در مورد بازگشت امام خمینی به ایران از پاریس و سایر اتفاقات مربوط به توضیح دهید؟

در مورد بازگشت امام خمینی به ایران از پاریس و سایر اتفاقات مربوط به توضیح دهید؟

مسئله بازگشت امام خمینی به ایران، از ابتدای اقامت او در پاریس مورد بحث محافل سیاسی و مطبوعات بود، ولی پس از رفتن شاه این سئوال در بیشتر مصاحبه‌ها عنوان می‌شد، و پاسخ امام به همه مصاحبه کنندگان این بود: (در اولین فرصت‌) .
در روزهای آخر دی 1357 خبر بازگشت قریب الوقوع امام خمینی در رسانه‌های خبری انتشار یافت.روز 2 بهمن یگانهای گارد شاهنشاهی، برای نمایش قدرت خود، در حضور خبرنگاران خارجی رژه رفتند.فردای آن روز دولت و ارتش فرودگاههای کشور را بستند و پرواز تمامی هواپیماها به ایران و از ایران به خارج متوقف شد.از همین موقع تظاهرات مردم تهران و شهرستانها در اعتراض به بسته شدن فرودگاهها شدت یافت و روز 4 بهمن جمعیت کثیری به سوی فرودگاه مهرآباد روی آوردند و خواهان بازگشت امام خمینی به وطن شدند.
به رغم بسته شدن فرودگاهها و متوقف ماندن پرواز هواپیماها، چند تن از خلبانان شرکت هواپیمایی ملی ایران اعلام کردند که به پاریس خواهند رفت و امام خمینی را با هواپیمای 707 به تهران خواهند آورد.
در همین اوان، سران ارتش در گردهمایی روز 3 بهمن، با حضور ژنرال هایزر، مسئله جلوگیری از بازگشت امام خمینی را مورد بحث قرار می‌دهند:
(...ژنرال ربیعی طرفدار اقداماتی به منظور جلوگیری از فرود هواپیماها در تهران بود او، سه راه پیشنهاد کرد: جلوگیری از پرواز هواپیما در هوا و منحرف ساختن آن، سعی کنیم کشور دیگری راه را بر هواپیما ببندد و آن را نابود کند، راه سوم مسدود کردن باند فرودگاه [....] به نظر من (هایزر) مسدود کردن باند فرودگاه راه عاقلانه‌تری بود، زیرا نشان می‌داد که دولت‌بر فرودگاه کنترل دارد و می‌تواند قدرت و حاکمیت‌خود را نشان دهد...) علاوه بر اخبار و اطلاعات مربوط به تغییر مسیر هواپیمای امام خمینی، گزارشاتی‌درباره سوء قصد علیه جان او، انتشار یافت.هایزر نیز در مذاکراتش با سران ارتش به این موضوع اشاره کرده و می‌گوید:
(مطبوعات خبر می‌دادند که پس از تهدیدهای جدید علیه جان [امام] خمینی، تعداد محافظان اقامتگاهش در پاریس دو برابر شده است.فرانسویها گله می‌کردند که این کار برای آنها بسیار گران تمام می‌شود.من ژنرالها را زیر فشار گذاشتم تا بدانم آیا اقداماتی علیه جان خمینی شروع کرده‌اند، کنایاتی دریافت کردم، ولی پاسخ روشنی نشنیدم.آنها گفتند گروهی در سوئیس وجود دارد که این نوع اعمال را انجام می‌دهد، اما من نمی‌توانم قضاوت کنم که آن گروه با افسران تماس داشتند) . General Robert E.Huyser;Mission to Tehran,p.182.
یادداشتهای برژینسکی مشاور امنیتی پرزیدنت کارتر نیز موضوع توطئه علیه امام خمینی را تایید می‌کند.وی در این مورد می‌گوید:
(...در 22 ژانویه براون گزارش کرد، هایزر به او اطلاع داده که بختیار آماده مقابله با خمینی، هنگام بازگشت وی می‌باشد، هواپیمای او، از مسیر پرواز منحرف و پس از فرود اجباری، بازداشت‌خواهد شد.سئوال ما این بود که آیا ما، آمادگی داریم که بختیار را در انجام این عمل تشویق کنیم و تصمیم او را قوت بخشیم.این موضوع طی دو روز بعد، میان ونس، براون و من مورد بحث و بررسی قرار گرفت...
