پیامبری
توحید معاد نبوت عدل (شیعه) • 
پیامبری بنام زرتشت اصلا وجود داشته؟زرتشت که بود؟چه زمان و بر چه قومی پیامبری کرد؟
پیامبری بنام زرتشت اصلا وجود داشته؟زرتشت که بود؟چه زمان و بر چه قومی پیامبری کرد؟ در مورد شخصیت‌ها و چهره‌های تاریخی کمتر کسی را می‌توان یافت که مانند زرتشت چهرة معمائی و مبهمی داشته باشد. شخصیت حقیقی او آن قدر تاریک و مبهم است که برخی از پژوهشگران او را اختلافی‌ترین چهرة تاریخ می‌دانند چرا که هم در تاریخ تولد و هم در محل تولد او، اختلافات های فراوانی به چشم می‌خورد که اصلاً قابل جمع نیستند و هم در شخصیت واقعی او مباحث و داستان‌ها و اقوال متفاوت و متضادی وجود دارد به همین جهت گروهی از محققان ونویسندگان در تاریخی بودن شخصیت وی، شک و تردید دارند و شخصیت او را نیز مانند جمعی از بزرگان و قهرمانان ادوار باستانی، افسانه‌ای دانسته‌اند، ولی غالب محققان و دانشمندان معتقدند که زرتشت وجود تاریخی داشته و مولود افسانه و یا زائیدة فرهنگ ساسانی نیست. در مورد تاریخ پیدایش زرتشت اختلاف آراء و روایات تاریخی به قدری شدید است که اصلاً نمی‌شود بین آنها جمع کرد این اقوال از 600 سال قبل از میلاد مسیح تا 6000 سال پیش از میلاد، دور می‌زند. امّا بر اساس نظریة مشهور، وی در سال 660 قبل از میلاد به دنیا آمد و در 630 قبل از میلاد (در سن 30 سالگی) به پیامبری مبعوث شد. وی در سال 583 ق. م در سن 77 سالگی در آتشکده‌ای در بلخ (افغانستان)، توسط لشکر قومی مهاجم به شهادت رسید.( توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، مؤسسة فرهنگی طه و مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اوّل، 1379، ص 63. ) امّا در مورد شخصیت حقوقی زرتشت از باب نمونه به این اقوال، اشاره میشود: اغلب مورخان اسلامی مانند: طبری،( تاریخ طبری، چاپ قاهره، ج اول، ص 282 و 402 و 403) بلعمی،( تاریخ بلعمی، چاپ کیان پور نسخة دهخدا، ص 206) ابن اثیر(ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، چاپ مصر، ج 1، ص 145 و 146) زرتشت را پیامبر ندانسته، بلکه او را شاگرد ارمیای نبی یا عزیر نبی، دانسته‌اند. برخی از مورخان اسلامی مانند مسعودی،( مسعودی، مروج الذهب، چاپ مصر، ج 1، ص 229 ) دینوری،( دینوری، الاخبار الطّول، ص 28) حمزه اصفهانی،( تسنی ملوک الارض و الانبیاء، ص 27 ) بیرونی(ابوریحان بیرونی، ترجمه الآثار الباقیه، ص 25) و مؤلف تبصرة العوام بر این اعتقادند که زرتشت پیغمبر بوده است. یکی از محققین معاصر بعد از ذکر اقوال مختلف و آراء متضاد می‌گوید: علت این همه تضاد و تناقض در تاریخ زرتشت این است که وی تاریخ درستی ندارد و ردپای این شخصیت ایرانی در تاریخ گم شده است و در هیچ یک از روایات اسلامی و قرآن مجید و همچنین در کتاب مقدسی چون انجیل و تورات ذکری از شخص زرتشت و کتاب اوستا به میان نیامده است، بلکه هر جا که خواسته‌اند از دیانت کهن ایرانی نامی به میان آورند، تنها به لفظ مجوس اکتفا کرده‌اند.