خداوند متعال در سوره نساء به حلیت متعه (عقد موقت) اشاره فرمود: (فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً)؛ نساء (4)، آیه 24.؛ (و زنانی را که متعه (ازدواج موقت) میکنید. واجب است است مهرشان را بپردازید). به گواهی بیشتر مفسران اهل تسنن و همه مفسران شیعه، این آیه مربوط به ازدواج موقّت است. روایات فراوانی از اهل بیت(علیه السلام) در ذیل آیه وارد شده که آن را به متعه تفسیر و تبیین میکند واژه (متعه) - که (استمتعتم) از آن گرفته شده - در لغت به معنای بهرهگیری است، ولی در اصطلاح شرع، به معنای ازدواج موقت است. گذشته از آیه، روایات فراونی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) آمده که ازدواج موقت در آغاز عصر رسالت مشروع و حلال گردیده و اتفاق عموم دانشمندان شیعه و سنی بر جواز آن بوده است و حتی مسلمانان در آغاز اسلام به آن عمل میکردند. منتها مخالفان مدعیاند: این حکم بعدها نسخ و تحریم شده است. البته بدیهی است که هیچ کس - جز پیامبر اسلام - حق نسخ احکام را ندارد و تنها او است که میتواند به فرمان خدا پارهای از احکام را نسخ کند. جالب اینکه جمله معروف خلیفه دوم (متعتان کانت علی عهد رسول اللَّه و انا محرمهما و معاقب علیهما متعة النساء و متعة الحج): دو متعه در زمان پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله بود که من آنها را حرام کردم و بر آنها مجازات میکنم متعه زنان و حج تمتع (که نوع خاصی از حج است).، به طور صریح دلالت میکند که این حکم نسخ نشده و او خود این امر را حرام کرده است؛ به هر حال اصل حکم مسلم بوده و هیچ دلیل قانعکنندهای بر نسخ آن وجود ندارد. ر.ک: تفسیر نمونه، ذیل آیه 24 از نساء. بدیهی است در ازدواج موقت دختر باکره نیاز به اذن پدر هست وبدون آن عقد باطل است.
ازدواج موقت در قرآن وروایات چگونه بیان شده است؟
خداوند متعال در سوره نساء به حلیت متعه (عقد موقت) اشاره فرمود: (فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً)؛ نساء (4)، آیه 24.؛ (و زنانی را که متعه (ازدواج موقت) میکنید. واجب است است مهرشان را بپردازید). به گواهی بیشتر مفسران اهل تسنن و همه مفسران شیعه، این آیه مربوط به ازدواج موقّت است.
روایات فراوانی از اهل بیت(علیه السلام) در ذیل آیه وارد شده که آن را به متعه تفسیر و تبیین میکند واژه (متعه) - که (استمتعتم) از آن گرفته شده - در لغت به معنای بهرهگیری است، ولی در اصطلاح شرع، به معنای ازدواج موقت است.
گذشته از آیه، روایات فراونی از پیامبر(صلی الله علیه وآله) آمده که ازدواج موقت در آغاز عصر رسالت مشروع و حلال گردیده و اتفاق عموم دانشمندان شیعه و سنی بر جواز آن بوده است و حتی مسلمانان در آغاز اسلام به آن عمل میکردند. منتها مخالفان مدعیاند: این حکم بعدها نسخ و تحریم شده است.
البته بدیهی است که هیچ کس - جز پیامبر اسلام - حق نسخ احکام را ندارد و تنها او است که میتواند به فرمان خدا پارهای از احکام را نسخ کند. جالب اینکه جمله معروف خلیفه دوم (متعتان کانت علی عهد رسول اللَّه و انا محرمهما و معاقب علیهما متعة النساء و متعة الحج): دو متعه در زمان پیامبر اسلامصلی الله علیه وآله بود که من آنها را حرام کردم و بر آنها مجازات میکنم متعه زنان و حج تمتع (که نوع خاصی از حج است).، به طور صریح دلالت میکند که این حکم نسخ نشده و او خود این امر را حرام کرده است؛ به هر حال اصل حکم مسلم بوده و هیچ دلیل قانعکنندهای بر نسخ آن وجود ندارد. ر.ک: تفسیر نمونه، ذیل آیه 24 از نساء.
بدیهی است در ازدواج موقت دختر باکره نیاز به اذن پدر هست وبدون آن عقد باطل است.
- [سایر] آیا در نصوص دینی و به ویژه در قرآن وروایات اهل بیت(ع) دلیل محکمی بر ولایت فقیه وجود دارد؟
- [سایر] آیا به صیغه کردن زن در قرآن اشاره شده است؟
- [سایر] آیا در قرآن آیه ای درباه ازدواج موقت آمده است ؟
- [سایر] آیا جایز بودن ازدواج موقت در قرآن بیان شده است؟
- [سایر] چرا قرآن ازدواج موقت را به کسانی که شرایط ازدواج دائم را ندارند پیشنهاد نکرده است؟
- [سایر] آیا در قرآن مجید آیهای در باره ازدواج موقت آمده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا اگر شخصی بگوید به قرآن من چنین نکردهام یا میکنم این صیغه قسم حساب میشود؟
- [سایر] احادیث وروایات در مورد دفاع، و دفاع از خود چه دستوراتی دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] آیا کسی که قرآن میتواند بخواند ولی از نظر مخارج و لهجه خوب نیست، آیا میتواند صیغه نکاح؛ دائم و غیر دائم را جاری کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی زنی را صیغه موقّت نموده، آیا بعد از اتمام صیغه میتواند دختر او را صیغه کند؟
- [آیت الله بهجت] بنابر اظهر، ترجمه صیغه عقد به فارسی یا زبان دیگر با وجود قدرت بر عربی کافی است، و احتیاط مستحب عربی بودن صیغه است، و برای کسی که آشنا به معنای عربی صیغه نیست و فقط میداند که صیغه عقد، به این لفظ جاری میشود، احتیاط مستحب این است که هم صیغه عربی و هم ترجمهاش را بخواند، و اکتفا کردن او به عربی خالی از تأمل نیست، و اگر نمیتوانند صیغه عربی را بخوانند و یا وکیل بگیرند، قطعاً ترجمه کافی است.
- [آیت الله خوئی] زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است نمیتوانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند، و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند، ولی اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام کافی است.
- [آیت الله علوی گرگانی] زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است، نمیتوانند بیکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند ولی اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام کافیاست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنان صیغه را خوانده است نمیتوانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند، و گمان به اینکه وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند، ولی اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام کافی است.
- [آیت الله اردبیلی] زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است، نمیتوانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است، کفایت نمیکند؛ ولی اگر وکیل بگوید: (صیغه را خواندهام) کافی است.
- [آیت الله بروجردی] زن و مرد تا یقین نکنند که وکیل آنها صیغه را خوانده است، نمیتوانند به یکدیگر رفتار محرمانه نمایند و گمان به این که وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمیکند، ولی اگر وکیل بگوید صیغه را خواندهام کافی است.
- [آیت الله مکارم شیرازی] در عقد ازدواج خواه دائم باشد یا موقت، خواندن صیغه لازم است و رضایت طرفین به تنهایی کافی نیست و صیغه عقد را طرفین یا وکیل آنها می توانند بخوانند.
- [آیت الله اردبیلی] در زناشویی، چه دائم و چه موقّت، باید صیغه خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست و صیغه عقد را یا خود زن و مرد میخوانند یا دیگری را وکیل میکنند که از طرف آنان بخواند و اگر زن و مرد نتوانند صیغه را صحیح بخوانند، باید وکیل بگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] به واسطه عقد ازدواج زن و مرد به هم حلال می شوند و آن بر دو قسم است: ازدواج دائم که همیشگی است و زنی را که به این عقد در می آید (دائمه) گویند و ازدواج موقت که برای مدت معینی عقد زناشوئی می بندند، خواه این مدت کوتاه باشد یا طولانی و آن را (متعه) و (صیغه) نیز می نامند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] وکیل لازم نیست مرد باشد، زن هم میتواند برای خواندن صیغه عقد از طرف دیگری وکیل شود؛ بلکه بچه ممیّز نیز میتواند برای خواندن صیغه وکیل شود.