التوحید للصدوق
این کتاب تألیف شیخ صدوق ، ابو جعفر، محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (۳۰۵- ۳۸۱ هجری)، از چهره‌های برجسته فقها و روات شیعه در قرن چهارم هجری است.
آیا درست است که می توانیم خدا را با هر زبانی که می خواهیم، بخوانیم؟
(روزی حضرت علی(ع) وارد بازار شد، کسی که متوجه حضور حضرت نبود و با دیگری مشغول گفتگو بود، گفت: قسم به آن کس که پشت هفت پرده آسمان پنهان شده! حضرت علی(ع) به پشت او زد و پرسیدند: کیست آن کس که پشت هفت پرده پنهان شده؟ آن مرد گفت: خداوند است ای امیر المؤمنین، حضرت فرمود: خطا کردی، مرگ برای تو بهتر از چنین اعتقاد پستی است، همانا بین خدای با عزت و جلال و مخلوقش پرده ای نیست، زیرا خداوند با مخلوقات خود هست هر کجا که باشند، عرض کرد: ای امیر المؤمنین کفاره آنچه گفتم چیست؟ حضرت فرمود: اینست که بدانی خدا با تو است هر کجا که باشی، عرضکرد آیا به بینوایان غذا بدهم؟ فرمود: نه، زیرا بغیر خدای خود سوگند خورده ای)[1] از روایت بالا روشن است که هر گونه خواندن خدا، مجاز نیست و شعر معروفی که از مولوی منشا این گونه تسامح ها شده است (دید موسی یک شبانی را براه - کو همی‌گفت ای گزیننده اله - تو کجایی تا شوم من چاکرت - چارقت دوزم کنم شانه سرت - جامه‌ات شویم شپشهاات کشم - شیر پیشت آورم ای محتشم - دستکت بوسم بمالم پایکت - وقت خواب آید بروبم جایکت ... ) یا بیان کننده معنا و مفهوم دیگری است، یا اینکه مطلب غلطی است و قابل توجه نیست. (وَ لِلَّهِ الاسْماءُ الْحُسْنی فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذینَ یُلْحِدُونَ فی أَسْمائِهِ سَیُجْزَوْنَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ؛[اعراف/180] خدا را نام‌های نیکوتر است او را بدانها بخوانید و کسانی را که در نام‌های وی کجروی می کنند واگذارید. به زودی سزای اعمالی را که می کرده اند خواهند دید.) (ممکن است از نظر بحث فقهی و احتیاط در دین جایز نباشد انسان از پیش خود برای خدا اسم بگذارد، زیرا احتیاط اقتضا دارد که در اسم بردن از خدا به همان اسمایی اکتفاء شود که از طریق نقل رسیده باشد)[2] همچنین استفاده از دعاهای ماثور (دعاهایی که ائمه آن ها را خوانده اند و از آن استفاده می کنیم مثل دعای کمیل) برای این است که انسان به صحیح ترین و عالی ترین شیوه خدای خود را بخواند. البته باید توجه کرد عواملی در کار است که دعای از زبان خود را در بعضی موارد مرجح می کند و بهتر است انسان با زبان خودش دعا کند. مثل اینکه: اگر دعای به زبان خود، تاثیر بیشتری در حضور قلب و توجه داشته باشد. یا به دلیل عدم آشنایی با زبان عربی، استفاده از آن برایش بی مفهوم باشد و یا در شرایط خاصی نمی داند که چه دعایی برای چنین شرایطی وارد شده و ... . به هر حال نباید در این زمینه نیز دچار وسواس شد، آنچه مهم است اینکه انسان سعی کند، اعتقادات صحیحی داشته باشد و خدا را مطابق حق بخواند. [1]. التوحید للصدوق، ص 184. [2]. ترجمه تفسیر المیزان، ج8، ص: 468.
