اندیشه
اندیشیدن را تفکّر گویند و از این عنوان به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، جهاد و امر به معروف و نهی از منکر یاد شده است.
نظرات فیلسوفان غرب در مورد اندیشه سیاسی امام(ره) چیست؟
نظرات فیلسوفان غرب در مورد اندیشه سیاسی امام(ره) چیست؟ در پاسخ به سوال شما توجه به این نکته لازم است که اساسا اندیشه سیاسی اسلامی و فلسفه اسلامی که اندیشه سیاسی مرحوم امام بر پایه آن شکل گرفته است با اندیشه سیاسی غرب و فلسفه عربی تفاوت اساسی دارد و اندیشمندان غربی هیچ گاه اندیشه و فلسفه اسلامی را برنمی تابند زیرا اندیشه سیاسی غرب بر پایه سکولاریسم و نفی نقش دین در عرصه اجتماعی و کنار زدن آن از زندگی اجتماعی بشر استوار شده است که پیامدهایی همچون اومانیسم(انسان مداری) لیبرالیسم و نسبی گرایی و ... را به دنبال داشته است و این اندیشه با اندیشه سیاسی اسلام که بر محور دین شکل گرفته است و آموزه های آن بر اساس دین استوار شده است تفاوت ماهوی دارد. از این رو بدیهی است که اندیشمندان سیاسی غربی که بر اساس مبانی فکری غربی می اندیشند، درک صحیحی از اندیشه سیاسی امام نداشته باشند اما در عین حال تحول عظیمی که در سایه اندیشه سیاسی امام(ره) و شکل گیری انقلاب اسلامی در سطح جهان ایجاد گشت و باعث شد که فرهنگ غربی و مبانی آن به واسطه فرهنگ اسلامی به چالش کشیده شود، بسیاری از اندیشمندان سیاسی غرب را به واکنش وا داشت و اشتیاق وصف ناپذیری از سوی شخصیت ها و مجامع علمی و تحقیقاتی جهان برای شناخت ابعدا مختلف اسلام ظهور یافت و گر چه تلاش های صورت گرفته در جهت شناخت اسلام خالی از انحرافات و اغراض خاصی نیست اما این تلاش ها بیانگر بخشی از تأثیرات شگرفت اندیشه سیاسی امام و انقلاب اسلامی و بازتاب آن است. به عنوان نمونه می توان اشاره کرد که در بیست سال گذشته اسلام شناسی در آمریکا فقط در بعضی از دانشگاههای بزرگ تدریس می شد ولی در حال حاضر تمام دانشگاه های کوچک و بزرگ درس اسلام شناسی دارند.(میراحمد رضا حاجتی، عصر امام خمینی(ره)، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه، 1381، ص155) البته در این میان برخی از اندیشمندان منصف غربی با کنار زدن پرده های تعصب و دشمنی و پذیرش واقعیتها به جایگاه رفیع اندیشه سیاسی اسلام و عظمت امام(ره) اعتراف نموده اند. به عنوان مثال پروفسور ویلیام بیمان از اساتید دانشگاه براون آمریکا می گوید: ایشان(مرحوم امام) در اوج ناباوری تحلیل گران بین المللی با عقاید مذهبی که غرب آنها را کهنه و قرون وسطایی می داشت جهان را تکان داد.(میر احمدرضا حاجتی، عصر امام خمینی(ره)، ص28) و پرفسور کیلبس فیلسوف برجسته اسپانیایی با اشاره به حیات مجدد دین در صحنه زندگی بشر در وصف این واقعیت عظیم چنین می گوید دین زنده شده است، کلیساها جان تازه گرفته اند، توجه به مذهب و اندیشه های مذهبی در دانشگاهها دیگر زشت و کم بها تلقی نمی شود، زیبایی های معنوی در زندگی روزمره مورد بازیابی قرار گرفته است. جهان برای نجات و زیباکردن روابط اجتماعی اش به قدرت دین و جاذبه های معنوی گرایش شدید پیدا کرده است و این همه ناشی از دعوت نوینی بود که امام خمینی(ره) با انقلاب دینی اش در عرصه افکار و ذهنیت جامعه جهانی آغاز کرد.(عصر امام خمینی(ره)، ص64) برای آگاهی بیشتر با نظر اندیشمندان در مورد امام خمینی(ره) به کتاب عصر امام خمینی(ره) نوشته میر احمد رضا حاجتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیه و کتاب؛ امام خمینی(ره) از نگاه نخبگان جهان نوشته علی دارستانی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) مراجعه نمایید. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100101048)
