چه کنیم که معرفت ما نسبت به خداوند و ائمه معصومین(ع) بیشتر شود؟

چه کنیم که معرفت ما نسبت به خداوند و ائمه معصومین(ع) بیشتر شود؟


روش شناخت خداوند:
ما برای شناخت خدای متعال سه راه در پیش روی خود داریم که به صورت مرحله ای طی می شوند.
مرحله اول شناخت او با آیات آفاقی و انفسی است. این همان راه شناخت خداوند از طریق نشانه های او در طبیعت و روش تجربی است و لازم است که انسان در ابتدای راه شناخت از طریق شناخت طبیعت و نشانه های تکوینی و و همچنین مطالعه آیات تدوینی قرآن کریم به معرفت خدای متعال دست یابد.
البته شناخت خداوند منان با آیات انفسی مفیدتر است ( من عرف نفسه فقد عرف ربه) چون معمولاً با اصلاح صفات و اعمال نفس همراه است.
بنابراین اندیشیدن در آیات آفاقی و انفسی به شناخت خداوند منتهی می‌شود و این نیز به نوبة خود راهنمای انسان به سوی حق و شریعت الهی خواهد بود.
این راه که در کتاب شریف توحید مفضل پی گیری شده است بهترین راه خدا شناسی برای مبتدیان است.
دوم شناخت خداوند از طریق عقل است. نیرویی که بیشتر عمل کردش محاسبه و درک وجودات وصفی و صفات الهی است. این روش طریق خواص از مردم می‌باشد، کسانی که پس از مطالعه در طبیعت و آیات تکوینی او در خلقت، از طریق استدلال و برهان عقل و فلسفه و حکمت به شناخت خدای تعالی می پردازند.
سوم شناخت خداوند لطیف از طریق رؤیت و ابزار دل می‌باشد که طریق اولیاء است و همگان را به آن راه نیست مگر مسیری که به عنوان سیر و سلوک نظری ترسیم شده طی نمایند, یعنی از طریق طبیعت و شناخت آفاقی و انفسی به عقل و استدلال عقلی راه یابند و با گذر از عقل به عشق و عرفان برسند و اهل مشاهده و معاینه و وصول به حق تعالی شوند.
این سخن مولای عارفان علی(ع) و همچنین اهل معرفت است که گفته اند: من در همه چیز خدا را می بینم. خدای واقعی همان است که در همه چیز ظهور دارد و نهایت عرفان اهل معرفت هم همین است که خدا را در همه چیز ببینند. از دیدگاه عرفان خدای تعالی همان متن وجود و هستی است و هر چه که غیر ذات هستی وجود دارد مظاهر او است. مظاهر هم در حقیقت او را نشان می دهند چون ظهور او هستند و اگر انسان دقت کند خداوند را در تمام مظاهر هستی خواهد دید و می توان گفت اشیا در حقیقت آینه هایی هستند که خداوند را نشان می دهند و به قول قرآن کریم آیه ها و نشانه های او هستند. منتهی باید توجه کنید که اینگونه رویت مخصوص اهل معرفت است و اهل عقل و فلسفه و همچنین اهل تجربه و علم از آن محرومند، مگر اینکه ایشان نیز چنین اعتقاد و کنکاشی را بپذیرند و رو به سوی عرفان و شهود خدای متعال بیاورند.
به بیان دیگر ، انسانها به سه صورت، معرفت حق تعالی را حاصل می‌کنند. اول تقلید که در این روش خداوند به واسطه حواس و امور قابل احساس شناخته می‌شود، دوم تحقیق و استدلال که در این روش خداوند به واسطه عقل و برهان شناخته می‌شود و سوم کشف و رویت که در این روش خدای متعال به واسطه مکاشفات درونی، شناخته می‌شود.
در پایان توجه به یک نکته حایز اهمیت فراوان است و آن اینکه این روش که سیر و سلوک نظری انسان به سوی معرفت خدای متعال است اگر با سیرو سلوک عملی همراه نشود، بی نتیجه و ابتر خواهد بود. انسان از طریق علم و عمل به کمال می رسد و لازم است این دو سیر همزمان با هم و هماهنگ با هم طی شوند.
روش خداشناسی تجربی و خدایابی از طریق رجوع و توجه به طبیعت و خلقت، اولین و همگانی ترین روش خداجوئی است. آنگاه که انسان به آسمان و زمین و آنچه در آنهاست نظر می کند و از فرط هیجان و شگفتی ساعت ها به آن ها خیره می ماند، ناخواسته اقرار می کند به حکمت و دانش و تدبیری که در پس این مناظر شگفت انگیز وجود دارد. و چون دانش و حکمت از آن موجودی عاقل و داناست، به وجود او نیز اعتراف و اذعان می کند.