(روزی حضرت علی(ع) وارد بازار شد، کسی که متوجه حضور حضرت نبود و با دیگری مشغول گفتگو بود، گفت: قسم به آن کس که پشت هفت پرده آسمان پنهان شده! حضرت علی(ع) به پشت او زد و پرسیدند: کیست آن کس که پشت هفت پرده پنهان شده؟ آن مرد گفت: خداوند است ای امیر المؤمنین، حضرت فرمود: خطا کردی، مرگ برای تو بهتر از چنین اعتقاد پستی است، همانا بین خدای با عزت و جلال و مخلوقش پرده ای نیست، زیرا خداوند با مخلوقات خود هست هر کجا که باشند، عرض کرد: ای امیر المؤمنین کفاره آنچه گفتم چیست؟ حضرت فرمود: اینست که بدانی خدا با تو است هر کجا که باشی، عرضکرد آیا به بینوایان غذا بدهم؟ فرمود: نه، زیرا بغیر خدای خود سوگند خورده ای)[1] از روایت بالا روشن است که هر گونه خواندن خدا، مجاز نیست و شعر معروفی که از مولوی منشا این گونه تسامح ها شده است (دید موسی یک شبانی را براه - کو همی‌گفت ای گزیننده اله - تو کجایی تا شوم من چاکرت - چارقت دوزم کنم شانه سرت - جامه‌ات شویم شپشهاات کشم - شیر پیشت آورم ای محتشم - دستکت بوسم بمالم پایکت - وقت خواب آید بروبم جایکت ... ) یا بیان کننده معنا و مفهوم دیگری است، یا اینکه مطلب غلطی است و قابل توجه نیست. (وَ لِلَّهِ الاسْماءُ الْحُسْنی فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذینَ یُلْحِدُونَ فی أَسْمائِهِ سَیُجْزَوْنَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ؛[اعراف/180] خدا را نام‌های نیکوتر است او را بدانها بخوانید و کسانی را که در نام‌های وی کجروی می کنند واگذارید. به زودی سزای اعمالی را که می کرده اند خواهند دید.) (ممکن است از نظر بحث فقهی و احتیاط در دین جایز نباشد انسان از پیش خود برای خدا اسم بگذارد، زیرا احتیاط اقتضا دارد که در اسم بردن از خدا به همان اسمایی اکتفاء شود که از طریق نقل رسیده باشد)[2] همچنین استفاده از دعاهای ماثور (دعاهایی که ائمه آن ها را خوانده اند و از آن استفاده می کنیم مثل دعای کمیل) برای این است که انسان به صحیح ترین و عالی ترین شیوه خدای خود را بخواند. البته باید توجه کرد عواملی در کار است که دعای از زبان خود را در بعضی موارد مرجح می کند و بهتر است انسان با زبان خودش دعا کند. مثل اینکه: اگر دعای به زبان خود، تاثیر بیشتری در حضور قلب و توجه داشته باشد. یا به دلیل عدم آشنایی با زبان عربی، استفاده از آن برایش بی مفهوم باشد و یا در شرایط خاصی نمی داند که چه دعایی برای چنین شرایطی وارد شده و ... . به هر حال نباید در این زمینه نیز دچار وسواس شد، آنچه مهم است اینکه انسان سعی کند، اعتقادات صحیحی داشته باشد و خدا را مطابق حق بخواند. [1]. التوحید للصدوق، ص 184. [2]. ترجمه تفسیر المیزان، ج8، ص: 468.
عنوان سوال:
آیا درست است که می توانیم خدا را با هر زبانی که می خواهیم، بخوانیم؟
پاسخ:
(روزی حضرت علی(ع) وارد بازار شد، کسی که متوجه حضور حضرت نبود و با دیگری مشغول گفتگو بود، گفت: قسم به آن کس که پشت هفت پرده آسمان پنهان شده! حضرت علی(ع) به پشت او زد و پرسیدند: کیست آن کس که پشت هفت پرده پنهان شده؟
آن مرد گفت: خداوند است ای امیر المؤمنین، حضرت فرمود: خطا کردی، مرگ برای تو بهتر از چنین اعتقاد پستی است، همانا بین خدای با عزت و جلال و مخلوقش پرده ای نیست، زیرا خداوند با مخلوقات خود هست هر کجا که باشند، عرض کرد: ای امیر المؤمنین کفاره آنچه گفتم چیست؟ حضرت فرمود: اینست که بدانی خدا با تو است هر کجا که باشی، عرضکرد آیا به بینوایان غذا بدهم؟ فرمود: نه، زیرا بغیر خدای خود سوگند خورده ای)[1]
از روایت بالا روشن است که هر گونه خواندن خدا، مجاز نیست و شعر معروفی که از مولوی منشا این گونه تسامح ها شده است (دید موسی یک شبانی را براه - کو همی‌گفت ای گزیننده اله - تو کجایی تا شوم من چاکرت - چارقت دوزم کنم شانه سرت - جامه‌ات شویم شپشهاات کشم - شیر پیشت آورم ای محتشم - دستکت بوسم بمالم پایکت - وقت خواب آید بروبم جایکت ... ) یا بیان کننده معنا و مفهوم دیگری است، یا اینکه مطلب غلطی است و قابل توجه نیست.
(وَ لِلَّهِ الاسْماءُ الْحُسْنی فَادْعُوهُ بِها وَ ذَرُوا الَّذینَ یُلْحِدُونَ فی أَسْمائِهِ سَیُجْزَوْنَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ؛[اعراف/180] خدا را نام‌های نیکوتر است او را بدانها بخوانید و کسانی را که در نام‌های وی کجروی می کنند واگذارید. به زودی سزای اعمالی را که می کرده اند خواهند دید.)
(ممکن است از نظر بحث فقهی و احتیاط در دین جایز نباشد انسان از پیش خود برای خدا اسم بگذارد، زیرا احتیاط اقتضا دارد که در اسم بردن از خدا به همان اسمایی اکتفاء شود که از طریق نقل رسیده باشد)[2]
همچنین استفاده از دعاهای ماثور (دعاهایی که ائمه آن ها را خوانده اند و از آن استفاده می کنیم مثل دعای کمیل) برای این است که انسان به صحیح ترین و عالی ترین شیوه خدای خود را بخواند.