نظرات فیلسوفان غرب در مورد اندیشه سیاسی امام(ره) چیست؟ در پاسخ به سوال شما توجه به این نکته لازم است که اساسا اندیشه سیاسی اسلامی و فلسفه اسلامی که اندیشه سیاسی مرحوم امام بر پایه آن شکل گرفته است با اندیشه سیاسی غرب و فلسفه عربی تفاوت اساسی دارد و اندیشمندان غربی هیچ گاه اندیشه و فلسفه اسلامی را برنمی تابند زیرا اندیشه سیاسی غرب بر پایه سکولاریسم و نفی نقش دین در عرصه اجتماعی و کنار زدن آن از زندگی اجتماعی بشر استوار شده است که پیامدهایی همچون اومانیسم(انسان مداری) لیبرالیسم و نسبی گرایی و ... را به دنبال داشته است و این اندیشه با اندیشه سیاسی اسلام که بر محور دین شکل گرفته است و آموزه های آن بر اساس دین استوار شده است تفاوت ماهوی دارد. از این رو بدیهی است که اندیشمندان سیاسی غربی که بر اساس مبانی فکری غربی می اندیشند، درک صحیحی از اندیشه سیاسی امام نداشته باشند اما در عین حال تحول عظیمی که در سایه اندیشه سیاسی امام(ره) و شکل گیری انقلاب اسلامی در سطح جهان ایجاد گشت و باعث شد که فرهنگ غربی و مبانی آن به واسطه فرهنگ اسلامی به چالش کشیده شود، بسیاری از اندیشمندان سیاسی غرب را به واکنش وا داشت و اشتیاق وصف ناپذیری از سوی شخصیت ها و مجامع علمی و تحقیقاتی جهان برای شناخت ابعدا مختلف اسلام ظهور یافت و گر چه تلاش های صورت گرفته در جهت شناخت اسلام خالی از انحرافات و اغراض خاصی نیست اما این تلاش ها بیانگر بخشی از تأثیرات شگرفت اندیشه سیاسی امام و انقلاب اسلامی و بازتاب آن است. به عنوان نمونه می توان اشاره کرد که در بیست سال گذشته اسلام شناسی در آمریکا فقط در بعضی از دانشگاههای بزرگ تدریس می شد ولی در حال حاضر تمام دانشگاه های کوچک و بزرگ درس اسلام شناسی دارند.(میراحمد رضا حاجتی، عصر امام خمینی(ره)، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه، 1381، ص155) البته در این میان برخی از اندیشمندان منصف غربی با کنار زدن پرده های تعصب و دشمنی و پذیرش واقعیتها به جایگاه رفیع اندیشه سیاسی اسلام و عظمت امام(ره) اعتراف نموده اند. به عنوان مثال پروفسور ویلیام بیمان از اساتید دانشگاه براون آمریکا می گوید: ایشان(مرحوم امام) در اوج ناباوری تحلیل گران بین المللی با عقاید مذهبی که غرب آنها را کهنه و قرون وسطایی می داشت جهان را تکان داد.(میر احمدرضا حاجتی، عصر امام خمینی(ره)، ص28) و پرفسور کیلبس فیلسوف برجسته اسپانیایی با اشاره به حیات مجدد دین در صحنه زندگی بشر در وصف این واقعیت عظیم چنین می گوید دین زنده شده است، کلیساها جان تازه گرفته اند، توجه به مذهب و اندیشه های مذهبی در دانشگاهها دیگر زشت و کم بها تلقی نمی شود، زیبایی های معنوی در زندگی روزمره مورد بازیابی قرار گرفته است. جهان برای نجات و زیباکردن روابط اجتماعی اش به قدرت دین و جاذبه های معنوی گرایش شدید پیدا کرده است و این همه ناشی از دعوت نوینی بود که امام خمینی(ره) با انقلاب دینی اش در عرصه افکار و ذهنیت جامعه جهانی آغاز کرد.(عصر امام خمینی(ره)، ص64) برای آگاهی بیشتر با نظر اندیشمندان در مورد امام خمینی(ره) به کتاب عصر امام خمینی(ره) نوشته میر احمد رضا حاجتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیه و کتاب؛ امام خمینی(ره) از نگاه نخبگان جهان نوشته علی دارستانی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) مراجعه نمایید. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100101048)
پاسخ:
نظرات فیلسوفان غرب در مورد اندیشه سیاسی امام(ره) چیست؟
در پاسخ به سوال شما توجه به این نکته لازم است که اساسا اندیشه سیاسی اسلامی و فلسفه اسلامی که اندیشه سیاسی مرحوم امام بر پایه آن شکل گرفته است با اندیشه سیاسی غرب و فلسفه عربی تفاوت اساسی دارد و اندیشمندان غربی هیچ گاه اندیشه و فلسفه اسلامی را برنمی تابند زیرا اندیشه سیاسی غرب بر پایه سکولاریسم و نفی نقش دین در عرصه اجتماعی و کنار زدن آن از زندگی اجتماعی بشر استوار شده است که پیامدهایی همچون اومانیسم(انسان مداری) لیبرالیسم و نسبی گرایی و ... را به دنبال داشته است و این اندیشه با اندیشه سیاسی اسلام که بر محور دین شکل گرفته است و آموزه های آن بر اساس دین استوار شده است تفاوت ماهوی دارد.