روز 23 ژانویه پیامی از سوی هایزر و سولیوان دریافت کردیم.در این پیام خواسته شده بود دستور العملهای قبلی را تغییر دهیم و به آنها اجازه دهیم برای امکان برقراری ائتلاف میان نظامیان و عناصر مذهبی اقدام کنند.این پیشنهاد کارمان را پیچیده‌تر کرد. ونس، قویا موافق این کار بود و من سخت مخالف بودم.ما، حتی بین خودمان در زمینه چگونگی پاسخ به تصمیم بختیار در مورد جلوگیری از بازگشت [آیت الله] خمینی، اختلاف نظر جدی داشتیم.ونس عقیده داشت‌باید به بختیار و خمینی توصیه کنیم آیت الله به ایران مراجعت نکند، زیرا برخورد و درگیری برای هر دو طرف، فاجعه به بار خواهد آورد.من و براون بر این عقیده بودیم حالا که بختیار تصمیم به ایستادگی دارد، باید از او حمایت کنیم.
روزهای 23 و 24 ژانویه (3 و 4 بهمن 1357) جلسات متعددی برای بحث و گفتگو در این مورد، بین خودمان و نیز با حضور رئیس جمهوری داشتیم.هنگامی که‌من پرزیدنت را از طرح بختیار آگاه ساختم، واکنش اولیه‌اش بسیار مثبت‌بود و گفت (عالی‌) است.اما ونس به شدت مخالفت کرد و گفت نتایج این امر منجر به اختلال و بی‌نظمی وسیعی خواهد شد و حتی محتمل است [امام] خمینی به قتل برسد، و حوادث غیر قابل انتظاری پیش آمد کند.
ما تمام آن روز به گفتگو ادامه دادیم.براون و من گفتیم اگر بختیار قصد دارد خمینی را توقیف کند، باید بدین کار تشویق شود و افزودم: هرگونه اشاره مخالفی علیه آن از سوی ما، اشتباه بزرگی خواهد بود.سرانجام به دلیل عدم توافق درباره این موضوع، نتوانستیم پیش‌نویس دستور العمل مشخصی را تهیه کنیم و من ناگزیر، چند راه حل مختلف به رئیس جمهوری پیشنهاد کردم. رئیس جمهور با پیش نویس پیشنهاد ونس مبنی بر اجرا نکردن طرح بختیار موافقت نکرد و طرح پیش‌نویس من و براون را با مختصر تغییراتی انتخاب نمود، در حقیقت‌به بختیار، برای اجرای پیشنهادش، چراغ سبز داده شد.
متاسفانه، خمینی بازگشت‌خود را به تاخیر نینداخت، هر چند بختیار در کشمکشهای اولیه به پیروزی روانی محدودی دست‌یافت، اما موضوع همچنان لا ینحل باقی ماند) . Zbigniew Brezinski;power and principle,pp.388 -389.
در حالی که واشینگتن و تهران درباره نحوه جلوگیری از ورود آیت الله خمینی به ایران بحث و مذاکره می‌کردند، امام خمینی، آماده بازگشت‌به ایران بود و با تصمیم گیری متهورانه و سرعت عمل، قصد داشت‌حریف را (مات‌) کند.به گفته ژنرال هایزر (حرکات و اقدامات جناح خمینی به حدی هوشمندانه انجام می‌گرفت که من متحیر بودم چه کسی برنامه‌ریزی آنها را انجام می‌دهد و هنوز هم پاسخ این سئوال را پیدا نکرده‌ام‌) . Huyser;op.cit.,p,184
به رغم بسته بودن فرودگاهها و پخش خبرهای مربوط به سوء قصد به جان امام خمینی و نیز منحرف ساختن هواپیمای حامل وی، امام اعلام کرد، هر زمان بخواهد به ایران مراجعت می‌کند.کمیته استقبال، برنامه مفصلی برای استقبال از او تهیه دیده بود.