انسان آنگاه که دارای جهان بینی الهی باشد به هر چه نگاه کند خدا را در پس آن حاضر خواهد دید. چه آنگاه که به طبیعت چشم دوخته است و چه آنگاه که با قوانین فیزیکی و شیمیائی حاکم بر طبیعت سر و کار دارد. چرا که انسان فقط کاشف آن قوانین و بینده آن مناظر است نه خالق آنها. پس جا دارد که از خود بپرسید اینها از کجا آمده اند و چه کسی آنها را آفریده است.
کتاب (توحید مفضل) که حضرت امام جعفر صادق (ع) به مفضل املاء کردند و وی نیز گفته های ایشان را به رشته تحریر درآورند، پر است از توجه به خلقت و اندیشیدن در آفرینش الهی. چرا که یکی از راههای شناخت خداوند تفکر در آثار، مخلوقات و معلولات او و اندیشیدن درباره ظرافت آفرینش آنهاست. روشی که هر فردی را و یا هر مقدار دانش و معلوماتی، به درک و تامل وا می دارد. و در واقع آنکه از دانش بهره بیشتری دارد با دیدن شگفتی های آفرینش بیشتر شگفت زده شده و به فکر می رود.
رسیدن از معلول علت در واقع یکی از دلایل فلسفی اثبات خداوند است که فلیسوفان به عنوان اولین دلیل برای اثبات وجود خداوند از آن مدد می جویند.
خداوند در قرآن نیز بسیار از طبیعت و آفرینش موجودات یاد کرده و ما را به توجه بدان ترغیب نموده است، آیاتی که یا اشاره به خود طبیعت و آثار آن دارد و یا به واقع و حوادث واقع شده در جهان اشاره می کند، آیاتی مانند؛ آیه 17 و 18، سوره غاشیه: (أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَی اْلإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ* وَ إِلَی السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ؛ آیا به شتر نمی‌نگرند که چگونه آفریده شده و به آسمان که چگونه برافراشته شده).
و آیه 5 سوره طارق: (فَلْیَنْظُرِ اْلإِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ؛ پس انسان باید بنگرد که از چه آفریده شده است).
آیه 185، سوره اعراف: (أَ وَ لَمْ یَنْظُرُوا فی مَلَکُوتِ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللّهُ مِنْ شَیْ‌ءٍ وَ أَنْ عَسی‌ أَنْ یَکُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَیّ‌ِ حَدیثٍ بَعْدَهُ یُؤْمِنُونَ؛ آیا در ملکوت آسمانها و زمین و هر چیزی که خدا آفریده است ننگریسته‌اند و اینکه شاید هنگام مرگشان نزدیک شده باشد پس به کدام سخن بعد از قرآن ایمان می‌آورند).
آیه 5، سوره ق: (أَ فَلَمْ یَنْظُرُوا إِلَی السَّماءِ فَوْقَهُمْ کَیْفَ بَنَیْناها وَ زَیَّنّاها وَ ما لَها مِنْ فُرُوجٍ؛ مگر به آسمان بالای سرشان ننگریسته‌اند که چگونه آن را ساخته و زینتش داده‌ایم و برای آن هیچ گونه شکافتگی نیست).
و آیات بسیار دیگر که گویای توجه خاص آیات قرآن به طبیعت و آثار خلقت است.
چند کتاب برای خدا شناسی:
- راه خداشناسی، استاد جعفر سبحانی
- راه شناخت خدا، محمدی ری شهری
- آفریدگار جهان، آیت‌الله مکارم شیرازی
- خدا را چگونه بشناسیم، آیت‌الله مکارم شیرازی
- اصول عقاید، استاد محسن قرائتی
- خدا در قرآن، شهید بهشتی
- دوره پنج جلدی مقدمه ای بر جهان بینی توحیدی، استاد شهید مرتضی مطهری(ره)
- توحید، شهید دستغیب شیرازی
- نشان از بی‌نشان‌ها، مرحوم حسنعلی اصفهانی، ص 166 153
- تبیین براهین اثبات خدا، آیت الله جوادی آملی، مرکز نشر اسراء قم.