از این رو بدیهی است که اندیشمندان سیاسی غربی که بر اساس مبانی فکری غربی می اندیشند، درک صحیحی از اندیشه سیاسی امام نداشته باشند اما در عین حال تحول عظیمی که در سایه اندیشه سیاسی امام(ره) و شکل گیری انقلاب اسلامی در سطح جهان ایجاد گشت و باعث شد که فرهنگ غربی و مبانی آن به واسطه فرهنگ اسلامی به چالش کشیده شود، بسیاری از اندیشمندان سیاسی غرب را به واکنش وا داشت و اشتیاق وصف ناپذیری از سوی شخصیت ها و مجامع علمی و تحقیقاتی جهان برای شناخت ابعدا مختلف اسلام ظهور یافت و گر چه تلاش های صورت گرفته در جهت شناخت اسلام خالی از انحرافات و اغراض خاصی نیست اما این تلاش ها بیانگر بخشی از تأثیرات شگرفت اندیشه سیاسی امام و انقلاب اسلامی و بازتاب آن است.
به عنوان نمونه می توان اشاره کرد که در بیست سال گذشته اسلام شناسی در آمریکا فقط در بعضی از دانشگاههای بزرگ تدریس می شد ولی در حال حاضر تمام دانشگاه های کوچک و بزرگ درس اسلام شناسی دارند.(میراحمد رضا حاجتی، عصر امام خمینی(ره)، قم: دفتر تبلیعات اسلامی حوزه علمیه، 1381، ص155) البته در این میان برخی از اندیشمندان منصف غربی با کنار زدن پرده های تعصب و دشمنی و پذیرش واقعیتها به جایگاه رفیع اندیشه سیاسی اسلام و عظمت امام(ره) اعتراف نموده اند.
به عنوان مثال پروفسور ویلیام بیمان از اساتید دانشگاه براون آمریکا می گوید: ایشان(مرحوم امام) در اوج ناباوری تحلیل گران بین المللی با عقاید مذهبی که غرب آنها را کهنه و قرون وسطایی می داشت جهان را تکان داد.(میر احمدرضا حاجتی، عصر امام خمینی(ره)، ص28) و پرفسور کیلبس فیلسوف برجسته اسپانیایی با اشاره به حیات مجدد دین در صحنه زندگی بشر در وصف این واقعیت عظیم چنین می گوید دین زنده شده است، کلیساها جان تازه گرفته اند، توجه به مذهب و اندیشه های مذهبی در دانشگاهها دیگر زشت و کم بها تلقی نمی شود، زیبایی های معنوی در زندگی روزمره مورد بازیابی قرار گرفته است. جهان برای نجات و زیباکردن روابط اجتماعی اش به قدرت دین و جاذبه های معنوی گرایش شدید پیدا کرده است و این همه ناشی از دعوت نوینی بود که امام خمینی(ره) با انقلاب دینی اش در عرصه افکار و ذهنیت جامعه جهانی آغاز کرد.(عصر امام خمینی(ره)، ص64)
برای آگاهی بیشتر با نظر اندیشمندان در مورد امام خمینی(ره) به کتاب عصر امام خمینی(ره) نوشته میر احمد رضا حاجتی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیه و کتاب؛ امام خمینی(ره) از نگاه نخبگان جهان نوشته علی دارستانی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) مراجعه نمایید. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 1/100101048)
- [سایر] اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی (ره) شامل چه حوزه هایی می شود؟ به عبارت دیگر، اندیشه سیاسی که می گوییم یعنی چه و شامل چه چیزهای سیاسی می شود و مصادیق اندیشه سیاسی حضرت امام چیست؟
- [سایر] آیا اندیشه سیاسی امام خمینی ره دچار تحول بود؟
- [سایر] اندیشه سیاسی امام خمینی ره چه ماهیت و اصولی دارد؟