روز 9 بهمن ناگهان بختیار اعلام کرد که فرودگاه برای ورود آیت الله خمینی باز است.بختیار در توجیه تغییر تصمیم خود می‌گوید: (...من قضیه را به این شکل می‌دیدم، این ملا، که در ایرانی بودنش شکی نیست، می‌تواند به ایران بازگردد، ولی اگر خلافی از او سر بزند، توسط دادگاههای صالح و طبعا با تمام تضمینهایی که قانون پیش‌بینی کرده است‌به محاکمه کشانده خواهد شد [...] به من ایراد گرفته‌اند که چرا گذاشتم او به ایران بازگردد.آیا می‌توانستم نگذارم؟ [....] به علاوه از قدیم و ندیم گفته بودم که تمام ایرانیان بدون اجازه دولت‌حق ورود به ایران را دارند.به این اصل اعتقاد داشتم و امروز هم به آن معتقدم که جزو حقوق طبیعی هر شهروندی است..) . یکرنگی، صفحات 213- 212.
واقعیت این است که بختیار نمی‌توانست‌به طور نامحدود فرودگاهها را بسته نگه دارد.بستن فرودگاهها، کنجکاوی ده‌ها تن خبرنگاران خارجی را که در اطراف اقامتگاه امام، در انتظار دریافت‌خبر بودند، بیشتر کرده بود.به گفته بختیار، او نمی‌توانست مانع بازگشت‌یک تبعه ایرانی به کشورش شود.مسئله بستن فرودگاهها یک وسیله تبلیغاتی به نفع امام خمینی و به ضرر بختیار بود، از سوی دیگر اعلام آمادگی برای بازگشت‌به میهن و ممانعت دولت‌بختیار، مردم ایران را به هیجان درآورد و ابعاد ناآرامیها را وسیعتر ساخت.
سرانجام مبارزه تبلیغاتی، با عقب نشینی بختیار و باز شدن فرودگاهها پایان یافت و برنامه بازگشت امام خمینی برای روز 12 بهمن اعلام شد.
بازگشت پیروزمندانه
روز 12 بهمن 1357 (1 فوریه 1979) امام خمینی پس از 14 سال و چند ماه تبعید با هواپیمای 747 شرکت هواپیمایی فرانسه (ایرفرانس) عازم ایران گردید.150 تن خبرنگار خارجی که عمده‌ترین شبکه خبری دنیا را تشکیل می‌دادند، همراه امام در (پرواز انقلاب‌) حضور داشتند.در فرودگاه پاریس، امام ضمن پیامی به ملت فرانسه، از میهمان نوازی مردم و دولت و اهالی نوفل لوشاتو، تشکر کرد، سپس به چند سئوال خبرنگاران پاسخ داد.در مورد دولت‌بختیار، مواضع قبلی خود را تکرار کرد و گفت (ملاقات را نمی‌پذیرم، مگر آنکه استعفا بدهد و کنار برود) در مورد ارتش، ضمن تایید تماسهایی که در تهران با ارتش بوده است گفت (اگر مقتضی بدانیم، باز هم تماس حاصل خواهیم کرد) و افزود:
(ما از ارتش می‌خواهیم که هر چه زودتر به ما متصل شود.ما می‌خواهیم ارتش مستقل باشد، و از قید اجانب خارج شود، آزاد شود. آنها فرزندان ما هستند، ما به آنها محبت داریم باید به دامن ملت‌بیایند و ارتش و ملت از همدیگر هستند.ارتش باید از دولت غاصب کنار برود، تا مردم تکلیفشان را با او معین کنند...)
شانزده روز پیش، محمد رضا شاه، در حالی که یگانهای گارد شاهنشاهی، فرودگاه مهرآباد را محاصره کرده بودند، طی مراسم غیر رسمی، با شتاب ایران را برای همیشه ترک کرد و اکنون، امام خمینی با حضور و محتملا تهدید ارتش نیم میلیون نفری رژیم، همراه با پنجاه تن همراهانش، به ایران باز می‌گشت.کمیته استقبال مسئولیت امور انتظامی را به عهده داشت. اسامی اعضای کمیته استقبال و وظایف هر یک بدین شرح بود: آقایان علی اصغر تهرانچی، مسئول انتظامات، محمد توسلی، تبلیغات، صباغیان، برنامه‌ریزی، حسین شاه حسینی، تدارکات، حجت الاسلام محمد مفتح، سخنگو، حجت الاسلام شیخ فضل الله محلاتی رابط روحانیت، آیت الله مطهری، سرپرست.