( الهامی، داود، ایران و اسلام، قم، انتشارات مکتب اسلام، 1374) به هر حال در قرآن مجید هیچ جا سخنی از زرتشت و پیامبری او و یا کتاب اوستا که منسوب به اوست نیامده است. لکن تنها یک بار لفظ (مجوس) در قرآن آمده است و واژة مجوس در زبان عربی به زرتشتیان اطلاق میشود. قرآن آنها را در کنار پیروان ادیان دیگر قرار داده و می‌فرماید: (ان الذین آمنوا و الذین هادوا و الصابئین و النصاری و المجوس و الذین اشرکوا ان الله یفصل بینهم یوم القیامة: آنان که ایمان آوردند و آنان که یهودی شدند و صابئان و نصاری ومجوس و آنان که شرک ورزیده‌اند، خداوند روز قیامت میان آنان حکم می‌کند.) (حج/17) در این آیة مردم به سه فرقه تقسیم شده‌اند: 1- مؤمنان (مسلمانان)؛ 2- اهل کتاب؛ که عبارتند از: یهود، نصاری (مسیحیان)، صابئان و مجوس؛3- مشرکان. این سه فرقه با ذکر اسم موصول (الذین) از هم جدا شده‌اند؛ ولی چهار گروه اهل کتاب، با حروف وصل (و) به هم پیوسته‌اند. بنابر این (مجوس) از مشرکان مجزا شده و در ردیف یهود، نصاری و صابئان قرار گرفته است. البتّه آیة دیگری(مائده/105) هم در قرآن هست که هر چند، به صورت صریح در آن از مجوس نام برده نشده است، ولی طبق شأن نزولی که نقل گردیده، آیه دربارة مجوس می‌باشد. در حدیثی به این شأن نزول آیه اشاره میشود؛ از امام صادق علیه السّلام از (مجوس) سؤال گردید که آیا پیامبری داشته‌اند یا نه؟ امام علیه السّلام فرمود: آیا به تو نرسیده نامهای که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به مردم مکه نوشتند و آنان را به اسلام دعوت کرده بود و اگر اسلام نپذیرفتند، آمادة جنگ شوند و مردم مکه در پاسخ نوشتند از ما هم جزیه بگیر و ما را به حال خود بگذار تا همچنان بت‌ها را بپرستیم. پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در پاسخ آنها نوشت من غیر از اهل کتاب از کس دیگری جزیه نمی‌گیرم. در جواب دوباره نوشتند آیا تو گمان می‌کنی جزیه را فقط از اهل کتاب دریافت می‌داری، در صورتی که از مجوسیان (هجر) نیز جزیه گرفته‌ای؟ پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله پاسخ داد: مجوسیان پیغمبری داشتند که او را کشتند و کتابی نیز داشتند که آن را سوزاندند. پیغمبر آنان کتاب خود را بر روی دوازده هزار پوست گاو نوشته بود.( حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، چاپ آل البیت، ج 11، ص 96، ج 15، ص 126( در روایت دیگر آمده (اشعث بن قیس کندی، از امام علی علیه السّلام سؤال کرد: چرا با (مجوس) مانند اهل کتاب معامله می‌کنید و از آنها جزیه می‌گیری وحال آن که نه برای آنها کتابی نازل شده و نه پیغمبری برای آنها مبعوث شده است؟ امام علی علیه السّلام فرمود: آنها کتابی داشته‌اند، خداوند پیامبری در میان آنها مبعوث فرمود و...)( حر عاملی، وسائل‌الشیعه، کتاب الجهاد، باب 49، حدیث 7( بنابر آنچه گذشت جای شک و تردید باقی نمی‌ماند که مجوس از نظر فقها و صاحب نظران یا به طور مسلم اهل کتابند یا لااقل محتملاً اهل کتاب بوده‌اند. امّا این‌که آیا پیامبر مجوس همان زرتشت است یا خیر؟ در این مسئله اختلاف است آنچه معروف و مشهور است آن است که اکثر محققین و مورخین بر این عقیده‌اند که زرتشت همان پیامبر مجوس است و هر جا سخن از قوم مجوس گفته اند زرتشت را قرین آن کرده‌اند و ادعا نموده اند که بنیان‌گذار این دین و پیغمبر این آئین، زرتشت بوده است، لکن برخی دیگر (الهامی، داود، مقاله‌آیة از مجلة تخصصی کلام اسلامی، شمارة 32؛ ص 60 63) به این نظریه به دیده شک نگریسته و حتی منکر این شده‌اند که پیامبر مجوسیان (زرتشت) بوده است و گفته اند اولاً: زردشتیان فرقه‌ای کوچک از مجوسیان بوده است، مجوسی‌ها به چهار فرقه تقسیم می شدند: 1. کیومرثیه؛ 2. زروانیه؛ 3. مسخیه؛ 4. زردشتیه. پس زردشت بنیان‌گذار آئین مجوس و پیامبر همة مجوسیان نبوده است. ثانیاً: بر فرض وجود چنین شخصیت تاریخی، او به عنوان یک مصلح و اصلاح‌گری در دین قوم خود که یک سری آئین و مراسم و عقائدی را وارد کرده است، می‌باشد. زندیقی از امام علیه السّلام سؤال می‌کند که آیا برای مجوسیان از طرف خداوند پیامبری مبعوث شده است یا نه؟ امام فرمود: (هیچ امتی نیست، مگر این‌که از طرف خداوند منذری برای آنها مبعوث شده است و بر قوم مجوس هم از طرف خداوند پیغمبری با کتاب آسمانی فرستاده شده است، منتهی مجوسیان او را تکذیب کردند و کتابش را انکار نمودند. سپس زندیق پرسید: پیغمبر آنها کیست؟ بعضی‌ها گمان کرده‌اند (خالد بن سنان) است. حضرت فرمود: خالد یک نفر عرب بدوی بوده و پیغمبر نبوده و این سخنی است که مردم بی‌اطلاع می‌گویند. آن مرد گفت: آیا پیامبر مجوس زردشت است؟ امام علیه السّلام فرمود: زردشت در میان مجوس با زمزمه ای مبهم آمد و ادعای پیغمبری کرد، عدّه‌ای دعوتش را پذیرفتند و عدّه‌ای دیگر او را تکذیب کردند و از شهر بیرون نمودند و در بیابان طعمه درندگان شد.( احتجاج طبرسی، چاپ نجف، ج 2، ص 91 و 92)
پیامبری بنام زرتشت اصلا وجود داشته؟زرتشت که بود؟چه زمان و بر چه قومی پیامبری کرد؟ در مورد شخصیت‌ها و چهره‌های تاریخی کمتر کسی را می‌توان یافت که مانند زرتشت چهرة معمائی و مبهمی داشته باشد. شخصیت حقیقی او آن قدر تاریک و مبهم است که برخی از پژوهشگران او را اختلافی‌ترین چهرة تاریخ می‌دانند چرا که هم در تاریخ تولد و هم در محل تولد او، اختلافات های فراوانی به چشم می‌خورد که اصلاً قابل جمع نیستند و هم در شخصیت واقعی او مباحث و داستان‌ها و اقوال متفاوت و متضادی وجود دارد به همین جهت گروهی از محققان ونویسندگان در تاریخی بودن شخصیت وی، شک و تردید دارند و شخصیت او را نیز مانند جمعی از بزرگان و قهرمانان ادوار باستانی، افسانه‌ای دانسته‌اند، ولی غالب محققان و دانشمندان معتقدند که زرتشت وجود تاریخی داشته و مولود افسانه و یا زائیدة فرهنگ ساسانی نیست. در مورد تاریخ پیدایش زرتشت اختلاف آراء و روایات تاریخی به قدری شدید است که اصلاً نمی‌شود بین آنها جمع کرد این اقوال از 600 سال قبل از میلاد مسیح تا 6000 سال پیش از میلاد، دور می‌زند. امّا بر اساس نظریة مشهور، وی در سال 660 قبل از میلاد به دنیا آمد و در 630 قبل از میلاد (در سن 30 سالگی) به پیامبری مبعوث شد. وی در سال 583 ق. م در سن 77 سالگی در آتشکده‌ای در بلخ (افغانستان)، توسط لشکر قومی مهاجم به شهادت رسید.( توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، مؤسسة فرهنگی طه و مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اوّل، 1379، ص 63. ) امّا در مورد شخصیت حقوقی زرتشت از باب نمونه به این اقوال، اشاره میشود: اغلب مورخان اسلامی مانند: طبری،( تاریخ طبری، چاپ قاهره، ج اول، ص 282 و 402 و 403) بلعمی،( تاریخ بلعمی، چاپ کیان پور نسخة دهخدا، ص 206) ابن اثیر(ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، چاپ مصر، ج 1، ص 145 و 146) زرتشت را پیامبر ندانسته، بلکه او را شاگرد ارمیای نبی یا عزیر نبی، دانسته‌اند. برخی از مورخان اسلامی مانند مسعودی،( مسعودی، مروج الذهب، چاپ مصر، ج 1، ص 229 ) دینوری،( دینوری، الاخبار الطّول، ص 28) حمزه اصفهانی،( تسنی ملوک الارض و الانبیاء، ص 27 ) بیرونی(ابوریحان بیرونی، ترجمه الآثار