نخست بهتر است شخص با اراده و فرد بی ثبات و فاقد اراده را توصیف کنیم. شخص با اراده کسی است که وقتی در مورد کاری، به خوبی تأمل کرد، تصمیم به انجام آن می‌گیرد و با فعالیت و ثبات قدم، آن را به اجرا در می آورد. بنابراین پافشاری بر تصمیمی غلط یا داشتن میلی قهرمانانه، ثبات قدم نخواهد بود. در مقابل فرد سست اراده، با کمترین مشکلی از انجام دادن کار، دلسرد شده و کوشش جهت تحقّق آن را متوقف می‌کند. کسی که اراده قوی دارد، آنچه را که با تأمل خواسته است، باکوشش و ثبات قدم به دست می آورد. شخص با اراده کسی است که دارای هدفی معقول بوده و تا موقعی که به آن نرسیده است، از تعقیب آن باز نمی ایستد. مشکلات و موانع روانی یا مادی، به اراده و عزم او لطمه نمی زند و از پیشرفتش جلوگیری نمی کند. راهکارهای زیر برای تقویت اراده سفارش می‌شود:
یک. تعیین هدف یا اهداف؛ ابتدا هدف و یا اهداف دقیق و مشخص خود را از زندگی یا کاری که می‌خواهد انجام دهد، برای خود ترسیم کنند. طبیعی است این هدف، باید شفاف، معقول، قابل دست یابی، بدون افراط و تفریط، مطابق توان و استعداد خود واقع بینانه باشد؛ نه آرمانی و بلند پروازانه و خارج از توانایی های وی! در غیر این صورت وقتی با مشکلات و سختی های طاقت فرسا و خارج از توان خود، رو به رو شوید و با شکست های احتمالی به هدف مورد نظر دست نیابید؛ ناامید و دلسرد شده و از ادامه کار منصرف می گردید. همچنین از انجام کارهای دیگر منصرف شده و خود را ناتوان و بی اراده می بینید!!
دو. شناخت توانایی ها و استعدادها؛ همه ما در وجود خود، از استعدادهایی برخورداریم؛ کافی است این نیروها را بشناسیم و برای رسیدن به هدف، آنها را به کار گیریم.
سه. برنامه ریزی؛ باید برای تمام کارها و فعالیت های شبانه روزی، برنامه ای مدون و منظّم داشته باشید. بدین منظور از جدولی استفاده کنید که در ستون افقی آن، ساعات شبانه روز و در ستون عمودی، ایام هفته را یادداشت و تمام کارهای روزانه را در آن درج کنید (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و ...). هر فعالیتی را در زمان خاص خود در جدول بنویسید و هیچ زمانی را بدون کار خالی نگذارید. هر روز صبح با نگاهی به آن برنامه، به اجرای دقیق آن بپردازید و شب‌ها قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابی کنید. شایسته است همچون یک محاسبه گر جدی و قاطع، فعالیت‌های روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن آنها بررسی کنید. در صورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهل انگاری در اجرا، تنبیه کنید.
چهار. تلقین؛ تلقین به خود در تقویت اراده، اثر قابل ملاحظه ای دارد؛ بنابراین هر روز جملاتی را به خود تلقین کنید؛ مانند: (من اراده لازم برای انجام کارهایم را دارم)، (هیچ چیز نمی تواند اراده ام را متزلزل کند)، (آنچه را که به نظرم انجام دادنی است، انجام می دهم و هیچ قدرتی نمی تواند مرا از آن باز دارد)، (اراده من هر روز محکم‌تر می شود)، (بر من لازم است که موفق شوم؛ زیرا موفقیت از آن نیرومندان است) و ... .
پنج. تدریجی بودن تقویت اراده؛ برای به دست آوردن اراده‌ای قوی و محکم، توجه به تدریجی بودن آن و نیاز به تمرین و ممارست، امری بایسته است. گمان نکنید می توانید به طور دفعی و بدون هیچ تلاشی، به آن دست یابید. بنابراین به راه کارهای عملی زیر توجه کرده، به آنها پای‌بند باشید:
راه‌های تقویت اراده
1. تلقین به خود، همواره در کارهای سخت و دشوار به خود تلقین کنید و این عبارات را بگویید که: (من به خوبی می توانم این عمل را انجام دهم).
2. هر روز صبح حداقل بیست دقیقه، به طور مرتب و در ساعتی معین ورزش کنید.
3. صبح‌گاهان، هر زمان که بیدار شدید، بی درنگ برخیزید و از رختخواب بیرون روید. حتی اگر خواب آلودگی مزاحمتان است، از اتاق بیرون روید و قدری نرمش کنید تا خواب آلودگی از بین برود.
4. در صورت امکان، چند دقیقه قبل از اذان صبح از خواب بیدار شده، نماز شب بخوانید و اگر در آن وقت بیدار نشدید، قضای آن را به جا آورید.
5. مقید باشید هر روز تعداد آیات معینی از قرآن را تلاوت کنید (حداقل 30 تا 50 آیه) و در صورت تمایل در هفته های بعد، به میزان آن بیفزایید.
6. ترک گناه و مخالفت با هواهای نفسانی، نقش بسیار مؤثری در تقویت اراده و نهادینه کردن آن در درون انسان دارد.
7. هرگز در کارها، ناامید نشوید و با حالت تهاجمی، برای پی گیری و به انجام رساندن کارهای ناقص و ناموفق، تلاش کنید.
8. کارهایی را که به عهده می گیرید، ناتمام رها نکنید. آنها را به نحو احسن و تا رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه دهید.
9. از پراکنده کاری و آشفتگی در کارها - که موجب به هم ریختگی انجام فکری می‌شود - بپرهیزید و به فعالیت‌های خود تمرکز و انسجام ببخشید.
10. همواره بر خداوند توکل کرده و در همه امور از او استمداد جویید.
نویسنده: محمدرضا احمدی
