برای یک زیارت کامل دوست دارم وقتی به حرم مطهر امام رضا (علیه السلام) مشرف می‌شوم، بهترین بهره و استفاده معنوی را از آن مکان مقدس ببرم. چه توصیه‌ای برای رعایت آداب زیارت امام رضا (علیه السلام) شده است؟
پاسخ :
عالم بزرگ شیخ بهایی، جامع ترین شیوه ورود به حرم مقدس را ارائه کرده است و به 21 نکته برای زیارت اشاره دارد:
1. پیش از دخول به روضه، غسل کند.
2. تا داخل شدن با طهارت باشد.
3. جامه نو پاک پوشد و بر در مشهد بایستد و دعای منقول بخواند و اذن دخول بطلبد پس اگر در آن حال او را رقّت بهم رسد داخل شود و الاّ انتظار بکشد که هر گاه رقّت بهم رسد داخل شود.
4. با خضوع و خشوع داخل شود و در حین دخول پای راست را مقدّم دارد و در وقت بیرون آمدن پای چپ را.
5. خود را به ضریح بچسباند. بعضی توهّم کردهاند که دور ایستادن بهتر است و این غلط است چه در احادیث وارد شده که بر ضریح تکیه باید کرد و بوسیدن ضریح جایز است و در بوسیدن آستان ها حدیثی وارد نشده و بعضی از مجتهدین امامیّه برآنند که جایز است.
6. رو به قبله نکند، بلکه رو به ضریح و پشت به قبله کردن در حالت زیارت بهتر است.
7. زیارت به طریق منقول بنماید، و قول السّلام علیک کافیست و بعضی از مجتهدین حاضر شدن در آنجا را کافی می‌دانند.
8. جانب راست روی خود را بر ضریح بنهد و در وقت فارغ شدن از زیارت دعا کند.
9. جانب چپ روی خود را بر ضریح بنهد و از خدای تعالی بحقّ او و بحقّ صاحب قبر سؤال و درخواست کند که او را از اهل بهشت بگرداند به شفاعت صاحب قبر و در دعا کردن و الحاح نمودن مبالغه کند.
10. بر سر بالین (بالای سر) آید و رو به قبله نموده و دعا کند.
11. بعد از زیارت، دو رکعت نماز زیارت بخواند و اگر زیارت حضرت رسول صلّی اللَّه علیه و آله باشد سنت است که نماز زیارت را در میان منبر آن حضرت و قبر او گذارد و اگر زیارت حضرات ائمّه معصومین علیهم السّلام باشد در بالین سر باید گذارد و در این نماز رخصت از ائمّه علیهم السّلام وارد شده که رو به قبر می‌توان کرد اگر چه مستلزم پشت بقبله کردن باشد امّا اگر چنان کند که رو به ضریح کند و پشت بقبله نکند (1) بهتر است.
12. بعد از نماز زیارت دعای منقول بخواند و آن چه به خاطرش رسد از امور دین و دنیا طلب نماید و دعا برای جمیع خلایق نمودن بهتر است چه آن به اجابت نزدیکتر است.
13. در آن مکان تلاوت قرآن بنماید و ثواب آن را به صاحب ضریح هدیه کند چه نفع آن باز به او می‌رسد و سبب تعظیم صاحب قبر است.
14. در جمیع احوال و به حسب استطاعت ، احضار قلب داشته باشد، و از جمیع گناهان توبه کند.
15. بر خدمتکاران، نگاهبانان و محتاجان آن مقام، تصدّق نماید، چه ثواب تصدّق در آن مقام مضاعف می‌شود.
16. خدمتکاران، نگاهبانان و محتاجان آن مقام را تعظیم نماید، چه فی الحقیقه تعظیم ایشان تعظیم صاحب قبر است.
17. هر گاه از زیارت برگردد، تا در آن شهر است باز به زیارت رود.
18. آن که هر گاه رفتن او نزدیک آید، وداع به دعای منقول کند.
19. از خدای تعالی، عود و بازگشت بدان مقام را سؤال کند.
20. در وقت بیرون آمدن از آن مقام، روی به ضریح کرده، پس پس و عقب عقب بیرون آید.
21. زود از آن مقام بیرون رود، چه حرمت و تعظیم در آن بیشتر است و اشتیاق باز آمدن زودتر بهم می‌رسد.(1)
پی نوشت:
1) جامع عباسی، ج2، ص 167 - 169.