برای مطالعه‌ی ابعاد مختلف سیره و زندگی امامان معصوم شیعه(ع) به این کتابها مراجعه کنید: 1. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، نوشته‌ی رسول جعفریان، از انتشارات انصاریان، قم. 2. امامان شیعه و جنبش های مکتبی، محمدتقی مدرسی، ترجمه حمیدرضا آژیر 3. سیره‌ی معصومان، سید محسن امین، ترجمه علی حجتی کرمانی. 4. سیره‌ی پیشوایان، مهدی پیشوائی به علاوه اینها می‌توانید به این کتابها هم مراجعه بکنید: 1. زندگی دوازده امام، هاشم معروف حسینی، ترجمه محمد رخشنده. 2. منتهی الآمال، چاپ هجرت. 3. جلاء العیون، علامه مجلسی. 4. ناسخ التواریخ. در این زمینه مطالعه کتابهای زیر مفید خواهد بود : شناخت پیامبر(ص): - فروغ ابدیت، جعفر سبحانی، دفتر تبلیغات اسلامی قم - محمد(ص) تصویر جمال خدا، حسین بدرالدین، علم تهران - سیره نبوی، شهید مرتضی مطهری - سیره نبوی، مصطفی دلشاد تهرانی ، انتشارات وزارت ارشاد - تاریخ پیامبر اسلام(ص)، محمد ابراهیم آیتی، دانشگاه تهران شناخت امام علی(ع): - امام علی(ع) از ولادت تا شهادت، سید محمد کاظم قزوینی، دلیل قم - امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، جرج جرداق، ترجمه سید هادی خسروشاهی، خرم قم - امام علی(ع) نماد حکومت حق، عزیز سید جاسم، ترجمه موسی دانش، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی - شهید تنها، محمد رضا حسینی مطلق، پارسایان قم حضرت زهرا(س): - نهج الحیاه (فرهنگ سخنان فاطمه)، محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع) ُ- زندگانی زهرا(س)، محمد باقر مجلسی، ترجمه محمد روحانی علی آبادی، مهام تهران - فرهنگ فاطمیه (الفبای شخصیتی حضرت زهرا(س)) مهدی نیلی پور، مرکز فرهنگی شهید مدرس اصفهان - زهرا، برترین بانوی جهان، ایت الله مکارم شیرازی، هدف قم - جامی از زلال کوثر، محمد تقی مصباح یزدی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
تلاش برای شناختن و یافتن امام معصوم واجب و لازم است؛ چنان که رسول اکرم(ص) فرمودند: (من مات و هو لایعرف امامه، مات میتةً جاهلیه). ( میزان‌الحکمه، ج 1، ص 171، ح 840.) ویژگی‌های این شناخت آن است که: اولاً، از منابع معتبر و موثق و مستند اخذ شود. ثانیاً، گستره‌اش شامل آموزه‌های اعتقادی، اخلاقی و عبادی گردد. ثالثاً، از آن‌جا که امام الگوی عملی برای انسان‌ها است، به ابعاد فکری، عملی و روحی امام نیز ناظر باشد. اما این شناخت از سه راه - که مکمل یکدیگر می‌باشند - حاصل می‌شود:
یکم. مطالعه تاریخ زندگانی آنان؛ مطالعه سرگذشت و سیره آنان؛ خصوصاً در باب فضایل، مناقب و خصوصیات آنان - از قبیل: شجاعت، مردانگی، ایثار، تواضع، صبر، فرزانگی و... - انسان را متوجه مقام والای آن بزرگواران می‌کند و جذبه و کشش خاصی نسبت به آن فرزانگان در روح انسان، حاکم می‌شود.
دوم. مطالعه و تفکّر در سخنان ایشان؛ اسلام تفکر را موجب بصیرت ( الحیاة، ج 1، ص 8، ح‌3)، دعوت کننده به عمل نیک ( همان، ح 9)، پدید آورنده نور ( همان، ص 49، ح 18)، نشانه حیات و زنده بودن قلب بصیر می‌داند( همان، ص 48، ح 5). مطالعه و تفکّر در آثار فکری امامان، هر چند کار مشکلی به نظر می‌رسد؛ ولی بسیار سودمند است. این امر علاوه بر آن که باعث شناخت شخصیت آن بزرگواران و ایجاد محبت آنان در دل می‌شود؛ سرمایه بزرگی برای روح بشر به شمار می‌رود. همان طور که فراگیری فصول یک کتاب، باید با تحقیق و دقت کامل و رجوع به استاد و... قرین باشد؛ مطالعه و اندیشه و تفکر در آثار ائمه(ع) نیز، باید با استفاده از استادان فن و مراجعه به کتاب‌هایی که در شرح سخنان آنان به رشته تحریر درآمده، همراه باشد. سوم. شناخت خدا: اگر ما خداوند و صفات و اسمای او را به طور حقیقی بشناسیم، می‌توانیم انسان‌های کامل راستین (امامان) را نیز بشناسیم؛ زیرا آنان جلوه های صفات جمال و جلال حضرت حق‌اند و در تسمیه به اسمای