تقلید، پذیرفتن بدون دلیل است و عقل انسان چیزی را بدون دلیل نمی‌پذیرد!؟
عقل انسان هرگز چیزی را بدون دلیل نمی‌پذیرد؛ امّا تقلیدی که مسلمانان از آن بحث می‌کنند، پذیرش بدون دلیل نیست. برای مثال مجتهد به مسأله وجوب خمس فتوا می‌دهد و دلیل او آیه 41 سوره (انفال) و روایاتی است که در این زمینه وارد شده است. مقلّد نیز هرگز این فتوا را بدون دلیل نمی‌پذیرد. دلیل او برای پذیرش فتوای مجتهد، این است که می‌داند خداوندِ حکیم، تکالیفی را برای انسان معیّن کرده؛ یعنی، بعضی کارها را بر او واجب یا حرام کرده است و احتمال می‌دهد که یکی از این واجبات، وجوب خمس باشد. همین مقدار از علم او به احکام، او را مسؤول می‌کند؛ لذا باید آن احکام را بشناسد و ببیند آیا خمس واجب است یا نه و چه شرایطی دارد. امّا فهم این احکام از قرآن، سنّت، عقل و اجماع، نیازمند مقدمات فراوان و آشنایی با علوم بسیاری است. از آنجایی که او در این علوم متخصص نیست، باید از راه دیگری این احکام را بشناسد و آن، رجوع به متخصصان این علوم است. در واقع، دلیل مقلّد برای پذیرش فتوای مجتهد، همان دلیل او بر لزوم تقلید است. پس او با دلیل، به فتوای مجتهد عمل می‌کند؛ نه بدون دلیل. اگر بیماری به پزشک مراجعه کند و بر اساس دستور و نظر او عمل کند، هیچ فرد عاقلی وی را سرزنش نمی‌کند؛ بلکه کار وی را عین خرد ورزی می‌داند.
به عبارت دیگر، عقل حکم به لزوم تقلید می‌کند؛ پس تقلید مبتنی بر خرد ورزی است. تقلیدی که قرآن به بت پرستان نسبت داده، تقلید بدون دلیل و از روی عادت است. اسلام، تقلید یهودیان از علمایشان را نکوهش کرده است.
بیان این مطلب که (احکام شرعی، خود را باتوجه به عقل و منطق انجام می‌دهیم) به چه معنا است؟ برای مثال شما چگونه از راه عقل می‌فهمید مبطلات روزه چیست؟ کفاره روزه عمد چه می‌باشد؟ زکات فطره چه مقدار باید باشد؟ نمازهای یومیه چند تا و چند رکعت و دارای چه اجزا و شرایطی است؟ حکم انفال و حقوق دریاها و فلات قاره از نظر دینی چیست؟ صدها و هزارها مسأله دیگر؟! واقع مطلب آن است که ما، نمی‌توانیم بسیاری از احکام دینی خود را به طور مستقل، از طریق عقل به دست آوریم و آنها را انجام دهیم؛ گاه نیز ممکن است به پندارهای خود و به جهت ندانستن دلایل و منابع یک حکم، با آن بستیزیم و آن را خلاف عقل به حساب آوریم! در حالی که با اندکی جست و جو و کاوش و با مراجعه به کارشناسان دین، درخواهیم یافت دانش ما در این زمینه ناقص است. در چنین مواردی همان عقل و منطق حکم می‌کند انسان باید از طریق متخصص، احکام دین را فرا بگیرد و ناشیانه و با پندار نادرست به بی‌راهه نرود. (احکام بلوغ و تقلید، سید مجتبی حسینی، کد: 6/500019)
