در روایات و منابع اسلامی، چه اوصاف و خصال ظاهری برای امام زمان(عج) بیان شده و علت بیان این ویژگی‌ها چیست؟

در روایات و منابع اسلامی، چه اوصاف و خصال ظاهری برای امام زمان(عج) بیان شده و علت بیان این ویژگی‌ها چیست؟

برای بیان اهمیت بیان صفات ظاهری امام عصر(عج) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
1. راهی روشن برای عموم مردم است تا امام زمان خود را بشناسند.
2. دلیلی واضح برای رسوا کردن مدّعیان دروغین مهدویت است.
3. برهانی آشکار بر اثبات مهدویت شخصی (و ردّ مهدویت نوعی) است.
4. مدرکی محکم بر اثبات مهدویت عینی و ردّ مهدویت معنوی (مهدی ساخته ذهنی در اثر فشارهای جامعه) است فصلنامه انتظار، ش 5، ص 152..
5. روشی مؤثر برای محسوس کردن وجود امام زمان(عج) و ایجاد تعلق خاطر و عشق و محبت سرشار به آن حضرت است ؛ چنان که امام حسن(ع) به ابی هاله فرمود : (دوست دارم برای من، پیامبر را مقداری توصیف کنی تا شاید تعلّق خاطری بیابم).
اوصاف و ویژگی‌های ظاهری و جسمانی امام زمان(عج) در روایات به شرح زیر بیان شده است :

چهره و سیمای مبارک‌
حضرت مهدی(عج) دارای صورتی زیبا و درخشنده است ؛
الف. (المهدی من ولدی وجهُهُ کالقمر الدُّرّی)؛ ینابیع المودة، ص 188 ؛ کشف الغمة، ج‌2، ص 481. ؛ (پیامبر(ص) فرمود : مهدی از فرزندان من است، صورتش همچون ماه تابان است...).
ب. (... علی خَدِّه الأیمن خالٌ)؛ بحارالانوار، ج 51، ص 80 ؛ منتخب الاثر، ص 166. ؛ (... بر گونه راستش خالی هست).
ج. (حَسَنُ الوجه... و نور وجههِ یَعلو سواد لحیته)؛ منتخب الاثر، ص 186. ؛ (مهدی صورتی نیکو دارد... درخشندگی چهره‌اش بر سیاهی محاسنش غلبه می‌کند).
د. (وجهُهُ کالدّینار و اَسنانه کالمنشار...)؛ الغیبة النعمانی، ص 274، ج 1. (چهره‌اش مانند دینار گرد و گلگون و دندان‌هایش مانند شانه، ظریف و منظم است).
ه. (المهدی طاووس اهل الجنّة علیه جلابیبُ النّور)؛ کشف الغمة، ج‌2، ص 481. ؛ (مهدی، طاووس بهشت است که هاله‌ای از نور، او را احاطه کرده است).
و. (شابّ صبیحُ الوجه...)؛ بحار الانوار، ج‌52، ص 177. ؛ (جوانی گشاده روی است).
ز. (شابٌ حسن الوجه)؛ الغیبة طوسی، ص 269 ؛ الارشاد، ج 2، ص 382. (جوانی زیبا روی است).
ح. (وجهُه کالکوکبٌ درّیٌّ)؛ دلائل الامامة، ص 233 ؛ (چهره‌اش مانند ستاره درخشان است).
ط. (مسنون الخدّین)؛ کمال الدین، ج 2، ص 446. ؛ (مهدی دارای گونه‌های کم گوشت است).
ی. (سهل الخدّین علی خدّة الأیمن خالٌ کأنّه فتات مسک علی رضراضة عنبر)؛ کتاب الغیبة، ص 266. ؛ (گونه‌هایی نرم با خالی در گونه راست دارد که مانند دانه مشک بر روی عنبر است).

پیشانی و ابرو و چشم
حضرت مهدی(عج)، دارای پیشانی گشاده، صاف و روشن است. ابروی آن حضرت نیز باریک، کشیده و نزدیک به هم - اما ناپیوسته - است. چشم‌هایش سیاه و درشت و فرو رفته و پلک‌های او درخشنده است.
الف. (المهدی منّی، اجلی الجبهَة اَقنی الأنف...)؛ کشف الغمة، ج 2، ص 481. ؛ (مهدی از من است، پیشانی باز و نورانی و بینی کشیده و باریک دارد).
ب. (اَکحَلُ العَینَین... کثُّ اللحیة...)؛ منتخب الاثر، ص 166 ؛ کشف الغمة، ج‌3، ص 260. ؛ (دیدگان مبارکش سرمه کشیده... محاسن مبارکش پر مو است...).
ج. (اَزَجُّ، اَبلَجُ، اَدعَج، اَعیُنُ، اَشَمُّ الأنف اَقنی اَجَلی)؛ الملاحم و الفتن، ص 58 ؛ نور الابصار، ص 170. ؛ (ابروهای کشیده، صورتی نیکو، دیدگان مشکی، بینی باریک و نیکو خمیده، و پیشانی باز و درخشان دارد).
د. (مُشرِفُ الحاجبین، غائرُ العینین)؛ الزام الناصب، ص 138. ؛ (او بلند ابرو است و چشمانی فرو رفته دارد).
. قامت و رنگ بدن و صورت‌
امام علی(ع) فرموده‌اند: (یخرجُ رَجُلٌ مِن وُلدی فی آخِرِ الزّمان ابیضُ اللون مُشرَبٌ بالحُمرَة مُبدَحُ البَطنِ عَریضُ، عَظیمُ مُشاشِ المنکبین، بِظَهرِه شامَّتانِ : شامَّةٌ علی لَونِ جِلده و شامَّةٌ علی شبهِ شامّة النبی)؛ منتخب الاثر، ص 250 ؛ بحار الانوار، ج 51، ص 35. ؛ (مردی از فرزندان من در آخر الزمان ظهور می‌کند که صورتی نقره فام و چهره‌ای گلگون دارد. شکمش پهن، ران‌هایش پر گوشت و شانه‌هایش عریض است. در پشت او دو علامت هست که یکی به رنگ پوست و دیگری شبیه مهر نبوّت است).