الباقیه، ص 25) و مؤلف تبصرة العوام بر این اعتقادند که زرتشت پیغمبر بوده است. یکی از محققین معاصر بعد از ذکر اقوال مختلف و آراء متضاد می‌گوید: علت این همه تضاد و تناقض در تاریخ زرتشت این است که وی تاریخ درستی ندارد و ردپای این شخصیت ایرانی در تاریخ گم شده است و در هیچ یک از روایات اسلامی و قرآن مجید و همچنین در کتاب مقدسی چون انجیل و تورات ذکری از شخص زرتشت و کتاب اوستا به میان نیامده است، بلکه هر جا که خواسته‌اند از دیانت کهن ایرانی نامی به میان آورند، تنها به لفظ مجوس اکتفا کرده‌اند.( الهامی، داود، ایران و اسلام، قم، انتشارات مکتب اسلام، 1374) به هر حال در قرآن مجید هیچ جا سخنی از زرتشت و پیامبری او و یا کتاب اوستا که منسوب به اوست نیامده است. لکن تنها یک بار لفظ (مجوس) در قرآن آمده است و واژة مجوس در زبان عربی به زرتشتیان اطلاق میشود. قرآن آنها را در کنار پیروان ادیان دیگر قرار داده و می‌فرماید: (ان الذین آمنوا و الذین هادوا و الصابئین و النصاری و المجوس و الذین اشرکوا ان الله یفصل بینهم یوم القیامة: آنان که ایمان آوردند و آنان که یهودی شدند و صابئان و نصاری ومجوس و آنان که شرک ورزیده‌اند، خداوند روز قیامت میان آنان حکم می‌کند.) (حج/17) در این آیة مردم به سه فرقه تقسیم شده‌اند: 1- مؤمنان (مسلمانان)؛ 2- اهل کتاب؛ که عبارتند از: یهود، نصاری (مسیحیان)، صابئان و مجوس؛3- مشرکان. این سه فرقه با ذکر اسم موصول (الذین) از هم جدا شده‌اند؛ ولی چهار گروه اهل کتاب، با حروف وصل (و) به هم پیوسته‌اند. بنابر این (مجوس) از مشرکان مجزا شده و در ردیف یهود، نصاری و صابئان قرار گرفته است. البتّه آیة دیگری(مائده/105) هم در قرآن هست که هر چند، به صورت صریح در آن از مجوس نام برده نشده است، ولی طبق شأن نزولی که نقل گردیده، آیه دربارة مجوس می‌باشد. در حدیثی به این شأن نزول آیه اشاره میشود؛ از امام صادق علیه السّلام از (مجوس) سؤال گردید که آیا پیامبری داشته‌اند یا نه؟ امام علیه السّلام فرمود: آیا به تو نرسیده نامهای که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به مردم مکه نوشتند و آنان را به اسلام دعوت کرده بود و اگر اسلام نپذیرفتند، آمادة جنگ شوند و مردم مکه در پاسخ نوشتند از ما هم جزیه بگیر و ما را به حال خود بگذار تا همچنان بت‌ها را بپرستیم. پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در پاسخ آنها نوشت من غیر از اهل کتاب از کس دیگری جزیه نمی‌گیرم. در جواب دوباره نوشتند آیا تو گمان می‌کنی جزیه را فقط از اهل کتاب دریافت می‌داری، در صورتی که از مجوسیان (هجر) نیز جزیه گرفته‌ای؟ پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله پاسخ داد: مجوسیان پیغمبری داشتند که او را کشتند و کتابی نیز داشتند که آن را سوزاندند. پیغمبر آنان کتاب خود را بر روی دوازده هزار پوست گاو نوشته بود.( حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، چاپ آل البیت، ج 11، ص 96، ج 15، ص 126( در روایت دیگر آمده (اشعث بن قیس کندی، از امام علی علیه السّلام سؤال کرد: چرا با (مجوس) مانند اهل کتاب معامله می‌کنید و از آنها جزیه می‌گیری وحال آن که نه برای آنها کتابی نازل شده و نه پیغمبری برای آنها مبعوث شده است؟ امام علی علیه السّلام فرمود: آنها کتابی داشته‌اند، خداوند پیامبری در میان آنها مبعوث فرمود و...)