در دین مبین اسلام منظور از مراقبه چیست؟ آیا با مراقبه در غرب متفاوت است؟
در پاسخ به پرسش شما دوست عزیز، مراقبه را به طور خلاصه در دو دیدگاه اسلامی و غربی بررسی می کنیم:
مر اقبه در اسلام:
مراقبه در اخلاق و عرفان اسلامی ،یکی از مراحل تزکیه نفس ،به شمار می رود. تزکیه نفس که بر طبق ایه شریفه (قد افلح من زکیها)(9/شمس)به هدف رستگاری و فلاح انجام می گیرد؛ دارای مراحلی از جمله :مشارطه،مراقبه،محاسبه،معاقبه،مجاهده و معاتبه می باشد.
پس از اینکه سالک با نفس خود،وظایف و نحوه سلوک و راه رستگاری و رسیدن به حقتعالی را شرط کرد(مشارطه)؛باید به مراقبه و مواظبت بر اعمال خود کند. این مراقبه ،مستلزم این است که بدانیم خدای متعال بر ضمیر ما اگاه است و مراقب اعمال بندگان می باشد. هدف از مراقبه نیز دیدن مراقبت کننده (خدای متعال) در همه حال و رسیدن به او می باشد.
مراقبه انواع مختلفی دارد از جمله :
1.مراقبه صدیقان: که دل ایشان، مبهوت جلال صفات خدای متعال گشته و جوارح، تحت تاثیر او می باشد.
2.مراقبه پرهیزکاران:که یقین بر نظارت خدای متعال بر اعمال خود دارند، اما جلال حق ،آن ها را مبهوت نگردانیده است و این گروه دائما باید در اعمال خود مراقبت نمایند. (احیاء علوم الدین، محمد غزالی، 4/696-709)
مراقبه در این معنا هم قبل از اعمال و هم بعد از اعمال صورت می گیرد.در واقع مراقبه در اخلاق و عرفان اسلامی برای پاکسازی جوارح و جوانح از الودگی است تا انسان شایستگی حضور در محضر خدای متعال را پیدا نماید و در یک جمله مراقبه یعنی پاکسازی خود برای رسیدن به خدا.
مراقبه در غرب:
مراقبه در فرهنگ غرب که از آن به (مدیتیشن) تعبیر میشود، عبارتست از نوعی تمرین و ممارست در تمرکز حواس برای رسیدن به ارامش روحی .در واقع تنها هدفی که از این نوع مراقبه دنبال میشود تمرکز فکر و کنار گذاشتن افکار پریشان و کنترل ذهن می باشد که ما در اسلام با تفاوت هایی از ان به حضور قلب تعبیر می کنیم. و در غرب تاثیراتی را نیز از این تمرکز ذکر کرده اند از جمله:خواب ارام، موفقیت در کار، غلبه بر بیماری، احساس خویشاوندی با دیگران و...؛اگر خوب دقت نماییم می بینیم که مراقبه در غرب تنها برای رسیدن به خود و به دست آوردن یک آرامش روانی می باشد و در این میان صحبتی از سیر و سلوک و رسیدن به فلاح و رستگاری در میان نیست.
نتیجه:
مراقبه در اسلام و غرب ،هم به لحاظ شیوه ،هم به لحاظ موضوع و هم به لحاظ هدف ،متفاوت بوده ،و هیچ وجه تشابهی ندارند. البته مراقبه در ایین هایی نظیر هند و بودایی و ذن نیز با مراقبه در غرب متفاوت می باشد ؛اما انها نیز با مراقبه در اسلام تفاوت های زیادی دارد.