. سر و مو
امام علی(ع) فرموده‌اند: (حَسَنُ الوَجه، حَسَنُ الشِعر یَسیلُ شعرُه علی مِنکَبَیه...)؛ کتاب الغیبة، ص 281 ؛ بحارالانوار، ج 51، ص 36. ؛ (چهره‌ای زیبا و موهایی جاذب دارد که بر شانه‌هایش فرو ریخته است).
(بشعر قطط)؛ کمال الدین، ج‌2، ص 475. ؛ (مویش کمی مجعّد است).

در سیمای جوانان‌
امام رضا(ع) فرموده است : (علامَتهُ اَن یکون شیخ السنّ شاب المنظر حتی اَنَّ الناظِرَ اِلَیه لَیَحسبه ابن اربعین سنة اَو دونَها و اِنّ مِن علاماتِهِ اَن لا یَهرِمَ بمرور الایام و اللیالی حتی یأتی اَجَلُه)؛ کمال الدین، ج 2، ص 652. ؛ (نشانه مهدی آن است که در سن پیری است ؛ ولی جوان به نظر می‌آید. هر کسی او را ببیند، گمان می‌کند که چهل سال یا کمتر دارد. یکی دیگر از نشانه‌های او این است که با گذشت زمان، تا هنگام رسیدن اجل، اثر پیری در او مشاهده نمی‌شود).
. اوصاف اخلاقی و درونی‌ 1
. امام حسین(ع) می‌فرماید : (تَعرِفون المهدی بالسَّکینةِ و الوقارِ و بمَعرِفَةِ الحَلالِ و الحَرامِ و بِحاجَةِ النّاسِ الیه و لا یحتاجُ الی احد)؛ الغیبة النعمانی، ص 127 ؛ منتخب الاثر، ص 309. ؛ (مهدی را با سکینه و وقار، شناخت حلال و حرام، نیاز همگان به او و بی‌نیازی او از همه خواهید شناخت).
2. در روایت دیگری آمده است : (یکونُ اَولی بالنّاسِ من اَنفُسِهِم و اَشفَقَ علیهم من آبائِهم و اُمّهاتهم و یکونَ اَشَدّ الناس تَواضُعاً للّهِ عَزَّ و جَلَّ و یکونُ اخَذَ النّاسِ بِما یَأمُرُ به و اَکَفَّ النّاس عَمّا یَنهی عنه)؛ الزام الناصب، ص 10. ؛ (او برای مردم از خودشان اولی‌تر، از پدر و مادرشان مهربان‌تر و در برابر خدا، از همه متواضع‌تر است. آنچه به مردم فرمان می‌دهد، خود بیش از دیگران به آن عمل می‌کند و آنچه مردم را از آن نهی می‌کند، خود بیش از همگان از آن پرهیز می‌کند).
3. (دلالته فی خصلتین : فی العلم و استجابَةِ الدَّعوةِ و کلِّ ما أخبَرَ بِهِ من الحوادثِ الّتی تَحدُثُ قبلَ کونِها فذلک بعَهد معهود الیه من رسول الله(ص) توارَثَه عن آبائه عنه(ع))؛ عیون الاخبار، ج‌1، ص 170. ؛ (مهدی، دو نشانه بارز دارد که با آنها شناخته می‌شود : دانش بیکران و استجابت دعا. آنچه از رویدادها پیش از وقوع آنها سخن بگوید، به صورت پنهانی است که توسط پدران خود، از رسول خدا، به ارث برده است).
4. امام رضا(ع) فرموده است : (... یکونُ اَعلَمُ النّاس و اَحکَمُ النّاس و اَتقی النّاس و اَسخَی النّاس و اَعبَدُ النّاس... و یکونُ مُحَدِّثاً)؛ من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 418. ؛ (... او داناترین مردم و حکیم‌ترین، پرهیزگارترین، بردبارترین، سخی‌ترین و عابدترین آنان است و فرشتگان با او سخن می‌گویند). (مهدویت1، رحیم کارگر، کد: 11/500027)