استقبال از امام، در تاریخ معاصر ایران بی‌سابقه بود.مراسم ورود آیت الله، به طور زنده از رادیو و تلویزیون پخش شد.
هواپیمای ایرفرانس حامل آیت الله و همراهان در ساعت 30/9 صبح در فرودگاه مهرآباد به زمین نشست.امام خمینی، پس از ابراز تشکر از مستقبلین، طی سخنان کوتاهی، با تکرار برنامه سیاسی خود، دولت‌بختیار را غیر قانونی و غاصب دانست و گفت:
(...ما این دولت را نمی‌توانیم بپذیریم.ملت ایران رای بر سقوط سلطنت داده است.بنابراین، ما نه مجلس را قبول داریم و نه حکومت را قانونی می‌دانیم.باید دولت کنار برود.شورای انقلاب حکومت را تعیین خواهد کرد.حکومت موقت موظف خواهد بود که مقدمات رفراندوم را تهیه کند.قانون اساسی که تدوین شد، به آراء عمومی گذاشته می‌شود، که اگر مردم قبول کنند، رژیم جمهوری و قانون جمهوری خواهد بود...
من، اعلام می‌کنم که دولت فعلی غاصب است و غیر قانونی است و اگر زیادتر از این لجاجت کند مسئول خواهد بود....) روزنامه‌ها، 12 بهمن 1357.
در بهشت زهرا، امام خمینی، با تاکید بر حاکمیت ملی و نقش مردم در تعیین سرنوشت‌خود، غیر قانونی بودن مجلسین را مطرح کرد و گفت: چنانچه حکومت و سلطنت دولتی و فردی، در یک مرحله با رای مردم بوده باشد و آن حکومت و دولت مشروعیت قانونی داشته باشد، این امر، حق آن مردم و نسلهای بعدی را از بین نمی‌برد که هر زمان آن تصمیم را نادرست دیدند، آن را لغو کنند.
امام خمینی، در توجیه این نظریه اظهار داشت:
(...ما فرض می‌کنیم که یک ملتی تمامشان رای دادند که یک نفری سلطان باشد، بسیار خوب، اینها از باب اینکه مسلط بر سرنوشت‌خودشان هستند، رای آنها برای آنها قابل عمل است.لکن اگر چنانچه ملتی رای دادند، ولو تمامشان، به اینکه اعقاب این سلطان هم سلطان باشد، به چه حقی ملت پنجاه سال پیش از این سرنوشت ملت‌بعد را معین می‌کند؟ سرنوشت هر ملتی به ست‌خودش است [....] مگر پدرهای ما، ولی ما هستند، مگر آن اشخاصی که در صد سال پیش از این، هشتاد سال پیش از این بودند، می‌توانند سرنوشت‌یک ملتی را که بعدها وجود پیدا می‌کنند، آنها تعیین بکنند؟)
در مورد رای مجلسین در تایید دولت‌بختیار گفت:
(...این ملت‌حرفی را که داشتند گفتند، حالا هم می‌گویند ما این وکلا را غیر قانونی می‌دانیم، این مجلس سنا را غیر قانونی می‌دانیم.این دولت را غیر قانونی می‌دانیم.آیا کسی که خودش از ناحیه مجلس، از ناحیه مجلس سنا، و از ناحیه شاه منصوب است و همه اینها غیر قانونی هستند، می‌شود که قانونی باشد؟ ما می‌گوییم شما غیر قانونی هستید و باید بروید...)
امام خمینی درباره تعیین دولت آینده به جای دولت‌بختیار گفت:
(من توی دهن این دولت می‌زنم، من، به پشتیبانی این ملت، دولت تعیین می‌کنم.من به واسطه اینکه این ملت مرا قبول دارد [...] این آقا، که خودش هم خودش را قبول ندارد، رفقایش هم قبول ندارند.ملت هم قبولش ندارند.ارتش هم قبولش ندارند.فقط آمریکا از او پشتیبانی کرده و فرستاده و به ارتش دستور داده که از او پشتیبانی بکنند، انگلیس هم از این پشتیبانی کرده و گفته که باید از او پشتیبانی بکنید.)
