برخورد پیامبر اکرم(ص) در جنگ ها با مخالفان چگونه بوده است؟
پاسخ : پیامبر اعظم (ص) دارای روحیه لطیف و قلب مهربان و رئوف بود؛ لذا اصل رحمت و محبت را مبنای دعوت خویش قرار داد. راز موفقیت آن حضرت در تسخیر و تألیف قلبها نیز همین محبت و ملایمت فوق العاده ایشان است. پیامبر اعظم (ص) به شدت به مردم عشق می ورزید و آنها را دوست می داشت و برای هدایت بشر تلاش و دلسوزی می نمود. این تلاش مهربانانه رسول خدا به نحوی بود که قرآن کریم می فرماید:
فلعلّک باخعٌ نفسک علی ءاثارهم إن لم یؤمنوا بهذالحدیث أسفاً؛( کهف: 6) شاید اگر به این سخن ایمان نیاوردند، خویشتن را به خاطر ایشان از اندوه هلاک بسازی.
اصل اولیه و ابتدایی رفتار پیامبر اعظم (ص) در جنگها این بود که ابتدا با مخالفان مدارا می کرد و با ملایمت آنها را به دین حق دعوت می نمود. این اصل و رفتار پیامبر (ص) با مخالفان، طبق فرمان خداوند و آیین نامه ای است که می فرماید:
وان جنحوا للسلم فاجنح لها(انفال: 61.) اگر مخالفان تمایل به صلح نشان دادند، تو نیز تمایل نشان بده.
اما آنزمان که دشمنان عزم خود را بر جنگ جمع می نمودند پیامبر اکرم(ص) به نص فرمان الهی با آنان به شدت برخورد می فرمود.
در سوره انفال نیز خداوند متعال به پیامبرش دستور می دهد:فشرّد بهم من خلفهم؛) (انفال: 57) کسانی را که با تو در جنگ هستند، تار و مار کن.
به طور کلی رفتارهای جنگی آن حضرت را در چند جهت می شود خلاصه کرد:
1. خودداری از اقدام به جنگ در مواجهه با مشکلات عظیم که غالباً حکام و ملت ها در این قبیل از حوادث اقدام به جنگ می کنند.
2. جلوگیری از شروع جنگ از ناحیه دشمنان با تدابیر مختلف،حتی به خطر انداختن جان و حیات خود و تحمل سختی های طاقت‌فرسا.
3. مخالفت از کشته شدن انسانها حتی دشمنان،در حد ممکن.
4. توصیه ها و سفارش های مؤکد به پیروان خود در پایبندی به اصول اخلاق کریمانه و جوانمردی و بزرگواری.
5. ممانعت از آسیب رساندن به وسائل زندگی انسانها و از بین بردن آنها؛بطوری که در جنگ‌های متداول بین انسانها آسیب زدن به زندگی دشمنان عملی متعارف محسوب می شود.
6. خوشرفتاری با اسراء وتلاش برای آزادی آنها در اولین فرصت‌های معقول.
7. بخشیدن دشمنان و گناهکاران در وقت تسلط بر آنها،به جز مواردی که بخشیدن دشمن موجب استمرار ظلم‌ها و آدم‌کشی‌ها از ناحیه آن ها خواهد شد.
8. حضور در جنگها و اداره حوادث جنگی و مراقبت و نظارت بر رفتارهای مسلمانان و توصیه های لازم به آنها در مراحل مختلف و ارشاد آنها در اجرای قوانین دینی و جلوگیری از رفتارهای خشن و انتقام جوئی که غالباً در جنگها روی می دهد.
نتیجه
در بررسی سیره عملی پیامبر و برخورد آن حضرت در جنگها با مخالفان، باید گفت: با توجه به وظیفه اصلی پیامبران مبنی بر هدایت جامعه به سوی سعادت و کمال و ابلاغ پیام الهی، اصل اساسی حاکم بر رفتار آنها، بخصوص پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ، اصل رحمت، محبت و شفقت بود؛ یعنی هدف اصلی آن حضرت، جذب مردم به سوی خود و دین مبین اسلام بود حتی در هنگام جنگ، اما این مهم تا زمانی پابرجا بود که آنحضرت امید به اثر بخشی آن داشت اما وقتی مخالفان، اساس دعوت پیامبر و اصول تغییرناپذیر دین نمی پذیرفتند دیگر مدارا و مسامحه جایی نداشت و پیامبر چاره‌ای جز برخورد همراه با خشونت نداشت و این نوع برخورد همواره در راستای حفظ دین و هدایت مردم صورت می‌گرفت.