( حر عاملی، وسائل‌الشیعه، کتاب الجهاد، باب 49، حدیث 7( بنابر آنچه گذشت جای شک و تردید باقی نمی‌ماند که مجوس از نظر فقها و صاحب نظران یا به طور مسلم اهل کتابند یا لااقل محتملاً اهل کتاب بوده‌اند. امّا این‌که آیا پیامبر مجوس همان زرتشت است یا خیر؟ در این مسئله اختلاف است آنچه معروف و مشهور است آن است که اکثر محققین و مورخین بر این عقیده‌اند که زرتشت همان پیامبر مجوس است و هر جا سخن از قوم مجوس گفته اند زرتشت را قرین آن کرده‌اند و ادعا نموده اند که بنیان‌گذار این دین و پیغمبر این آئین، زرتشت بوده است، لکن برخی دیگر (الهامی، داود، مقاله‌آیة از مجلة تخصصی کلام اسلامی، شمارة 32؛ ص 60 63) به این نظریه به دیده شک نگریسته و حتی منکر این شده‌اند که پیامبر مجوسیان (زرتشت) بوده است و گفته اند اولاً: زردشتیان فرقه‌ای کوچک از مجوسیان بوده است، مجوسی‌ها به چهار فرقه تقسیم می شدند: 1. کیومرثیه؛ 2. زروانیه؛ 3. مسخیه؛ 4. زردشتیه. پس زردشت بنیان‌گذار آئین مجوس و پیامبر همة مجوسیان نبوده است. ثانیاً: بر فرض وجود چنین شخصیت تاریخی، او به عنوان یک مصلح و اصلاح‌گری در دین قوم خود که یک سری آئین و مراسم و عقائدی را وارد کرده است، می‌باشد. زندیقی از امام علیه السّلام سؤال می‌کند که آیا برای مجوسیان از طرف خداوند پیامبری مبعوث شده است یا نه؟ امام فرمود: (هیچ امتی نیست، مگر این‌که از طرف خداوند منذری برای آنها مبعوث شده است و بر قوم مجوس هم از طرف خداوند پیغمبری با کتاب آسمانی فرستاده شده است، منتهی مجوسیان او را تکذیب کردند و کتابش را انکار نمودند. سپس زندیق پرسید: پیغمبر آنها کیست؟ بعضی‌ها گمان کرده‌اند (خالد بن سنان) است. حضرت فرمود: خالد یک نفر عرب بدوی بوده و پیغمبر نبوده و این سخنی است که مردم بی‌اطلاع می‌گویند. آن مرد گفت: آیا پیامبر مجوس زردشت است؟ امام علیه السّلام فرمود: زردشت در میان مجوس با زمزمه ای مبهم آمد و ادعای پیغمبری کرد، عدّه‌ای دعوتش را پذیرفتند و عدّه‌ای دیگر او را تکذیب کردند و از شهر بیرون نمودند و در بیابان طعمه درندگان شد.( احتجاج طبرسی، چاپ نجف، ج 2، ص 91 و 92)
پاسخ:
پیامبری بنام زرتشت اصلا وجود داشته؟زرتشت که بود؟چه زمان و بر چه قومی پیامبری کرد؟
در مورد شخصیت‌ها و چهره‌های تاریخی کمتر کسی را می‌توان یافت که مانند زرتشت چهرة معمائی و مبهمی داشته باشد. شخصیت حقیقی او آن قدر تاریک و مبهم است که برخی از پژوهشگران او را اختلافی‌ترین چهرة تاریخ می‌دانند چرا که هم در تاریخ تولد و هم در محل تولد او، اختلافات های فراوانی به چشم می‌خورد که اصلاً قابل جمع نیستند و هم در شخصیت واقعی او مباحث و داستان‌ها و اقوال متفاوت و متضادی وجود دارد به همین جهت گروهی از محققان ونویسندگان در تاریخی بودن شخصیت وی، شک و تردید دارند و شخصیت او را نیز مانند جمعی از بزرگان و قهرمانان ادوار باستانی، افسانه‌ای دانسته‌اند، ولی غالب محققان و دانشمندان معتقدند که زرتشت وجود تاریخی داشته و مولود افسانه و یا زائیدة فرهنگ ساسانی نیست. در مورد تاریخ پیدایش زرتشت اختلاف آراء و روایات تاریخی به قدری شدید است که اصلاً نمی‌شود بین آنها جمع کرد این اقوال از 600 سال قبل از میلاد مسیح تا 6000 سال پیش از میلاد، دور می‌زند. امّا بر اساس نظریة مشهور، وی در سال 660 قبل از میلاد به دنیا آمد و در 630 قبل از میلاد (در سن 30 سالگی) به پیامبری مبعوث شد. وی در سال 583 ق. م در سن 77 سالگی در آتشکده‌ای در بلخ (افغانستان)، توسط لشکر قومی مهاجم به شهادت رسید.