امام در برابر این سخن بختیار که گفته بود که در مملکت دو تا دولت نمی‌شود، اظهار داشت:
(می‌گوید که در یک مملکت که دو تا دولت نمی‌شود، خوب، این واضح است، این یک مملکت دو تا دولت ندارد.لکن دولت غیر قانونی باید برود.تو، غیر قانونی هستی، دولتی که ما می‌گوییم دولتی است که متکی به آراء ملت است، متکی به حکم خداست.تو باید یا خدا را انکار کنی، یا ملت را.) صحیفه نور، جلد 4، 283- 280.
آنگاه امام خمینی خطاب به ارتش و افسران آن گفت:
(می‌خواهیم که ارتش ما مستقل باشد.آقای ارتشبد! شما نمی‌خواهید؟ شما نمی‌خواهید که مستقل باشید؟ آقای سرلشکر، شما نمی‌خواهید مستقل باشید؟ شما می‌خواهید نوکر باشید؟
من به شما نصیحت می‌کنم که بیایید در آغوش ملت، همان که ملت می‌گوید، بگویید ما باید مستقل باشیم [...] اسلام برای شما بهتر از کفر است.ملت‌برای شما بهتر از اجنبی است.ما برای شما می‌گوییم این مطلب را، شما هم برای خودتان این کار را بکنید، رها بکنید این را.خیال نکنید که اگر رها کردید، ما می‌آییم شما را به دار می‌زنیم.این چیزهایی است که دیگران درست کرده‌اند...) روزنامه‌ها، مورخ 12 بهمن 1357.
موضع واشینگتن پس از بازگشت امام
یک روز پیش از بازگشت آیت الله خمینی به ایران، ژنرال هایزر، با ارتشبد قره‌باغی رئیس ستاد مشترک ملاقات کرد.قره‌باغی به فرستاده رئیس جمهوری آمریکا گفت: (ارتش از دکتر بختیار حمایت می‌کند و دستورات او را اجرا خواهد نمود و افزود: اگر بختیار در مذاکراتش با [امام] خمینی به سازش برسند، ارتش برای پایان یافتن بن بست موجود و تامین صلح و آرامش، از بختیار پشتیبانی می‌کند ولی اگر خمینی از مذاکره برای رسیدن به تفاهم امتناع کند و در صدد تعیین یک دولت رقیب برآید، ارتش به منظور حمایت از دولت و جلوگیری از سقوط آن، موضع دفاعی خواهد گرفت.) Sick;op.cit.,p.150
سفیر آمریکا در تهران درباره موضع دولت آمریکا نسبت‌به جناحهای سیاسی ازوزارت خارجه، کسب تکلیف کرد.پاسخ واشینگتن پشتیبانی از روند قانون اساسی و مشاوره نزدیک با دولت‌بختیار بود (اگر بختیار از او (سفیر) خواست‌با خمینی ملاقات و مذاکره کند، او باید این کار را انجام دهد.اگر خمینی خواستار دیدار با او (سفیر) شد، باید ابتدا با بختیار مشورت کند. به سولیوان دستور داده شد، نباید با شورای انقلاب مذاکره نماید، زیرا این امر به نشانه شناسایی شورا به عنوان یک سازمان و یا یک دولت تلقی خواهد شد، با این حال سفیر باید تماس خود را با عناصر اپوزیسیون، که قبل از بازگشت‌خمینی با آنها تماس داشت همچنان حفظ کند.) Sick;Ibid.,p.150.
این دستور العمل جدید، در دوم فوریه - روز بعد از بازگشت امام خمینی به تهران - به سولیوان ابلاغ شد.روز بعد، جان استمپل John Stempel. مقام سیاسی سفارت آمریکا، با یکی از اعضای نهضت آزادی ایران تماس گرفت.این شخص به استمپل گفت که اعضای نهضت‌شب پیش با بختیار ملاقات و مدت دو ساعت مذاکره کرده‌اند در نتیجه بختیار با دو شرط، حاضر برای مصالحه شده است:
1) بختیار به عنوان نخست وزیر باقی بماند و هر چه زودتر ترتیب یک همه‌پرسی را فراهم کند.در این همه‌پرسی مردم رژیم سلطنت‌یا جمهوری اسلامی را انتخاب خواهند کرد.