- [سایر] در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) اصالت با سازش است یا مقاومت؟
- [سایر] آیا اندیشه حضرت امام (ره) برگرفته از صفویه است؟
- [سایر] در مورد زندگی، اندیشه سیاسی وروشهای مبارزاتی امام توضیح دهید؟
- [سایر] رقابت سیاسی در گفتمان حضرت امام(ره)؟
- [سایر] شهادت و رفتار ایثارگرایانه چه نسبتی با عقلانیت دارد؟ آیا این موضوع در دو اندیشه سیاسی غرب و اسلام متفاوت است؟
- [سایر] آرمان گرایی و واقع گرایی در اندیشه و رفتارسیاسی امام(ره)چگونه قابل جمع است؟
- [سایر] چرا امام(ره) در زمان آقای بروجردی(ره) در مسائل سیاسی به طور قوی پیگیری نمی کرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شایسته است امامِ خطیب در خطبه نماز جمعه مصالح دین و دنیای مسلمین را تذکر دهد و مردم را در جریان مسائل زیان بار و سودمند کشورهای اسلامی و غیر اسلامی قرار دهد و نیازهای مسلمین را در امر معاد و معاش تذکر دهد و از امور سیاسی واقتصادی آنچه را که در استقلال و کیان مسلمین نقش مهمی دارد گوشزد کند و کیفیت صحیح روابط آنان را با سایر ملل بیان نماید و مردم را از دخالتهای دول ستمگر و استعمارگر در امور سیاسی و اقتصادی مسلمین که منجر به استعمار و استثمار آنها می شود بر حذر دارد. خلاصه، نماز جمعه و دو خطبه آن نظیر حج و مراکز تجمع آن و نمازهای عید فطر و قربان و غیره از سنگرهای بزرگی است که متأسفانه کثیری از مسلمانان از وظائف مهم سیاسی خود در آن غافل مانده اند، چنانچه از سایر پایگاه های عظیم سیاست اسلامی هم غافلند. اسلام دین سیاست آنهم در همه شئون آن است وکسی که در احکام قضائی، سیاسی، اجتماعی واقتصادی اسلام اندکی تأمل کند متوجه این معنی می شود. هر کس گمان کنددین ازسیاست جدااست جاهلی است که نه اسلام رامی شناسد و نه سیاست را می داند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] ک: شایسته است خطیب ملبس به عمامه و عبا باشد و بر عصا یا مانند آن تکیه کند و قبل از شروع به خطبه، به مأمومین سلام کند و سزاوار است مسائل مهم سیاسی و اجتماعی و اخلاقی مسلمین و جهان اسلام و آن منطقه را برای مردم شرح دهد و آنها را به وظایفشان در برابر این مسائل آشنا سازد و در برابر توطئه های دشمنان به آنها هشدار دهد. پس خطیب باید حداکثر استفاده را از خطبه ها برای تهذیب نفوس مردم و آگاه ساختن آنها از مسائل مهم روز بنماید که یکی از اهداف اصلی خطبه ها همین است. خطبه ها را با عبارات فصیح و گویا و بلیغ و مؤثر و نافذ ایراد نماید تا خطبه ها تأثیر لازم را در نفوس مسلمین بگذارد و از این فریضه عبادی سیاسی بهره گیری کامل شود; هرگز به سراغ مسائل تفرقه انداز نرود و مسلمین را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نماید و احتیاط واجب آن است که نمازگزاران هنگام ایراد خطبه با طهارت باشند و رو به امام نشینند و سکوت را رعایت کنند و به خطبه ها گوش فرا دهند، ولی اگر عمداً سخن بگویند، نماز جمعه آنها باطل نمی شود، هر چند کار خلافی کرده اند.