( توفیقی، حسین، آشنایی با ادیان بزرگ، مؤسسة فرهنگی طه و مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اوّل، 1379، ص 63. ) امّا در مورد شخصیت حقوقی زرتشت از باب نمونه به این اقوال، اشاره میشود: اغلب مورخان اسلامی مانند: طبری،( تاریخ طبری، چاپ قاهره، ج اول، ص 282 و 402 و 403) بلعمی،( تاریخ بلعمی، چاپ کیان پور نسخة دهخدا، ص 206) ابن اثیر(ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، چاپ مصر، ج 1، ص 145 و 146) زرتشت را پیامبر ندانسته، بلکه او را شاگرد ارمیای نبی یا عزیر نبی، دانسته‌اند. برخی از مورخان اسلامی مانند مسعودی،( مسعودی، مروج الذهب، چاپ مصر، ج 1، ص 229 ) دینوری،( دینوری، الاخبار الطّول، ص 28) حمزه اصفهانی،( تسنی ملوک الارض و الانبیاء، ص 27 ) بیرونی(ابوریحان بیرونی، ترجمه الآثار الباقیه، ص 25) و مؤلف تبصرة العوام بر این اعتقادند که زرتشت پیغمبر بوده است. یکی از محققین معاصر بعد از ذکر اقوال مختلف و آراء متضاد می‌گوید: علت این همه تضاد و تناقض در تاریخ زرتشت این است که وی تاریخ درستی ندارد و ردپای این شخصیت ایرانی در تاریخ گم شده است و در هیچ یک از روایات اسلامی و قرآن مجید و همچنین در کتاب مقدسی چون انجیل و تورات ذکری از شخص زرتشت و کتاب اوستا به میان نیامده است، بلکه هر جا که خواسته‌اند از دیانت کهن ایرانی نامی به میان آورند، تنها به لفظ مجوس اکتفا کرده‌اند.( الهامی، داود، ایران و اسلام، قم، انتشارات مکتب اسلام، 1374) به هر حال در قرآن مجید هیچ جا سخنی از زرتشت و پیامبری او و یا کتاب اوستا که منسوب به اوست نیامده است. لکن تنها یک بار لفظ (مجوس) در قرآن آمده است و واژة مجوس در زبان عربی به زرتشتیان اطلاق میشود. قرآن آنها را در کنار پیروان ادیان دیگر قرار داده و می‌فرماید: (ان الذین آمنوا و الذین هادوا و الصابئین و النصاری و المجوس و الذین اشرکوا ان الله یفصل بینهم یوم القیامة: آنان که ایمان آوردند و آنان که یهودی شدند و صابئان و نصاری ومجوس و آنان که شرک ورزیده‌اند، خداوند روز قیامت میان آنان حکم می‌کند.) (حج/17) در این آیة مردم به سه فرقه تقسیم شده‌اند: 1- مؤمنان (مسلمانان)؛ 2- اهل کتاب؛ که عبارتند از: یهود، نصاری (مسیحیان)، صابئان و مجوس؛3- مشرکان. این سه فرقه با ذکر اسم موصول (الذین) از هم جدا شده‌اند؛ ولی چهار گروه اهل کتاب، با حروف وصل (و) به هم پیوسته‌اند. بنابر این (مجوس) از مشرکان مجزا شده و در ردیف یهود، نصاری و صابئان قرار گرفته است. البتّه آیة دیگری(مائده/105) هم در قرآن هست که هر چند، به صورت صریح در آن از مجوس نام برده نشده است، ولی طبق شأن نزولی که نقل گردیده، آیه دربارة مجوس می‌باشد. در حدیثی به این شأن نزول آیه اشاره میشود؛ از امام صادق علیه السّلام از (مجوس) سؤال گردید که آیا پیامبری داشته‌اند یا نه؟ امام علیه السّلام فرمود: آیا به تو نرسیده نامهای که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به مردم مکه نوشتند و آنان را به اسلام دعوت کرده بود و اگر اسلام نپذیرفتند، آمادة جنگ شوند و مردم مکه در پاسخ نوشتند از ما هم جزیه بگیر و ما را به حال خود بگذار تا همچنان بت‌ها را بپرستیم. پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در پاسخ آنها نوشت من غیر از اهل کتاب از کس دیگری جزیه نمی‌گیرم. در جواب دوباره نوشتند آیا تو گمان می‌کنی جزیه را فقط از اهل کتاب دریافت می‌داری، در صورتی که از مجوسیان (هجر) نیز جزیه گرفته‌ای؟ پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله پاسخ داد: مجوسیان پیغمبری داشتند که او را کشتند و کتابی نیز داشتند که آن را سوزاندند. پیغمبر آنان کتاب خود را بر روی دوازده هزار پوست گاو نوشته بود.( حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تهران، چاپ آل البیت، ج 11، ص 96، ج 15، ص 126( در روایت دیگر آمده (اشعث بن قیس کندی، از امام علی علیه السّلام سؤال کرد: چرا با (مجوس) مانند اهل کتاب معامله می‌کنید و از آنها جزیه می‌گیری وحال آن که نه برای آنها کتابی نازل شده و نه پیغمبری برای آنها مبعوث شده است؟ امام علی علیه السّلام فرمود: آنها کتابی داشته‌اند، خداوند پیامبری در میان آنها مبعوث فرمود و...)( حر عاملی، وسائل‌الشیعه، کتاب الجهاد، باب 49، حدیث 7( بنابر آنچه گذشت جای شک و تردید باقی نمی‌ماند که مجوس از نظر فقها و صاحب نظران یا به طور مسلم اهل کتابند یا لااقل محتملاً اهل کتاب بوده‌اند. امّا این‌که آیا پیامبر مجوس همان زرتشت است یا خیر؟ در این مسئله اختلاف است آنچه معروف و مشهور است آن است که اکثر محققین و مورخین بر این عقیده‌اند که زرتشت همان پیامبر مجوس است و هر جا سخن از قوم مجوس گفته اند زرتشت را قرین آن کرده‌اند و ادعا نموده اند که بنیان‌گذار این دین و پیغمبر این آئین، زرتشت بوده است، لکن برخی دیگر (الهامی، داود، مقاله‌آیة از مجلة تخصصی کلام اسلامی، شمارة 32؛ ص 60 63) به این نظریه به دیده شک نگریسته و حتی منکر این شده‌اند که پیامبر مجوسیان (زرتشت) بوده است و گفته اند اولاً: زردشتیان فرقه‌ای کوچک از مجوسیان بوده است، مجوسی‌ها به چهار فرقه تقسیم می شدند: 1. کیومرثیه؛ 2. زروانیه؛ 3. مسخیه؛ 4. زردشتیه. پس زردشت بنیان‌گذار آئین مجوس و پیامبر همة مجوسیان نبوده است. ثانیاً: بر فرض وجود چنین شخصیت تاریخی، او به عنوان یک مصلح و اصلاح‌گری در دین قوم خود که یک سری آئین و مراسم و عقائدی را وارد کرده است، می‌باشد. زندیقی از امام علیه السّلام سؤال می‌کند که آیا برای مجوسیان از طرف خداوند پیامبری مبعوث شده است یا نه؟ امام فرمود: (هیچ امتی نیست، مگر این‌که از طرف خداوند منذری برای آنها مبعوث شده است و بر قوم مجوس هم از طرف خداوند پیغمبری با کتاب آسمانی فرستاده شده است، منتهی مجوسیان او را تکذیب کردند و کتابش را انکار نمودند. سپس زندیق پرسید: پیغمبر آنها کیست؟ بعضی‌ها گمان کرده‌اند (خالد بن سنان) است. حضرت فرمود: خالد یک نفر عرب بدوی بوده و پیغمبر نبوده و این سخنی است که مردم بی‌اطلاع می‌گویند. آن مرد گفت: آیا پیامبر مجوس زردشت است؟ امام علیه السّلام فرمود: زردشت در میان مجوس با زمزمه ای مبهم آمد و ادعای پیغمبری کرد، عدّه‌ای دعوتش را پذیرفتند و عدّه‌ای دیگر او را تکذیب کردند و از شهر بیرون نمودند و در بیابان طعمه درندگان شد.( احتجاج طبرسی، چاپ نجف، ج 2، ص 91 و 92)
- [سایر] آیا زرتشت پیامبر بودند؟
- [سایر] نام اصلی پیامبر دین زرتشت چیست؟
- [سایر] آیا زرتشت پیامبر است؟ کتابش الان در دسترس است ؟
- [سایر] آیا زرتشت پیامبر آسمانی بود؟ خاستگاه زرتشت کجاست؟ آیا در روایات اشاره ای شده است؟ ذکر شود.
