وهابیت دیدگاه جدیدی در مذهب سنّی حنبلی است که بنیانگذار آن محمد بن عبدالوهاب (1082-1170 ه.خ، 1115-1206 ه.ق، 1703-1791 میلادی) از علمای سنی عربستان سعودی است. وی پیرو ابن تیمیه بود که تفکّراتی ضدّ عقلی و ضدّ شیعی داشت و به اندک بهانه ای حکم ارتداد مردم را صادر می نمود. لذا تعداد زیادی از شیعیان و اهل سنّت به فتوای او کشته شدند. محمّد عبدالوهاب نیز تنها به ظواهر حدیث و قرآن اعتقاد داشت و برای عقل ارزشی قائل نبود. لذا طبق ظواهر برخی آیات ، ویژگیهای جسمانی برای خدا قائل بود. همچنین او واسطه کردن انبیاء و اولیای الهی را برای جلب رضا و توفیق الهی ، کفر به خدا و شرک مطلق می‌دانست ؛ در حالی که شواهد قرآنی و روایی فراوانی وجود دارد که چنین عملی اگر با قصد عبادت غیر خدا نباشد ، کفر و شرک نیست.
محمد بن عبدالوهاب در سال 1082 ه.خ (1115 ه.ق) در عونیه نجد متولد شد و در دمشق به تحصیل پرداخت و از علماء حنبلی ، آراء ابن تیمیه متوفی در سال706 ه.خ (728 ه.ق) و ابن قیم الجوزیه شاگرد او متوفی در سال728 ه.خ(751 ه.ق) را آموخت. ابن عبدالوهاب به بغداد و بصره مسافرت کرد و مذهب حنبلی را تکمیل کرد و در بازگشت، محمد بن سعود را که بر قبائل عتوب و عنزه امارت داشت به وهابیت دعوت کرد. و او نیز این عقیده را پذیرفت و افکار محمد بن عبدالوهاب را شعار حکومت خود کرد و برای نشر آن با شهرهای مجاور خود پیکار‌ها کرد و مرکز حکومت خود را درعیه قرار داد. در آن زمان اهل ریاض از دعوت او سرپیچیدند و دهام بن دواس امیر ریاض با ابن سعود سالها پیکار کرد تا عاقبت مغلوب شد و حکومت ریاض به ابن سعود رسید. پس از ابن سعود، پسرش عبدالعزیز بن سعود به امارت رسید. او نیز برای نشر آیین وهابیت کوششها و جنگها کرد. در سال1179 ه.خ (1215 ه.ق) پانزده هزار تن از وهابیون برای پاک کردن شهر کربلا از آنچه (نمادهای شرک) می‌نامیدند به شهر کربلا حمله کرده و خزینه و حرم حسین بن علی (ع) را به کلّی تخریب کردند. چون این خبر منتشر شد فتحعلی شاه قاجار، پادشاه وقت ایران، صد هزار لشگر فراهم کرد و سلیمان پاشا والی بغداد نیز لشگری جدا برانگیخت که با لشکر وهابیون در صحرای نجد رزم کنند ؛ لکن در ایران جنگ روسیه پیش آمد و در عراق جنگ کردها برای برپایی کشور مستقل خودشان برپا شد و بدین صورت تفکر وهابیت به شکلی قدرتمند ظهور کرد.
طبق آنچه در تاریخ ذکر شده ، افکار محمد بن عبدالوهاب منجر به نزاع‌های خونینی در عراق و کشته شدن هزاران نفر از شیعیان در شهرهای شیعه نشین عراق و طائف و همچنین در میان مناطق صوفیه کردستان عراق و ترکیه شد.
وهابیت در 50 سال گذشته مذهب درباری سعودی بوده‌است، اما گروهی تندرو از این میان به نام طالبان ، که طلبه های وهّابی هستند و همچنین گروه القاعده و سلفی‌های تکفیری ظهور نموده و باعث انشعاب در مکتب وهابیت شده‌اند. لذا امروزه دو گونه وهّابی وجود دارد. وهّابیون معتدل که از راه تبلیغ اعتقادات خود را پیش می برند ؛ و وهّابیون تکفیری که با ترور و بمب گذاری و قتل عام ، منویّات پلید خود را دنبال می کنند. البته این ظاهر قضیّه است ، و در پشت پرده ، هر دوی اینها دست در یک کاسه دارند ؛ و محتوای این کاسه را آمریکا ، انگلیس و اسرائیل تأمین می کند. کما اینکه تأسیس این نحله نیز با حمایتهای نظام سلطه ی انگلیس بود.
علمای بزرگ وهابی مانند ابن جبرین ، شیعیان را رافضی می نامند و قتل آنان را مباح می‌دانند ؛ و تشیّع را به مراتب بدتر از سایر ادیان مثل یهودیّت و مسیحیّت می‌دانند و مال و جان آنان را حلال می شمارند. این فتواها باعث کشته شدن هزاران زن و مرد و حتّی کودک شیعه مذهب در کشورهای عراق و افغانستان شده است.
جهت مطالعه بیشتر رجوع بفرمایید به:
وهابیت: مبانی فکری و کارنامه عملی ، آیة الله جعفر سبحانی
وهابیت از دیدگاه اهل سنت ، علی اصغر رضوانی
چهره واقعی وهابیت ، مرکزپژوهشهای اسلامی الغدیر، حبیب روحانی