- [آیت الله اردبیلی] جهاد بر دو نوع است: (ابتدایی) و (دفاعی). (جهاد ابتدایی) آن است که مسلمانان به منظور دعوت کفّار و مشرکین به اسلام و عدالت و یا جلوگیری از نقض پیمان اهل ذمّه یا طغیان باغیان (شورشیان مسلح) بر امام واجبالطّاعه مسلمین، نیروی نظامی به مناطق آنان گسیل دارند. در حقیقت هدف از جهاد ابتدایی کشور گشایی نیست، بلکه دفاع از حقوق فطری انسانهایی است که توسّط قدرتهای کفر و شرک و طغیان از خدا پرستی و توحید، عدالت و شنیدن و پذیرش آزادانه احکام خداوند محروم شده‌اند. (جهاد دفاعی) زمانی است که دشمن به مرز و بوم مسلمانان هجوم آورد و قصد تسلّط سیاسی یا فرهنگی و اقتصادی نسبت به آنان داشته باشد و ممکن است جهاد در برابر باغیان در زمانی که به حمله مسلحانه دست زدهاند نیز جهاد دفاعی محسوب گردد.
- [آیت الله مظاهری] نماز جمعه علاوه بر شرایط عمومی نماز شش شرط دیگر هم دارد: اوّل: وقت آن، و آن از اوّل ظهر شرعی است تا وقتی که سایه شاخص دوهفتم شاخص شود (تقریباً یک ساعت و نیم بعد از ظهر) و اگر از این مقدار گذشت باید نماز ظهر خوانده شود. دوّم: خواندن دو خطبه پیش از نماز و آن دو خطبه باید مشتمل بر حمد و ثنای خدا و صلوات بر پیامبر و آل پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم و دعوت مردم به تقوا و پرهیزکاری و یک سوره کامل و استغفار برای مؤمنین باشد و لازم نیست دو خطبه به عربی خوانده شود بلکه اگر مستمعین اهل زبانهای مختلف باشند خوب است به همه آن زبانها خوانده شود چنانکه خوب است حمد و ثنای خدا و صلوات بر پیامبر و آل پیامبر به عربی و با ذکر نام آنها باشد و خوب است دعوت به تقوا با لفظ تقوا و استغفار برای مؤمنین با لفظ استغفار باشد و باید خطبهها را خود امام و ایستاده بخواند و میان دو خطبه به نشستن مختصری فاصله شود و باید خطبهها را بلند بخواند و خوب است به نحوی بلند خوانده شود که همه حاضرین بشنوند و خوب است خطبهها بعد از ظهر شرعی خوانده شود و اگر هر دو خطبه قبل از ظهر خوانده شود به طوری که بین دو خطبه و نماز فاصله نشود مانعی ندارد و مستحب است امام جمعه در حال خطبه با طهارت باشد و عمامه بر سر داشته باشد و بر عصا یا سلاحی تکیه کند و خوب است در خطبهها مسائل اجتماعی و سیاسی و مصالح مسلمین مطرح شود، و مستحب مؤکّد است که حاضرین مثل حالِ نماز باشند و خطبهها را گوش دهند و صحبت نکنند حتّی نافله نخوانند و به طرف خطیب بنشینند و به راست و چپ نگاه نکنند و جابه جا نشوند. سوّم: به جماعت خوانده شود پس فرادی صحیح نیست. ولی اگر در رکوع رکعت دوّم نماز جمعه به امام برسد مجزی خواهد بود و رکعت دوّم را خودش میخواند بنابراین اگر کسی به رکعت اوّل یا به خطبهها نرسد گرچه بدون عذر باشد نمازش صحیح است. چهارم: امام و مأموم حدّاقلّ پنج نفر باشند و حتّی اگر چهار نفر مأموم غیربالغ یا مسافر و یا زن باشند کفایت می‌کند. پنجم: امام جمعه علاوه بر دارا بودن شرایطی که امام جماعت باید داشته باشد، باید یا مجتهد جامع الشرایط و یا منصوب از طرف او باشد و اگر مجتهدی متصدّی شؤون اداری و سیاسی مسلمین است باید منصوب از طرف او باشد. و باید قادر به خواندن خطبه در حال قیام باشد و شایسته است امام جمعه مردی با ورع، شجاع، قاطع، سخنگو و دارای فصاحت و بلاغت و با وقار و آشنا به مصالح اسلام باشد. ششم: بین دو نماز جمعه حدّاقلّ یک فرسخ شرعی (تقریباً 5/5 کیلومتر) فاصله باشد.