- [سایر] اگر زرتشت پیامبر بود پس پرستش آتش ازکجا آمده؟
- [سایر] آیا در قرآن از زرتشت به عنوان پیامبر الهی در جایی یاد شده است؟
- [سایر] آیا زرتشت پیامبر بوده است و کتابش الان در دسترس است؟
- [سایر] آیا دین زرتشت آسمانی است؟ نام پیامبر و اسم کتاب او چیست؟ آیا ازدواج با محارم خود را جایز می‌دانند؟ آیا کورش دینش زرتشت بوده؟ آیا دلیلی برای رد آن هست؟
- [سایر] دین زرتشت چگونه دینی است؟ در دانشگاه ما یکی از دانشجویان شدیداً از حقانیت زرتشت دفاع می‌کند. لطفاً اشکالاتی که در مورد زرتشت و دین او وجود دارد، بیان کنید.
- [سایر] رابطه مغ و زرتشت چیست و آیا روزه و قربانی در زرتشت وجود دارد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] مسلمانی که منکر خدا یا یگانگی خداوند یا رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله شود مرتدّ میشود و انکار حکم ضروری دین (یعنی حکمی که مسلمانان جزء دین اسلام می‌دانند مثل واجب بودن نماز و روزه) با اعتراف به توحید و رسالت سبب ارتداد نیست، هر چند ضروری بودن آن را بداند، ولی در مسأله 1107 اشاره شد که کسی که یکی از ضروریات دین را انکار می‌کند و شبههای در حق وی نباشد و شک داریم که به دو اصل توحید و رسالت ایمان قلبی دارد، شرعاً کافر بشمار میآید، هر چند ضروری بودن آن حکم را نداند.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی ادّعای نبوّت و پیامبری کند یا به پیغمبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم یا یکی از ائمّه معصومین علیهم السلام یا حضرت زهرا علیها السلام دشنام دهد، بر هر کس که بشنود واجب است او را بکشد مگر این‌که بر جان یا مال یا ناموس خود یا مسلمان دیگری بترسد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مسلمانی منکر خدا یا پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم شود یا حکم ضروری دین یعنی حکمی که مسلمانان جزء دین اسلام می‌دانند، مثل واجب بودن نماز و روزه را انکار کند، در صورتی که انکار آن حکم به انکار خدا یا پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم برگردد و با توجه به این موضع آن را انکار کند، (مرتدّ) است.
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط حمد و ثنای پروردگار و صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهم‌السلام باید به عربی گفته شود و در حمد و ثنای خداوند و صلوات بر پیامبر اکرم و آل پیامبر علیهم‌السلام و دعوت مردم به تقوا و خواندن یک سوره کامل در دو خطبه، باید ترتیب مراعات شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بخواهد خبری را که نمیداند راست است یا دروغ، نقل کند، بنا بر احتیاط نباید به خداوند یا پیامبر صلی الله علیه و آله یا امام علیه‌السلام نسبت دهد، بلکه باید مثلاً چنین بگوید: چنین روایت شده است.
- [آیت الله جوادی آملی] .حرم مطهر پیامبر و امام معصوم (ع) ملحق به مسجد است و نجس کردن عمدی آن , حرام و تطهیر آن, واجب است. در این جهت, فرقی بین حرم معمور مانند عتبات عالیات و حرم مخروب مانند بقیع نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .سیّدی که مستحقِ سهم سادات است , باید از طرف پدر به هاشم انتساب دا شته باشد و لازم نیست که از نسل حضرت پیامبر(ع) باشد؛ اما اگر کسی از طرف مادر انتساب به هاشم داشته باشد، کافی نیست.
- [آیت الله اردبیلی] اگر از روزهدار بپرسند: (آیا پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم چنین مطلبی فرمودهاند؟) و او جایی که در جواب باید بگوید: (نه)، عمدا بگوید: (بلی)، یا جایی که باید بگوید: (بلی)، عمدا بگوید: (نه)، بنابر احتیاط روزه او باطل میشود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر روزهدار دروغی را به خدا و پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و یا جانشینان آن حضرت علیهم‌السلام نسبت دهد، بنابر احتیاط کفاره جمع، به تفصیلی که در مسأله پیش گفته شد، بر او واجب میشود.
- [آیت الله مظاهری] نماز در حرم مطهر پیامبر اکرمصلی الله علیه وآله وسلم و حرم و رواق و صحن امامانعلیهم السلام مستحب بلکه بهتر از مسجد است و برابر با دویست هزار نماز است.