2) بختیار از نخست وزیری استعفا کند ولی تا پایان همه‌پرسی عهده‌دار اداره امور کشور باشد.به گفته گاری سیک، آیت الله خمینی به رغم اصرار و توصیه فراوان مشاورانش، هر دو شرط پیشنهادی را رد کرد و گفت
(بختیار باید برود، زیرا فرمان نخست وزیری او را شاه صادر کرده است.شورای سلطنت نیز غیر قانونی است.تنها راه حل، تعیین یک نخست وزیر موقت‌برای نظارت بر اجرای رفراندوم است.ارتش نیز باید خود را کنار بکشد.) Sick,Ibid,p.150.
آیت الله خمینی، حتی در دورانی که در پاریس اقامت داشت، پیشنهاد و توصیه (مذاکرات با دولت را برای حصول توافق‌) از سوی یارانی، که در ایران بودند و انقلاب را اداره می‌کردند قویا رد کرد و تنها کناره‌گیری شاه را راه حل بحران می‌دانست.بدیهی است که پس از بازگشت پیروزمندانه‌اش به ایران، هیچ‌گونه راه حلی را جز تعیین دولت‌از سوی خود، نمی‌پذیرفت و حتی، مقابله با ارتش را، با اعتقاد به عدم موفقیت نیروهای مسلح و پیروزی انقلاب، قطعی می‌دانست و این پیش‌بینی واقع بینانه، ده روز بعد (22 بهمن) به ثبوت رسید.
بازرگان در مسند نخست وزیری
آیت الله خمینی چهار روز پس از ورود به تهران (15 بهمن 1357) مهندس مهدی بازرگان را به نخست وزیری منصوب کرد.امام خمینی هنگام معرفی نخست وزیر دولت موقت انقلاب گفت:
(برای اینکه خاتمه بدهیم به این وضع هر چه زودتر، به اتکاء آراء عمومی که بر ماست و ما، به احتساب آراء عمومی، و شما می‌بینید که آراء عمومی که با ماست و ما را به عنوان وکالت و یا به عنوان رهبری قبول دارند، یک دولتی را معرفی می‌کنم.رئیس دولتی را معرفی می‌کنم، موقتا دولتی را تشکیل بدهید که هم به آشفتگیها خاتمه بدهد و هم این مسائل کنونی که مجلس مؤسسان است، یعنی ترتیب انتخابات مجلس مؤسسان را بدهد و مقدمات آن را درست کند و مجلس مؤسسان تاسیس بشود و انتخابات مجلس هم انجام بشود و آنها دولت قانونی را انتخاب بکنند و مجلس مؤسسان که تشکیل شد، جمهوری اسلامی را به رفراندوم بگذارد [...] لهذا، دولت موقت را تعیین کردیم.) آخرین تلاشها، در آخرین روزها، صفحات 195- 192.
سپس امام خمینی درباره شخصیت مهندس بازرگان و سوابق سیاسی او، و دلایل انتصابش به نخست وزیری گفت:
(و چون جناب آقای مهندس بازرگان را سالهای طولانی است که از نزدیک می‌شناسم، مردی است فاضل، متدین از لحاظ ریاست و امین به ملت و ملی و بدون گرایش به چیزی که خلاف مقررات شرع است.من ایشان را معرفی می‌کنم که ایشان رئیس ولت‌باشد.ایشان واجب الاتباع است، ملت‌باید از او اتباع کند، یک حکومت عادی نیست، یک حکومت‌شرعی است، باید از او اتباع کند، مخالفت‌با این حکومت مخالفت‌با شرع است....) همان، صفحات 195- 192.
