آیا جهان از عدم آفریده شده است؟
جهان از عدم به معنای ناچیز خلق نشده است؛ بلکه آفرینش جهانِ هستی ابتدایی و غیروابسته به هر ماده پیشین است. به عبارت دیگر آفرینش جهان، صرفاً مستند به اراده حق تعالی است و نیازمند ماده پیشینی نیست که خداوند جهان را از آن پدید آورد؛ برخلاف خلاقیّت و آفرینش بشری که چیزی جز تغییر صورت‌ها و ترکیب مواد نخستین برای پدید آوردن محصولی نو نیست. بنابراین حتی اگر در فیزیک کیهانی مواد نخستینی فرض شود که صورت موجود جهان، تابع تغییر آرایش آن مواد است، از نظر فلسفی آن مواد نیز مخلوق و معلول علت هستی بخش (خداوند) می‌باشد. امام صادق(ع) درباره آفرینش جهان می‌فرماید: (خداوند جهان را از (چیزی) نیافریده است، نه اینکه از (هیچ چیز) و (عدم)، جهان را آفریده باشد). دقت در عبارت فوق از سویی نمایانگر احاطه علمی و فلسفی امام صادق(ع) و از دیگر سو نشانگر قدرت بی‌پایان و بی‌نیازی خداوند در آفرینش جهان است. در کتاب الاحتجاج شیخ طبرسی آمده است‌ قال الزندیق لابی عبدالله(ع) من ای شی خلق قال علیه السلام: (لا من شی فقال کیف یحیی من لاشی. قال: ان الاشیاء لاتخلوا ان تکون خلقت من شی او من غیر شی فان کانت خلقت).: (از امام صادق(ع) پرسیده شد: جهان از چه چیزی آفریده شده است؟ فرمود: از چیزی آفریده نشده است. پرسیده شد: چگونه خداوند از هیچ چیز، زنده می‌کند. پاسخ داد: موجودات یا از چیزی آفریده می‌شوند و یا از غیر شی‌ء (مادی‌) آفریده می‌شوند) محمد صالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ج 3، ص 300 و 301.. ماجرای آفرینش الهی در قالب یک مثال ساده چنین است: همان‌طور که یک مهندس ابتدا نقشه ساختمانی را در ذهن خویش مجسّم می‌کند، سپس آن را به تصویر می‌کشد و در خارج محقّق می‌سازد. در آفرینش جهان هستی نیز حضرت حق قبل از آفرینش، به همه تار و پود و خصوصیات نظام هستی علم دارد و چون اراده کند، به معلومات خویش وجود می‌بخشد و آنها موجود می‌شوند. لذا قبل از اراده حق اشیاء نزد خداوند وجود علمی دارند و بعد از اراده پروردگار، وجود عینی و خارجی پیدا می‌کنند برای اطلاع بیشتر ر.ک: مبدأ و معاد، آیة اللَّه جوادی آملی، مقاله هشتم، نظام احسن جهان هستی.. بنابراین فرق است بین اینکه جهان (از چیزی خلق نشده باشد) و اینکه جهان از (عدم) یا (ناچیز) خلق شده باشد. سخن نخست درست و سخن دوم باطل است و اگر کسی به گونه دوم سخن بگوید، باید آن را به معنای اول فرا داد.
عنوان سوال:

آیا جهان از عدم آفریده شده است؟


پاسخ:

جهان از عدم به معنای ناچیز خلق نشده است؛ بلکه آفرینش جهانِ هستی ابتدایی و غیروابسته به هر ماده پیشین است. به عبارت دیگر آفرینش جهان، صرفاً مستند به اراده حق تعالی است و نیازمند ماده پیشینی نیست که خداوند جهان را از آن پدید آورد؛ برخلاف خلاقیّت و آفرینش بشری که چیزی جز تغییر صورت‌ها و ترکیب مواد نخستین برای پدید آوردن محصولی نو نیست. بنابراین حتی اگر در فیزیک کیهانی مواد نخستینی فرض شود که صورت موجود جهان، تابع تغییر آرایش آن مواد است، از نظر فلسفی آن مواد نیز مخلوق و معلول علت هستی بخش (خداوند) می‌باشد.
امام صادق(ع) درباره آفرینش جهان می‌فرماید: (خداوند جهان را از (چیزی) نیافریده است، نه اینکه از (هیچ چیز) و (عدم)، جهان را آفریده باشد).
دقت در عبارت فوق از سویی نمایانگر احاطه علمی و فلسفی امام صادق(ع) و از دیگر سو نشانگر قدرت بی‌پایان و بی‌نیازی خداوند در آفرینش جهان است.
در کتاب الاحتجاج شیخ طبرسی آمده است‌ قال الزندیق لابی عبدالله(ع) من ای شی خلق قال علیه السلام: (لا من شی فقال کیف یحیی من لاشی. قال: ان الاشیاء لاتخلوا ان تکون خلقت من شی او من غیر شی فان کانت خلقت).: (از امام صادق(ع) پرسیده شد: جهان از چه چیزی آفریده شده است؟ فرمود: از چیزی آفریده نشده است. پرسیده شد: چگونه خداوند از هیچ چیز، زنده می‌کند. پاسخ داد: موجودات یا از چیزی آفریده می‌شوند و یا از غیر شی‌ء (مادی‌) آفریده می‌شوند) محمد صالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ج 3، ص 300 و 301..
ماجرای آفرینش الهی در قالب یک مثال ساده چنین است: همان‌طور که یک مهندس ابتدا نقشه ساختمانی را در ذهن خویش مجسّم می‌کند، سپس آن را به تصویر می‌کشد و در خارج محقّق می‌سازد. در آفرینش جهان هستی نیز حضرت حق قبل از آفرینش، به همه تار و پود و خصوصیات نظام هستی علم دارد و چون اراده کند، به معلومات خویش وجود می‌بخشد و آنها موجود می‌شوند. لذا قبل از اراده حق اشیاء نزد خداوند وجود علمی دارند و بعد از اراده پروردگار، وجود عینی و خارجی پیدا می‌کنند برای اطلاع بیشتر ر.ک: مبدأ و معاد، آیة اللَّه جوادی آملی، مقاله هشتم، نظام احسن جهان هستی..
بنابراین فرق است بین اینکه جهان (از چیزی خلق نشده باشد) و اینکه جهان از (عدم) یا (ناچیز) خلق شده باشد. سخن نخست درست و سخن دوم باطل است و اگر کسی به گونه دوم سخن بگوید، باید آن را به معنای اول فرا داد.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین