آیا دیدن خداوند در آخرت ممکن است؟

معراج و معاد، هم جسمانی است و هم روحانی. در جریان معاد حتماً حسّ، چشم و گوش هست ولی خدا جسم نیست که دیده شود. انسان با چشم خود ظاهر اشیاء مادی را می‌بیند ولی از دیدن باطن اشیاء مادی هم ناتوان است چه رسد به دیدن موجودات غیر مادی. بنابراین درست است که معاد جسمانی است اما انسان، خدا را با جان خود درک می‌کند. قرآن کریم فرمود: (لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ)؛ سوره انعام(6): آیه 103. چشم‌ها خدا را نمی‌بیند و خدا چشم‌ها را می‌بیند و او لطیف خبیر است.<BR>این آیه چهار قسمت دارد. 1. چشم‌ها خدا را نمی‌بیند برای اینکه او یک موجود مجرد است، ماده نیست، در یک جهت معین نیست، او خودش جهت آفرین است، چشم آفرین است لذا به چشم نخواهد آمد. <BR>2. خدا چشم‌ها را ادراک می‌کند، دیدن چشم، امانت و خیانت چشم را هم درک می‌کند. او می‌داند که فلان انسان، نگاهش همراه با مهربانی است یاخشم و غضب، به نامحرم نگاه می‌کند یا نه، استراق بصر دارد و نامه‌ای را که نباید بخواند دید می‌زند یا نه: (یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ)؛ سوره غافر(40): آیه 19. حتی آن چه را که درون دل‌ها نهان است می‌بیند و می‌داند.<BR>3. چون لطیف و مجرد است چشم او را نمی‌بیند <BR>4. چون خبیر است همه چشم‌ها را می‌بیند.<BR>در اینکه ذات اقدس اله را در قیامت می‌بینیم ولی نه با چشم مادّی حرفی نیست. همه ما خواب می‌بینیم و چیزهایی در خواب رؤیت می‌کنیم و می‌شنویم اما این دیدن‌ها و شنیدن‌ها با چشم باطن و با جان صورت می‌گیرد. بعضی اشخاص چشم و گوش سالم دارند ولی قرآن می‌فرماید این‌ها کر، کور و گنگ هستند: (صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَعْقِلُونَ)؛ سوره بقره (2): آیه 17.<BR>.<BR>در واقع قرآن به آن چشم و گوش باطنی اشاره دارد - کسی که نشنود، حرف زدن هم یاد نمی‌گیرد یعنی گنگ است - قرآن می‌فرماید بعضی به سخنان معلم الهی گوش ندادند، و سخنان الهی را یاد نگرفتند، به این دلیل حرف زدن نمی‌دانند و گنگ هستند. به هر حال انسان با چشم باطن خدا را در قیامت می‌بیند و اگر در دنیا کور باطن بود در قیامت هم کور وارد محشر می‌شود.<BR>قرآن کریم درباره این گروه فرمود: (وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَعْمی‌)؛ سوره طه(20): آیه، 124. روز قیامت آنها را کور وارد محشر می‌کنیم، آن وقت اعتراض می‌کنند که خدایا! چرا ما را کور محشور نموده‌ای در حالی که در دنیا بینا بودیم: (رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِی أَعْمی‌ وَ قَدْ کُنْتُ بَصِیراً)؛ سوره طه(20): آیه 125. در جواب آنها خداوند می‌فرماید: (کَذلِکَ أَتَتْکَ آیاتُنا فَنَسِیتَها وَ کَذلِکَ الْیَوْمَ تُنْسی‌)؛ سوره طه (20): آیه، 126. تو در دنیا کور بودی (کور باطنی) و آن معارف الهی و حقایق معنوی که باید می‌دیدی، ندیدی. در دنیا حق و باطل بود، راه صحیح و اشتباه بود تو عمداً خود را به کوری زدی و فقط باطل را دیدی.<BR>قیامت فقط محل ظهور حقایق است و باطل در آن راه ندارد. آن حقایقی که در آخرت هست در دنیا ندیدی، در آخرت هم نمی‌توانی ببینی. لذا این شخص جهنم و شعله آن را به خوبی می‌بیند و هراسناک می‌شود ولی انبیا و اولیا و بهشت را نمی‌تواند ببیند؛ کوری آخرت کوری فیزیکی نیست.<BR>مرحوم ابن بابویه از ابوبصیر (ابوبصیر به اشخاص نابینا می‌گویند) شاگرد امام صادق(علیه السلام) نقل می‌کند که او خدمت حضرت عرض کرد: آیا می‌توان خدا را در قیامت دید؟ حضرت فرمود آری، بلکه قبل از قیامت هم می‌توان دید. عرض کرد چه موقع؟ حضرت فرمود روز (اخذ میثاق)، همان روزی که خداوند در مورد آن فرمود: (وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ)؛ سوره اعراف (7): آیه 172. در قیامت می‌توان خدا را دید ولی نه با چشم سر، بلکه با چشم جان. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 85/500020)