درخواست حوائج چگونه باید باشد؟

آنچه از روایات اهل بیت عصمت و طهارت (علیه السلام) و از خود قرآن بدست می‌- آید این است که برای رفتن به درگاه خدا هیچ زمان و مکان خاصّی وجود ندارد. درِ رحمت الهی همیشه به روی سائلان باز است و هر گاه انسان روی دل به سوی خدا کند، خداوند پاسخ می‌دهد.
البته در این که بعضی زمانها، مانند شب قدر یا شب جمعه یا بعضی مکانها، مانند مسجد الحرام، مشهد حسینی و مشاهد سایر ائمّه هدی (علیهم السلام) از ویژگی خاصّی برخوردار است، شکّی وجود ندارد؛ اما قرآن و روایات آداب دیگری نیز برای دعا ذکر کرده اند که مهم ترین آنها توجه به عظمت خداوند هنگام دعا و قبل از آن است. در آیه ای خداوند می‌فرماید: (اُدْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرَّعاً وَ خُفْیَة؛(اعراف/55) خدای خود را به تضرّع و زاری و به آهستگی بخوانید).
در این آیه، به دعا امر شده است؛ اما می‌فرماید که به صورت تضرّع و آهستگی باشد. از این آیه دو نکته استفاده می‌شود: آهسته دعا کردن و حالت تضرّع داشتن؛ خداوند به بندگانش نزدیک است، دعای بندگانش را می‌شنود، لذا نیازی به داد و فریاد نیست. مؤمنین نهی شده بودند که در حضور پیامبر(صلّی الله علیه و آله) صدایشان را بلند کنند.
پس چگونه است اگر طرف مکالمه خدا باشد؟ کسی که خود را در حضور خدا احساس می‌کند، شرم دارد که در حضور او صدایش را بلند نماید. تضرّع در قرآن کریم بارها ذکر شده و وجود آن نشان دهندة این است که بر خلاف آنچه که برخی تصور می‌کنند دعا صرف تلقین به نفس نیست. بلکه در دعا مسألة دیگری نیز وجود دارد، وگرنه شاید تلقین به صورتهای دیگری بهتر از تضرّع ممکن بود.
چرا تضرّع؟ تضرّع ما چه سودی دارد؟ چرا خداوند بر این موضوع تأکید می‌فرماید؟ دربارة این موضوع بسیار بحث شده است که این مقال مجال بررسی مفصّل آن را ندارد. فقط بطور خلاصه به آن اشاره می‌شود: ساختار روحی بشر به گونه ای است که اگر به درگاه خدا تضرّع نداشته باشد، به آفات مبتلا می‌گردد.
تضرّع انسان را از انانیت و سرکشی باز می‌دارد و موضع او را در برابر خدای متعال برای خود انسان بهتر روشن می‌کند؛ چون تضرّع از باختن شخصیت حاصل می‌شود.
وقتی انسان گریه و زاری می‌کند که خود را ببازد و به نوعی، احساس شکست کند لذا این حالت برای عبادت و اظهار عبودیّت در پیشگاه الهی بهترین حالت است. از دیگر شرایط و آداب دعا داشتن حالت خوف و رجاست. دعا در واقع توجه انسان به خدا و تقویت رابطة بندگی است. در این رابطه، یک طرف خداوند متعال است و طرف دیگر بندة گنهگار.
وقتی انسان به گناه خود توجه می‌کند حالت شرمندگی در او ایجاد می‌شود و وقتی به رحمت الهی توجّه می‌نماید امیدوار می‌گردد. انسان باید از یک طرف از عذاب الهی نگران و ترسناک باشد و از طرف دیگر متوجّه باشد که اگر خدا تمام گناهان او را بیامرزد چیزی از او کاسته نمی‌شود. این همان حالت خوف و رجاست که باید همیشه در انسان وجود داشته باشد.
این نکته بخصوص در دعای (ابو حمزة ثمالی) مورد عنایت واقع شده است. آداب دیگری نیز برای دعا گفته شده، از جمله در روایتی که از امام صادق (علیه السلام) نقل شده فرمود: دعا را با حمد و ثنای خدا آغاز کنید سپس نعمتهای الهی را برشمارید، پس از آن گناهان خود را یادآور شوید و بدانها اعتراف کنید و از خدا طلب عفو و بخشش نمایید و بر محمّد (صلّی الله علیه و آله) و آلش درود فرستید...(محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج93، ص317 ، روایت 21). با وضو بودن، رعایت نظافت و طهارت ظاهر و باطن، پاکی قلب از کینه نسبت به مؤمنین، صدقه دادن قبل از دعا، گذشت از خطای دیگران، مقدم داشتن دیگران در دعا، صلوات فرستادن بر محمد و آل او (علیهم السلام) در آغاز و انتهای دعا و ... از جمله آدابی است که در روایات اسلامی‌ بدانها اشاره شده است و همه اینها موجب تقویت رابطة انسان با خدا و حضور قلب در هنگام دعا می‌شود. نکته اصلی این است که بدانیم خداوند بر همه چیز قادر است و ما هر چه داریم از اوست.
بر درگاه دوست،آیت الله مصباح یزدی.
در روایتی از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که (خیر الدعاء الاستغفار) بهترین دعا استغفار است. کافی، ج 2، ص 504. استغفار همان درخواست آمرزش از خداوند کریم است که با گفتن الفاظی مانند استغفرالله، استغفرالله و اتوب الیه، اللهم اغفرلی و مانند آن محقق می شود.
در روایت دیگری از امیرمؤمنان علی(ع) نقل شده است که (خیرالدعاء ما صدر عن صدر نقی و قلب تقی) (عوالی اللئالی، ج 4، ص )19. بهترین دعا دعایی است که از قلب سینه ای پاک و قلبی پرهیزگار صادر شود. همچنین در روایتی از پیامبر(ص) نقل شده است که بهترین دعا، دعای من و انبیای قبل از من است که این دعا می باشد: (لا اله الا الله وحده لا شریک له الملک و له الحمد یحیی و یمیت و هو حی لا یموت بیده الخیر و هو علی کل شیء قدیر). (جواهر، ج 7، ص 200 و بحارالانوار، ج 83، ص 256). در روایتی نیز بهترین دعا، دعای مخفی آمده است. (تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 321). (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100112395)