البته باید توجه کرد عواملی در کار است که دعای از زبان خود را در بعضی موارد مرجح می کند و بهتر است انسان با زبان خودش دعا کند. مثل اینکه: اگر دعای به زبان خود، تاثیر بیشتری در حضور قلب و توجه داشته باشد. یا به دلیل عدم آشنایی با زبان عربی، استفاده از آن برایش بی مفهوم باشد و یا در شرایط خاصی نمی داند که چه دعایی برای چنین شرایطی وارد شده و ... .
به هر حال نباید در این زمینه نیز دچار وسواس شد، آنچه مهم است اینکه انسان سعی کند، اعتقادات صحیحی داشته باشد و خدا را مطابق حق بخواند.
[1]. التوحید للصدوق، ص 184.
[2]. ترجمه تفسیر المیزان، ج8، ص: 468.
- [سایر] اگر نماز تشکّر از خداست، چرا حتما باید نماز بخوانیم و حال آن که می توانیم به صورت زبانی از خدا تشکّر کنیم؟
- [آیت الله سبحانی] آیا در قنوت نماز واجب می توان به زبانی غیر از زبان عربی از خداوند حاجت طلبید؟
- [سایر] چرا قضای نماز را باید بخوانیم؟ خدا که به نماز ما احتیاجی ندارد؟
- [سایر] چگونه ریسمان خودمان را با خدا محکم کنیم و نماز را با حضور قلب بخوانیم؟
- [امام خمینی] کسی که میدانیم نماز طوافش درست نیست آیا میتوانیم بعد از طواف نساء و نمازش به او دختر بدهیم؟ یا برایش عقد بخوانیم؟
- [سایر] آیا خدا به عبادات ما نیاز دارد که فرمان داده نماز بخوانیم و رو به کعبه بایستیم ؟
- [سایر] آیا خدا به عبادت ما نیاز دارد که فرمان داده نماز بخوانیم و رو به کعبه بایستیم ؟
- [سایر] آیا توبه زبانی کافیست؟
- [آیت الله خامنه ای] امر و نهی زبانی
- [سایر] آیا درست است انسان از خدا بخواهد برای او نشانهای قرار دهد؟ مثلاً برای اینکه شخص مطمئن شود راه را درست می‌رود، از خدا این تقاضا را داشته باشد که خدا نشانهای برای او قرار دهد؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که وضو ندارد بنا بر احتیاط حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانی نوشته شده باشد؛ مس نماید. و بهتر آن است که اسم مبارک پیغمبر و امام و حضرت زهرا (ع) را هم مس ننماید.
- [امام خمینی] کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانی نوشته شده باشد مس نماید. و همچنین است بنابر احتیاط واجب مس اسم مبارک پیغمبر و امام و حضرت زهرا علیهمالسلام.
- [آیت الله بهجت] کسی که نذر می‌کند باید به قصد قربت و نزدیک شدن به خداوند متعال نذر کند، بنابراین اگر برای خدا نذر نکند، صحیح نیست، بنابراین کافی است موقع نذر کردن بنابر اظهر بگوید: (لِلّهِ عَلَیَّ)، یعنی: (برای خداوند، به عهده من باشد که فلان کار را انجام بدهم)، و اگر کسی که عربی نمیداند ترجمه آن را به هر زبانی بگوید کافی است.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانی نوشته شده باشد مسّ نماید و احتیاط وجوبی آن است که اسم مبارک پیغمبر وامام وحضرت زهرا3 را هم مس ننماید.
- [آیت الله سبحانی] کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانی نوشته شده باشد، مس نماید. و مسّ اسم مبارک پیغمبر و امامان و حضرت زهرا(علیهم السلام)هم اگر هتک حرمت و بی احترامی باشد حرام است.
- [آیت الله بروجردی] کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را به هر زبانی نوشته شده باشد مس نماید و احتیاط واجب آن است که اسم مبارک پیغمبر و امام و حضرت زهرا علیهالسلام را هم مس ننماید.
- [آیت الله بهجت] کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال را، به هر زبانی که نوشته شده باشد، مس نماید. و احتیاط واجب آن است که اسم پیغمبر صلیاللهعلیهوآله و امام علیهالسلام و حضرت زهرا علیهاالسلام را هم مس ننماید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که به خاطر بیماری یا لال بودن نمی توانند تکبیر را درست بگویند باید هر طوری می توانند بگویند و اگر هیچ نمی توانند بگویند احتیاط واجب آن است که اشاره کنند و با زبانی که در میان افراد کر و لال متعارف است آن را ادا نمایند و در قلب خود نیز بگذرانند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که وضو ندارد، حرام است اسم خداوند متعال و اسم مبارک پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم و ائمّه طاهرین علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام را به هر زبانی که نوشته شده باشد اگر هتک و بیاحترامی باشد مس نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که وضو ندارد بنابر احتیاط واجب نباید اسم ذات و اسماء صفات خداوند متعال را به هر زبانی که نوشته شده باشد مس نماید و احتیاط مستحب ان است که اسماء مبارکه چهارده معصوم علیهم السلام را هم بدون وضو مس ننماید