میهمانی خداوند در ماه رمضان چیست؟ چگونه در ماه رمضان برنامه ریزی کنیم تا بهتر از برکات این ماه بهره ببریم؟ میهمانی خداوند، به معنای اکرام و رحمت خاص الهی بر بندگان است؛ زیرا بندگان اعم از مؤمن و کافر در سراسر زندگی خود، در سر سفره اکرام و رحمت الهی نشسته اند. اما میهمانی در ماه رمضان، اکرام و رحمت خاص برای روزه داران است. بر اساس روایات، چند موضوع نشان از میهمانی خداوند است: 1. از شب اول ماه رمضان، درهای بهشت باز می شود و تا شب آخر بسته نمی شود[1]. 2. از ابتدا تا انتهای ماه رمضان، درهای جهنم بسته می شود[2]. 3. شیاطین در بند و زنجیر می شوند تا نتوانند روزه بندگان را خراب کنند[3]. 4. ماه رمضان، ماهی است که ابتدای آن رحمت، وسطش آمرزش گناهان و پایان آن، آزادی از آتش جهنم است[4]؛ یعنی، با رحمت الهی به میهمانی دعوت و آمرزیده می شویم و در پایان میهمانی به عنوان هدیه، از آتش جهنم آزاد می گردیم. 5. وجود شب قدر در این ماه است که ارزش آن، از هزار ماه بیشتر است و عبادت در آن، نتایج بسیاری دارد و سرنوشت یک سال بندگان در آن تعیین می گردد[5]. بدون تردید موفقیت در هر کاری، مستلزم برنامه ریزی صحیح است و آن هنگامی میسّر است که: الف. برنامه ناظر به اهدافی باشد که انسان، در پیش روی دارد. ب. اهداف وقتی از شفافیت برخوردار می شود که فرصت پیش آمده یا امکانات فراهم شده، به خوبی شناخته و ارزش گذاری گردد. ج. وقتی انسان ارزش فرصتی را بداند و یا اهمیت نعمتی را درک کند، قدر آن را بهتر می داند و بیشتر از آن بهره می برد. پس باید از این فرصت سرنوشت ساز، بیشترین بهره را ببریم و اگر بخواهیم به این هدف دست یازیم، باید برای لحظه لحظه آن حساب باز کنیم؛ حتی برای ساعاتی که در حال خواب یا استراحت هستیم. برای استفاده کامل از ماه رمضان، هر کس باید متناسب با موقعیت شغلی و وضعیت جسمانی و روانی خویش، برنامه ریزی کند. در این صورت باید وقت خود را به چند بخش تقسیم کنیم: بخش اول. علم و معرفت در این ماه باید با جدیت تمام، در جهت دانش افزایی تخصصی و معرفت یابی بنیادین و اعتقادی بکوشیم. بخش دوم. عبادت و مناجات در ماه رمضان، علاوه بر عبادت های معمول که در طول سال همیشه باید انجام دهیم عبادت های واجب و مستحب دیگری نیز اضافه شده است؛ مانند: روزه گرفتن، تلاوت قرآن، خواندن دعاهای ماه رمضان، احسان و... برای انجام دادن این اعمال، تأکید فراوانی شده است و باید در برنامه ریزی ماه رمضان، در نظر گرفته شود. بخش سوم. خواب و استراحت لازمه استفاده بهینه از دو بخش گذشته، این است که خواب و استراحت انسان به مقدار کافی انجام شود. در غیر این صورت در دو بخش اول نیز موفق نخواهد بود. در ماه مبارک رمضان، به دلیل جابه جایی اوقات غذا و تغییراتی دیگر، تا حدودی چرخه خواب و استراحت نیز تغییر می کند. توصیه ما این است که بکوشید میزان خواب خود را خیلی تغییر ندهید و وقت آن را نیز خیلی به هم نزنید. فقط با کمی تغییر در چرخه خواب، برنامه خواب و استراحت خود را ادامه دهید؛ برای مثال اگر هنگام سحر حدود یک ساعت (برای سحری خوردن و خواندن نماز شب و نماز صبح) بیدار می مانید؛ این مقدار از خواب را در روز جبران کنید. بعد از نماز ظهر و عصر با توجه به اینکه ناهار از برنامه روزانه حذف شده است زمان مناسبی برای استراحت و خواب است. در این صورت مقداری از شب را می توانید بیدار بمانید و از وقت تان استفاده بهتری بکنید. توصیه های ماه رمضان علاوه بر آنچه بیان شد، رعایت نکات زیر به کیفیت استفاده از ماه رمضان می افزاید: 1. بر ترک محرماتی که بر اعضای دیگر لازم گردیده به ویژه محرمات چشم، گوش و زبان و نیز استفاده از غذای حلال، اهتمام ویژه ای داشته باشید. 2. در شبانه روز چند نوبت قرآن تلاوت کنید؛ برای مثال حدود پانزده دقیقه در روز و پانزده دقیقه در شب. 3. دعاها را تقسیم کنید و آنها را در چند نوبت در شبانه روز بخوانید. روزها به همان مقدار دعایی که بین نماز یا بعد از نمازهای یومیه خوانده می شود، اکتفا کنید. اما شب ها وقت بیشتری را صرف خواندن دعا کنید. اگر بعضی از دعاها طولانی است، لازم نیست هر شب همه آن دعا را بخوانید. 4. برای استفاده بهینه از زمان در هنگام رفت و آمد، ذکر بگویید (البته ذکرهای بدون صدا و آرام تا شائبه ریا به وجود نیاید). بکوشید از مرحله ذکر زبانی، به مرتبه توجّه به معنای ذکر و ذکر قلبی و یاد واقعی خداوند برسید؛ به طوری که او را حاضر و ناظر بر خود بدانید. بهترین ذکر به ویژه برای رفع بعضی مشکلات ظاهری و نیز روحی و روانی ذکر (استغفار) و (لا اله الا الله) است. 5. دائم الوضو باشید و حتی قبل از خواب نیز وضو بگیرید و به بستر خواب بروید؛ زیرا در ماه رمضان، خواب نیز عبادت است و نفس کشیدن تسبیح به حساب می آید. 6. از شب زنده داری و احیا به ویژه در شب هایی که فردای آن تعطیل است غفلت نکنید. شاید یکی از مهم ترین اعمال در این ماه، شب زنده داری، تهجّد، استغفار و نماز شب در نیمه شب ها است. 7. در مجالس بیان احکام و معارف دینی و موعظه، در مساجد یا حسینیه ها شرکت کنید. بسیاری از علما و مجتهدان نیز مقیدند، به موعظه و ذکر مصیبت واعظان و سخنرانان گوش فرا دهند. به طور کلی شرکت در مجالس مذهبی، قرار دادن خود در معرض نفحات و نسیم های رحمت الهی است که نقش مهمی، در حفظ دین و معنویت انسان دارد. 8. از انجام دادن ورزش های سنگین، در طول ماه رمضان بپرهیزید و بکوشید ورزش های سبک و آرام (مانند پیاده روی یا نرمش) انجام دهید. 9. از غذاهای قندی و پروتئین دار در رژیم غذایی خود بیشتر استفاده کنید (مانند خرما و لبنیات). 10. از پرخوری هنگام افطار و سحری جدا بپرهیزید؛ زیرا علاوه براینکه چرخه خواب شما را به هم خواهد زد، از سایر برنامه های عبادی و درسی نیز بهره کافی نخواهید برد. 11. از هدر دادن انرژی بی جا و بی مورد اجتناب کنید؛ برای مثال از حرف زدن های بی مورد و تماشای برنامه های تلویزیونی غیرضروری بپرهیزید. منابع [1]. بحارالانوار، ج 96، ص 344؛ میزانالحکمة، ج 5، ص 2132. [2]. میزانالحکمة، ج 5، ص 2132. [3]. همان. [4]. همان. [5]. همان.
میهمانی خداوند در ماه رمضان چیست؟ چگونه در ماه رمضان برنامه ریزی کنیم تا بهتر از برکات این ماه بهره ببریم؟
میهمانی خداوند در ماه رمضان چیست؟ چگونه در ماه رمضان برنامه ریزی کنیم تا بهتر از برکات این ماه بهره ببریم؟
میهمانی خداوند، به معنای اکرام و رحمت خاص الهی بر بندگان است؛ زیرا بندگان اعم از مؤمن و کافر در سراسر زندگی خود، در سر سفره اکرام و رحمت الهی نشسته اند. اما میهمانی در ماه رمضان، اکرام و رحمت خاص برای روزه داران است. بر اساس روایات، چند موضوع نشان از میهمانی خداوند است:
1. از شب اول ماه رمضان، درهای بهشت باز می شود و تا شب آخر بسته نمی شود[1].
2. از ابتدا تا انتهای ماه رمضان، درهای جهنم بسته می شود[2].
3. شیاطین در بند و زنجیر می شوند تا نتوانند روزه بندگان را خراب کنند[3].
4. ماه رمضان، ماهی است که ابتدای آن رحمت، وسطش آمرزش گناهان و پایان آن، آزادی از آتش جهنم است[4]؛ یعنی، با رحمت الهی به میهمانی دعوت و آمرزیده می شویم و در پایان میهمانی به عنوان هدیه، از آتش جهنم آزاد می گردیم.
5. وجود شب قدر در این ماه است که ارزش آن، از هزار ماه بیشتر است و عبادت در آن، نتایج بسیاری دارد و سرنوشت یک سال بندگان در آن تعیین می گردد[5]. بدون تردید موفقیت در هر کاری، مستلزم برنامه ریزی صحیح است و آن هنگامی میسّر است که:
الف. برنامه ناظر به اهدافی باشد که انسان، در پیش روی دارد.
ب. اهداف وقتی از شفافیت برخوردار می شود که فرصت پیش آمده یا امکانات فراهم شده، به خوبی شناخته و ارزش گذاری گردد.
ج. وقتی انسان ارزش فرصتی را بداند و یا اهمیت نعمتی را درک کند، قدر آن را بهتر می داند و بیشتر از آن بهره می برد.
پس باید از این فرصت سرنوشت ساز، بیشترین بهره را ببریم و اگر بخواهیم به این هدف دست یازیم، باید برای لحظه لحظه آن حساب باز کنیم؛ حتی برای ساعاتی که در حال خواب یا استراحت هستیم.
برای استفاده کامل از ماه رمضان، هر کس باید متناسب با موقعیت شغلی و وضعیت جسمانی و روانی خویش، برنامه ریزی کند. در این صورت باید وقت خود را به چند بخش تقسیم کنیم:
بخش اول. علم و معرفت
در این ماه باید با جدیت تمام، در جهت دانش افزایی تخصصی و معرفت یابی بنیادین و اعتقادی بکوشیم.
بخش دوم. عبادت و مناجات
در ماه رمضان، علاوه بر عبادت های معمول که در طول سال همیشه باید انجام دهیم عبادت های واجب و مستحب دیگری نیز اضافه شده است؛ مانند: روزه گرفتن، تلاوت قرآن، خواندن دعاهای ماه رمضان، احسان و... برای انجام دادن این اعمال، تأکید فراوانی شده است و باید در برنامه ریزی ماه رمضان، در نظر گرفته شود.
بخش سوم. خواب و استراحت
لازمه استفاده بهینه از دو بخش گذشته، این است که خواب و استراحت انسان به مقدار کافی انجام شود. در غیر این صورت در دو بخش اول نیز موفق نخواهد بود. در ماه مبارک رمضان، به دلیل جابه جایی اوقات غذا و تغییراتی دیگر، تا حدودی چرخه خواب و استراحت نیز تغییر می کند. توصیه ما این است که بکوشید میزان خواب خود را خیلی تغییر ندهید و وقت آن را نیز خیلی به هم نزنید. فقط با کمی تغییر در چرخه خواب، برنامه خواب و استراحت خود را ادامه دهید؛ برای مثال اگر هنگام سحر حدود یک ساعت (برای سحری خوردن و خواندن نماز شب و نماز صبح) بیدار می مانید؛ این مقدار از خواب را در روز جبران کنید. بعد از نماز ظهر و عصر با توجه به اینکه ناهار از برنامه روزانه حذف شده است زمان مناسبی برای استراحت و خواب است. در این صورت مقداری از شب را می توانید بیدار بمانید و از وقت تان استفاده بهتری بکنید.
توصیه های ماه رمضان
علاوه بر آنچه بیان شد، رعایت نکات زیر به کیفیت استفاده از ماه رمضان می افزاید:
1. بر ترک محرماتی که بر اعضای دیگر لازم گردیده به ویژه محرمات چشم، گوش و زبان و نیز استفاده از غذای حلال، اهتمام ویژه ای داشته باشید.
2. در شبانه روز چند نوبت قرآن تلاوت کنید؛ برای مثال حدود پانزده دقیقه در روز و پانزده دقیقه در شب.
3. دعاها را تقسیم کنید و آنها را در چند نوبت در شبانه روز بخوانید. روزها به همان مقدار دعایی که بین نماز یا بعد از نمازهای یومیه خوانده می شود، اکتفا کنید. اما شب ها وقت بیشتری را صرف خواندن دعا کنید. اگر بعضی از دعاها طولانی است، لازم نیست هر شب همه آن دعا را بخوانید.
4. برای استفاده بهینه از زمان در هنگام رفت و آمد، ذکر بگویید (البته ذکرهای بدون صدا و آرام تا شائبه ریا به وجود نیاید). بکوشید از مرحله ذکر زبانی، به مرتبه توجّه به معنای ذکر و ذکر قلبی و یاد واقعی خداوند برسید؛ به طوری که او را حاضر و ناظر بر خود بدانید.
بهترین ذکر به ویژه برای رفع بعضی مشکلات ظاهری و نیز روحی و روانی ذکر (استغفار) و (لا اله الا الله) است.
5. دائم الوضو باشید و حتی قبل از خواب نیز وضو بگیرید و به بستر خواب بروید؛ زیرا در ماه رمضان، خواب نیز عبادت است و نفس کشیدن تسبیح به حساب می آید.
6. از شب زنده داری و احیا به ویژه در شب هایی که فردای آن تعطیل است غفلت نکنید. شاید یکی از مهم ترین اعمال در این ماه، شب زنده داری، تهجّد، استغفار و نماز شب در نیمه شب ها است.
7. در مجالس بیان احکام و معارف دینی و موعظه، در مساجد یا حسینیه ها شرکت کنید. بسیاری از علما و مجتهدان نیز مقیدند، به موعظه و ذکر مصیبت واعظان و سخنرانان گوش فرا دهند.
به طور کلی شرکت در مجالس مذهبی، قرار دادن خود در معرض نفحات و نسیم های رحمت الهی است که نقش مهمی، در حفظ دین و معنویت انسان دارد.
8. از انجام دادن ورزش های سنگین، در طول ماه رمضان بپرهیزید و بکوشید ورزش های سبک و آرام (مانند پیاده روی یا نرمش) انجام دهید.
9. از غذاهای قندی و پروتئین دار در رژیم غذایی خود بیشتر استفاده کنید (مانند خرما و لبنیات).
10. از پرخوری هنگام افطار و سحری جدا بپرهیزید؛ زیرا علاوه براینکه چرخه خواب شما را به هم خواهد زد، از سایر برنامه های عبادی و درسی نیز بهره کافی نخواهید برد.
11. از هدر دادن انرژی بی جا و بی مورد اجتناب کنید؛ برای مثال از حرف زدن های بی مورد و تماشای برنامه های تلویزیونی غیرضروری بپرهیزید.
منابع
[1]. بحارالانوار، ج 96، ص 344؛ میزانالحکمة، ج 5، ص 2132.
[2]. میزانالحکمة، ج 5، ص 2132.
[3]. همان.
[4]. همان.
[5]. همان.
- [سایر] چرا ماه مبارک رمضان ماه خدا است؟
- [سایر] چه کنیم تا آثار و برکات ماه رمضان را در خود بیشتر حفظ کنیم؟
- [سایر] سلام و وقت بخیر اول تبریک میگم فرا رسیدن ماه مهمانی خدا رو ان شاالله هممون اونطور که باید و شاید از این ماه بهره ببریم یادداشت امروزتون رو خوندم.. خیلی زیبا بود.. شاید در کنار اینهمه یادداشت از ماه رمضان و فضیلتش و چه و چه و چه، این یادداشت اصل مطلب و ادا کرد.. این جملات واقعا\" به دل میشینه: \"\"دنیا شلوغ هست ولی کسی نیست؛ خبری نیست و... پس بهتر است در این ماه رمضان و سحرهای خوب و ناب آن، فقط خودش را بخوانیم و خودش را بخواهیم و خودش را بجوییم و خودش را ببینیم و ... \"\" حاج آقا التماس دعا داریم فراوون!
- [سایر] چگونه در ماه مبارک رمضان برنامه ریزی کنیم تا بهتر و بیشتر استفاده کنیم؟
- [آیت الله خامنه ای] پخش برنامه های خاص سحرهای ماه مبارک رمضان از بلندگوی مسجد جهت شنیدن همگان، چه حکمی دارد؟
- [سایر] آیا ماه مبارک رمضان ماه مناسبی برای باردار شدن است؟
- [سایر] (ماه رجب)، ماه امیرمؤمنان و (ماه شعبان) منسوب به پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله است و (ماه رمضان) ماه خدا است که مخصوص امت پیامبر می باشد؛ این مسائل را توضیح دهید.
- [سایر] چندین سال است خدا را صدا می زنم پس کجاست؟؟؟ماه رمضان ماه استجابت دعا است پس چرا نیست؟ خدا گفته: صدایم کنید تا جوابتان دهم چقدر و چند سال؟
- [سایر] در هنگام تلاوت قرآن چه آدابی را رعایت کنیم تا بیشترین بهره را ببریم؟ آیا خواندن ترجمه فارسی قرآن هم ثواب دارد؟
- [سایر] کسی که روزه ماه رمضان را نمی گیرد، آیا باید فطریه ماه مبارک را بپردازد؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان؛ واجب نیست روزه بگیرد. و اگر بخواهد روزه بگیرد؛ نمی تواند نیت روزه رمضان کند؛ یا نیت کند که اگر رمضان است روزه رمضان و اگر رمضان نیست روزه قضا یا مانند آن باشد؛ بلکه باید نیت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده؛ از رمضان حساب می شود. ولی در صورتی که قصد کند آنچه را که فعلا خدا از او خواسته است انجام دهد بعد معلوم شود رمضان بوده نیز کافی است.
- [آیت الله سبحانی] اگر بخواهد غیر روزه رمضان روزه دیگری بگیرد، باید آن را معین نماید، مثلاً نیت کند که روزه قضا یا روزه نذر می گیرم مگر آنجا که روزش معیّن باشد مانند روزه اول ماه، از این جهت در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می گیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید، و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب می شود.
- [آیت الله خوئی] روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اول رمضان واجب نیست روزه بگیرد. و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمیتواند نیت روزه رمضان کند، یا نیت کند که اگر رمضان است روزه رمضان و اگر رمضان نیست روزه قضا یا مانند آن باشد، بلکه باید نیت روزه قضا و مانند آن بنمایدو چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب میشود. ولی درصورتی که قصد کند آنچه را که فعلًا خدا از او خواسته است انجام دهد و بعد معلوم شود رمضان بوده نیز کافی است.
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان میتواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن، نیّت کند و بهتر است که شب اوّل ماه هم نیّت روزه همه ماه را بنماید.
- [آیت الله خوئی] انسان میتواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند بهتر آن است که شب اول ماه هم نیت روزه همة ماه را بنماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر به واسطه مرض یا حیض یا نفاس روزه ماه رمضان را نگیرد و پیش از تمام شدن ماه رمضان یا بعد از تمام شدن ماه و قبل از تمکن از قضا بمیرد روزه هایی را که نگرفته قضا ندارد
- [آیت الله سبحانی] باید در هر شب از ماه رمضان داعی بر امساک فردا را داشته باشد و بهتر است که شب اول ماه هم نیت روزه همه ماه را بنماید.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان می تواند در هر شب از ماه رمضان رای روزة فرادی آننیت کند و بهتر است که شب اول ماه هم نیت روزة همة ماه را بنماید .
- [آیت الله اردبیلی] انسان میتواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیّت کند و بهتر است که شب اوّل ماه، نیّت روزه همه ماه را نیز بنماید.
- [آیت الله بروجردی] انسان میتواند در هر شب از ماه رمضان برای فردای آن نیت کند و بهتر است که شب اوّل ماه هم نیت روزهی همهی ماه را بنماید.