- سینه ی امام و روح بلندش، صندوق حفظ آیین الهی است که همه اصالت های نخستین و ویژگی های آسمانی دین و تعلیمات آن  را در خود نگاهداری می کند، تا دلایل الهی ونشانه های روشن پروردگار، باطل نگردد و به خاموشی نگراید. و در شب قدر فرشتگان بر او نازل شوند.

3- سرپرستی امور شیعیان از پس پرده غیبت. حضرت مهدی(عج) می فرمایند: ما در رسیدگی و سرپرستی شما، کوتاهی نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده ایم؛ پس تقوای الهی پیشه کنید تا از فتنه ای که به شما رو می آورد، شما را نجات بخشیم.[5]
اصولا معنی و مفهوم غایب بودن حجّت خدا انزوا نمودن و کناره ‌گیری از کارهای اجتماعی نیست بهترین شاهد برای این مطلب حکایت ملاقات موسی بن عمران که ولّی ظاهر بود با ولّی غائب از انظار که به نام خضر معروف است این مرد الهی به گونه ‌ای بود که حتّی موسی با او آشنا نبود و تنها با راهنمائی خدا او را شناخت و از عملش بهره گرفت. در عین حال خضر در جامعه حضور داشت و در ساماندهی امور، تلاش می کرد.

4- مقام امامت گذشته از ارشاد و هدایت ظاهری، یک نوع هدایت و جذبه معنوی است که با نورانیت و بصیرتی که خداوند متعال به او عطا نموده در دل‌های آماده و شایسته تأثیر و تصرّف می ‌نماید و این صاحبدلان را به‌سوی کمال، واصل می‌ نماید و به اصطلاح، آنها را هدایت به‌ معنای ایصال الی المطلوب می ‌کند.[6]

علامه طباطبائی می ‌فرماید: زیرا در بحث امامت روشن شد که وظیفه امام تنها بیان صوری معارف و راهنمائی ظاهری مردم نیست و امام چنانکه وظیفه راهنمائی صوری مردم را به عهده دارد همچنان ولایت و رهبری باطنی اعمال را به عهده دارد و اوست که حیات معنوی مردم را تنظیم‌ می ‌کند و حقایق اعمال را به ‌سوی خدا سوق می‌ دهد، بدیهی است که غیبت و حضور جسمانی امام در این باب تاثیری ندارد و امام از راه باطن به نفوس و ارواح مردم اشراف و اتصال دارد.[7]

[1]. ینابیع الموده، قندوزی، ج 3، ص 170.
[2]. کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص 485.
[3]. کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص 485.
[4]. منتخب الأثر: ص 271 از ینابیع المودّة تالیف شیخ سلیمان بلخی از علماء عامه.
[5]. احتجاج طبرسی ، ج 2، ص 497.
[6]. رک. المیزان جلد اوّل، ص 275 ذیل آیه 124 بقره.
[7]. شیعه در اسلام: ص 152.