می خواستم بدونم در غدیر خم اولین کسانی که به پیامبر و امیر مومنان حضرت علی(ع)تبریک گفتند چه کسانی بودند؟و آیا ثقل در خطبه غدیر به معنی سنگ گران است یا نه؟

می خواستم بدونم در غدیر خم اولین کسانی که به پیامبر و امیر مومنان حضرت علی(ع)تبریک گفتند چه کسانی بودند؟و آیا ثقل در خطبه غدیر به معنی سنگ گران است یا نه؟

پاسخ: در برخی منابع آمده است: در غدیر خم اولین کسی که با امیرمومنان بیعت کرد عمر بن خطاب بود و در دسته‌ای دیگر از منابع آمده است: اولین کسانی که با امیرمومنان علی علیه السلام به عنوان جانشین پیامبر خدا بیعت کردند عمر، ابوبکر و عثمان بودند.
در باره بیعت عمر به عنوان اولین نفر در کتاب جامع الاخبار آمده است: (اصحاب رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله نزد امیر المؤمنین آمدند و ولایتش را تبریک گفتند و اولین کسی که به وی تبریک گفت، عمر بن خطاب بود که گفت: ای علی، مولای من، و مولای هر مرد و زن مؤمنی گردیدی.) [1]
علامه امینی در کتاب گرانسنگ الغدیر به نقل از منابع کهن اهل تسنن درباره اولین بعیت کنندگان می‌نویسد: (ثمّ طَفِق القوم یهنِّئون أمیر المؤمنین- صلوات اللَّه علیه- و ممّن هنّأه- فی مُقدّم الصحابة- الشیخان: أبو بکر و عمر کلٌّ یقول: بَخٍ بخٍ لک یا ابن أبی طالب أصبحتَ و أمسیتَ مولایَ و مولی کلّ مؤمن و مؤمنة) آن‌گاه مردم برای گفتن تبریک نزد امیرمومنان آمدند و از جمله کسانی که پیش از دیگر صحابه به او تبریک گفت ابوبکر و عمر بودند که هر یک می‌گفتند: مبارک باد بر تو ای فرزند ابوطالب از پس مولای هر مرد و زن مومن گردیدی. [2]
در روایتی از امام باقر علیه السّلام نیز آمده: مردم در جواب پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله فریاد زدند: شنیدیم و امر خدا و رسولش را با قلب‌ها و زبان‌ها و دست‌هایمان اطاعت کردیم. سپس به طرف علی علیه السّلام رفتند و با او بیعت کردند و اولین کسانی که با وی بیعت کردند، اولی، دومی و سومی بودند و بعد از آن مهاجرین و انصار و سپس بقیه مردم ... و رسول خدا می‌فرمود: حمد و سپاس خدایی را که ما را بر تمام جهانیان برتری داده است‌) [3]
کلمه ثقل نیز در تمام لغت‌نامه‌های عرب (گرانسنگ)، (ارزشمند)، (مهم) و امثال آن ترجمه شده است به عنوان نمونه ابن منظور در لغتنامه مشهورش به نام (لسان العرب) می‌نویسد:
و قال ثعلب: سُمِّیا ثَقَلَین لأَن الأَخذ بهما ثَقِیل و العمل بهما ثَقِیل، قال: و أَصل الثَّقَل أَن العرب تقول لکل شی‌ءٍ نَفیس خَطِیر مَصون ثَقَل، فسمَّاهما ثَقَلین إِعظاماً لقدرهما و تفخیماً لشأْنهما به کلمه این کلمه ثقلین می‌گویند زیرا دریافت و عمل به آن بسیار مهم و گران است. و عرب به چیزی (ثقل) می‌گوید که نفیس، پر مخاطره و ارزشمند باشد ...[4]
پی نوشت:
1 . جامع الاخبار، ص10. مرحوم مجلسی نیز در بحار الانوار، ج 37، ص 166 این گزارش را به نقل از جامع الاخبار نقل کرده است. و مناقب آن را از خبر ابو سعید خدری و از شرف المصطفی از براء بن عازب و از التمهید باقلانی نقل کرده و معنای آن را هم از سمعانی ذکر کرده است و در بحار الانوار، ج 37، ص 107 از امالی شیخ صدوق از ابی هریره آمده است و فخر رازی آن را در تفسیر مفاتیح الغیب، ج 3، ص 433 آورده است و علامه امینی در الغدیر، ج 1، ص 272- 282 به طور مفصل این مطلب را از 60 مصدر نقل کرده است.
2 . علامه امینی، الغدیر، ج1، ص35. در دیگر صفحات اولین نفر عمر بن خطاب معرفی شده است (الغدیر، ج1، ص 435 و 451 و510)
3 . طبرسی، احتجاج، ج 1، ص 82- 84 و این را قبل از او شهید فتال نیشابوری به صورت مرسل در روضة الواعظین، ص 109- 121 روایت کرده است که سیزده صفحه از کتاب را از ص 68 تا 84 شامل شده است.
4 . ابن منظور، لسان العرب، ج11، ص88