هیئت نظارت بر قانون اساسی چیست؟ آیابا تفکیک قوا تعارض دارد؟
به طور کلی یکی از مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد عدم نظارت بر اجرای صحیح قانون اساسی است. به عبارت دیگر، یک تعداد از اصول بر زمین مانده قانون اساسی وجود دارد که عملا هیچ شخص یا نهادی در رابطه با دلیل اجرایی نشدن این اصول و بر زمین ماندن آنها پاسخگو نیست.
بعلاوه، گاهی اشخاص مسئول یا نهادهای مختلف کارها و اقداماتی را انجام می دهند که با مفاد قانون اساسی در تعارض است و مرجعی نیست که در این خصوص بتواند اقدامات دارای ضمانت اجرایی را انجام دهد و از نقض قانون اساسی توسط آنها جلوگیری نماید.
این وظیفه نظارت بر اجرای قانون اساسی و حصول اطمینان از رعایت اصول آن در برخی از کشورها بر عهده دادگاه قانون اساسی است و افرادی که فکر می کنند بدلیل نقض قانون اساسی توسط شخص یا نهادی متضرر شده اند، می توانند شکایت های خود را به این نهاد ارائه دهند.
در کشور ما یکی از آن وظایف بر عهده شورای نگهبان قانون اساسی نهاده شده است، که عبارت از حصول اطمینان از عدم مغایرت قوانین مصوب مجلس با مفاد قانون اساسی است ولی برای بخش های دیگر نهاد خاصی وجود ندارد.
بنابراین اصل اینکه فکری برای اجرای قانون اساسی وحصول اطمینان از اجرای آن و دلایل اجرا نشدن برخی از اصول آن شود تا مردم از آن آگاه شوند مفید است و از سوی دیگر تصمیمات مقتضی هم برای حل مشکل اتخاذ شود.
منتها از طرف دیگر مسئله این است که از لحاظ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قوای سه گانه از هم مستقل هستند، بنابراین این امکان وجود ندارد که یک قوه اقداماتی فرا قوه ای را درمورد سایر قوا انجام دهد که به منزله دخالت در آن قوا باشد، مگر آنکه مواردی که ورود پیدا می کند صراحتاً در قوانین به عنوان وظیفه آن قوه پیش بینی شده باشد.
بنابراین، تشکیل هیئت نظارت بر قانون اساسی توسط یک قوه در حدی خوب است که به مسائل خود آن قوه مربوط شود و هیئتی هم که تشکیل شده اگر هدفشان این باشد که در محدوده قوه مجریه از تعطیل نشدن قانون اساسی و اجرایی شدن اصول زمین مانده آن اطمینان حاصل کنند کار بسیار خوبی است.
اما اگر این هئیت بخواهد وظایف خود را به سایر قوا هم تسری بدهد به نظر می رسد که این امر با اصل تفکیک قوا تعارض دارد. با این حال ضرورت اصل نظارت احساس می شود ولی باید از طریق تصویب قانونی که تشکیل چنین نهادی را به صورت فرا قوه ای پیش بینی می کند مشکلات مرتفع گردد.
(دکتر حسین میرمحمد صادقی،مشرق نیوز،4/2/91)