معرفی مهندس بازرگان به نخست وزیری دولت موقت، با استقبال وسیع مردم و راهپیماییهای عظیم روبه‌رو شد.دکتر بختیار، در واکنش نسبت‌به تشکیل دولت موقت گفت:
(هرگونه تغییر حکومت‌باید از طریق انتخابات آزاد صورت گیرد، نه توسط گروهی مردم هیجان زده که در خیابانها به راه می‌افتند [....] اگر او (آیت الله خمینی) می‌خواهد چنین دولتی در شهر مقدس قم تشکیل دهد اجازه خواهم داد.این جذاب خواهد بود.ما، واتیکان کوچک خود را خواهیم داشت، اما به طور جدی بگویم که به آیت الله خمینی اجازه تشکیل یک دولت واقعی نخواهم داد و او نیز، این را می‌داند. [....] آیت الله خمینی باید درک کند که من قانون هستم و دولت من تنها دولت ایران است.من در تمام عمر در راه دموکراسی مبارزه کرده‌ام و در اصول و عقایدم، نه با آیت الله خمینی سازش خواهم کرد و نه با کسی دیگری...) روزنامه کیهان، 15 بهمن 1357.
متن فرمان نخست وزیر مهندس بازرگان بدین شرح بود:
14/6/1399
15/11/1357
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای مهندس بازرگان بنا به پیشنهاد شورای انقلاب بر حسب حق شرعی قانونی ناشی از آراء اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که طی اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت‌به رهبری جنبش ابراز شده است و به موجب اعتمادی که به ایمان راسخ شما به مکتب مقدس اسلام و اطلاعاتی که از سوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم، جنابعالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص مامور تشکیل دولت موقت می‌نمایم تا به ترتیب اداره امور مملکت و خصوصا انجام رفراندوم و رجوع به آراء عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت‌بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید.مقتضی است که اعضای دولت موقت را هر چه زودتر با توجه به شرایطی که مشخص نموده‌ام تعیین و معرفی نمایید.کارمندان دولت، ارتش و افراد ملت‌با دولت موقت‌شما همکاری کامل نموده و رعایت انضباط را برای وصول به اهداف مقدس انقلاب و سازمان یافتن امور کشور خواهند نمود.موفقیت‌شما و دولت موقت را در این مرحله حساس تاریخی از خداوند متعال مسئلت می‌نمایم.
روح الله الموسوی الخمینی
روز بعد بختیار، ماهیت جمهوری اسلامی عنوان شده از سوی امام خمینی را زیر سئوال کشید و گفت:
(هیچ کس نمی‌داند که جمهوری اسلامی او چیست؟ او، نه کثرت گرایی سیاسی و نه دموکراسی را می‌پذیرد.او می‌خواهد روحانیون، قانون الهی را اجرا کنند و همه حرف آنها همین است.می‌گویند شما فرمانتان را از ایشان (شاه) گرفته‌اید.بنده می‌توانم بگویم که دکتر مصدق‌ها، مستوفی الممالک‌ها، و خیلی اشخاص که از ما بزرگتر بوده‌اند، همین کار را کرده‌اند و تمام این وزرای جبهه ملی و تمامی این قضات پاک دامن هم، همین فرامین را داشته‌اند.بنده نمی‌توانم ببینم چرا این فرمان وقتی به دست من رسید، این قدر ارزشش کاسته شده، یا منفور تلقی می‌شود.) روزنامه کیهان، 16 بهمن 1357.
دکتر بختیار، در توجیه مشروعیت نخست‌وزیری خود، نخواست‌یا نتوانسته بود، اختلاف شرایط و اوضاعی را که منجر به نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، در اردیبهشت 1330 گردید، با شرایط دی‌ماه 1357 که او فرمان نخست وزیری گرفت درک کند، دکتر مصدق به عنوان رهبر نهضت ضد استعماری ملت ایران، برای ملی کردن صنعت نفت‌به میدان آمده بود، و نیروی عظیم مردمی از او پشتیبانی می‌کرد.به اعتراف محمد رضا شاه هیچ قدرتی در داخل ایران، توان مقابله با او را نداشت محمد رضا شاه، پاسخ به تاریخ، صفحه 84 (از متن انگلیسی) . و پس از کسب رای تمایل مجلس، شاه ناگزیر به زمامداری او، تن در داد، در صورتی که دی ماه 1357، رژیم ایران، در برابر طوفان عظیم انقلاب، در شرف فروپاشی بود، شاه سفر خود را به خارج از کشور تدارک می‌دید، و بختیار ابتدا فرمان نخست‌وزیری را گرفت و بعد مجلس به او رای اعتماد داد
بختیار در مجلس شورای ملی، لزوم احترام به قانون اساسی و دفاع از دیگر قوانین مملکت را تاکید کرد و یادآور شد که به حکم قانون در مقام نخست وزیری خواهد ماند:
(من با داد و فریاد و هو و جنجال حکومتهایی که در تخیل مردم به وجود آید، تسلیم نمی‌شوم.باید حکومتی با قانون بیاید و با قانون برود.آن که با رای نمایندگان مجلس آمده، فقط با رای نمایندگان مجلس خواهد رفت.شما نمایندگان نیز آزاد هستید که یا از نمایندگی صرفنظر کنید و استعفا دهید و یا در سنگر پارلمان‌بمانید.ولی من در مقام نخست وزیر قانونی مملکت می‌مانم تا انتخابات آزاد آینده را انجام بدهم.) روزنامه کیهان، 16 بهمن 1357.
طی هفت روز، بین انتصاب مهندس بازرگان و پیروزی انقلاب، بختیار همچنان از مشروعیت و قانونی بودن نخست وزیری خود دفاع می‌کرد و بازرگان را تهدید می‌نمود، وی روز 18 بهمن گفت:
(تا زمانی که این شوخیها ادامه دارد.با آنها کاری ندارم، اما اگر پا را از این فراتر نهند، به قدرت قانون پاسخ آنها داده خواهد شد.) روزنامه کیهان، 18 بهمن 1357.
وی در جای دیگر مدعی شد که:
(آیت الله خمینی حق تعیین نخست وزیر را ندارند [...] آنها در جستجوی هیاهوی خیابانی و شعارهای بی‌معنی، که با فریادهای گوش خراش تکرار می‌شود، هستند.آنها به این ترتیب می‌خواهند بگویند ما اکثریت داریم، در حالی که اکثریت‌باید متین، آرام و خاموش باشد.) روزنامه کیهان، 21 بهمن 1357.
مهندس بازرگان در روز 20 بهمن 1357 طی نطقی در حضور دهها هزار تن از مردم تهران که در دانشگاه تهران اجتماع کرده بودند، پیرامون نظریات بختیار و ادعای قانونی بودند نخست وزیری او به تفصیل پاسخ داد و گفت:
(...آنچه مورد اشکال و ایراد و اختلاف است، ایراد قانونی بودن دولت ایشان و نشستنشان و گفتنشان سر جای همان غاصبین و دشمنان ملت و تمکین کامل نکردن به خواسته ملت و انقلاب است.خودش را دولت قانونی می‌داند، به دلیل اینکه او را شاه به این مقام برگزیده است و ثانیا مجلس رای اعتماد به ایشان داده‌اند.تعجب از این است که آقای دکتر بختیار، که تا همین اواخر اعتراف و اعتراض به پایمال شدن قانون اساسی می‌کرد، حزب رستاخیز و مجلس سنا و مجلس شورای ملی را تحمیلی و فرمایشی و ساواکی می‌دانست، حالا دو دستی به آنها می‌چسبد.اختلاف اینجاست، اشکال اینجاست...) روزنامه کیهان، 20 بهمن 1357.
روز بعد، از ساعت چهار بعد از ظهر حکومت نظامی اعلام شد.امام خمینی از مردم خواست‌به دستور دولت اعتنا نکنند.به دنبال این اخطار و اعلامیه دولت موقت، مردم به خیابانها ریختند.همان شب درگیری همافران، با افراد گارد سلطنتی در پادگان دوشان تپه شروع شد.فردای آن روز (22 بهمن) ارتش اعلام بی‌طرفی کرد، چند ساعت‌بعد، بسیاری از پاسگاههای پلیس و چند پادگان و پایگاه نظامی به دست مردم افتاد، و بدین ترتیب، دولت 37 روزه بختیار سقوط کرد...
( منبع:تاریخ سیاسی بیست و پنج‌ساله ایران، ج 2، ص 351 ،نویسنده: غلامرضا نجاتی ) (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 88/66666)