الهی، از تمامی موجودات عالم امکان برترند. بر این اساس، با شناخت خدا و صفات او، می‌توانیم به اوصاف و ویژگی‌های امامان نیز واقف گردیم. شاید دعایی که سفارش شده در زمان غیبت بعد از نماز زیاد خوانده شود، ناظر به همین حقیقت باشد: (اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی؛ خداوندا! خود را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی پیغمبر را نمی‌شناسم؛ خدایا! پیغمبرت را به من بشناسان که اگر به پیامبر معرفت پیدا نکنم، نمی‌توانم امامم را بشناسم؛ خدایا! حجت و امامت را به من بشناسان که اگر امام را نشناسم، در دین خود گمراهم) ( مفاتیح‌الجنان، دعا در غیبت امام زمان(عج(. ای مشیر ما تو اندر خیر و شراز اشارت‌هاست دلمان بی‌خبر ای (یرانا لانراه) روز و شب‌چشم بند ما شده دید سبب‌ چشم من از چشم‌ها بگزیده شدتا که در شب آفتابم دیده شد لطف معروف تو بود آن ای بهی‌پس کمال البر فی اتمامه‌ یارب! (اتمم نور نافی الساهرةواشجنا من مفضحات قاهرة) یار شب را روز مهجوری مده‌جان قربت دیده را دوری مده‌ بعد تو مرگ است با درد و نکال‌خاصه بعدی که بود بعد الوصال‌ آن که دیده‌ستت مکن نادیده‌اش‌آب زن بر سبزه بالیده‌اش ( مثنوی، دفتر 6، ابیات 2888 - 2898) بر اساس برخی از ادله می‌توان ادعا نمود که علاقه و عشق نسبت به اهل بیت عصمت(ع) در میان همه شیعیان شبیه امور فطری وجود دارد ولی آنچه لازم است پاس داشتن از این گوهر گران بها و رشد و بالندگی بخشیدن به آن است.
هر که یوسف دید چنان کردش خدا هر که گرگش دید برگشت از هدی‌ تردیدی نیست که محبت و عشق محصول معرفت است. اگر اطراف آدمی را ده‌ها یوسف فرا گرفته باشد، و وی به جهت کوری نتواند آنها را ببیند، آیا هیچ گاه عاشق یوسف خواهد شد؟! اگر به محبت اهل بیت(ع) و اولیای الهی توصیه شده است، در حقیقت فرمان به تحصیل مقدمات آن - که همان معرفت می‌باشد - داده است؛ چرا که اگر معرفت حاصل شد، قهراً علاقه و عشق به دنبال آن پدید خواهد آمد.
برای تحصیل معرفت و محبت به پیشوایان معصوم(ع) راه کارهای زیر را به شما توصیه می‌کنیم: 1- مطالعه در زندگی، اخلاق، رفتار و کرامت‌های پیامبر(ص) و ائمه(ع). 2- مطالعه کلمات و سخنان آن بزرگواران؛ چرا که فرمایش‌های آنان، درّهای گران بهایی است، که باید در جست و جوی آنها بود. آیا ممکن است کسی نهج البلاغه را بخواند و بفهمد، ولی عاشق علی(ع) نشود؟ 3- تهذیب نفس و پرهیز از گناه، و نیز عمل به واجبات؛ چرا که آدمی تا تزکیه و تهذیب نفس نکند نمی‌تواند با اولیای مقرب الهی ارتباط برقرار کند. نوریان مر نوریان را طالبند ناریان مر ناریان را جاذبند
4- آشنایی هر چه بیشتر با آنها و مقامات معنوی و راه و روش آنان در زندگی فردی و اجتماعی، 5- تلاش پیوسته و مداوم نسبت به پیمودن راه آنان و پیروی از خطی که برای بشریت ترسیم کرده‌اند و عمل به دستوراتشان، 6- همواره به یاد آنان بودن و در صورت امکان به زیارت آنان رفتن یا از دور زیارت نمودن و نام و ذکرشان را در دل، زبان، خانه و جامعه زنده نگه‌داشتن. البته گناهان در دور ساختن انسان از قرب به آنان بسیار موثر است ولی با توبه و توسل می‌توان آن را جبران کرد؟ 7- دعا و الحاح به درگاه خداوند جهت القای محبت آنان در دل.
یکم. مطالعه تاریخ زندگانی وسرگذشت و سیره آنان؛ خصوصاً در باب فضایل، مناقب و خصوصیات آنان ؛ از قبیل: شجاعت، مردانگی، ایثار، تواضع، صبر، فرزانگی و... این شناخت انسان را متوجه مقام والای آن بزرگواران می‌کند و جذبه و کشش خاصی نسبت به آن فرزانگان در روح انسان، حاکم می‌شود.
دوم. مطالعه و تفکّر در سخنان ایشان؛ اسلام تفکر را موجب بصیرت ( الحیاة، ج 1، ص 8، ح‌3)، دعوت کننده به عمل نیک ( همان، ح 9)، پدید آورنده نور ( همان، ص 49، ح 18)، نشانه حیات و زنده بودن قلب بصیر می‌داند( همان، ص 48، ح 5). مطالعه و تفکّر در آثار فکری امامان، هر چند کار مشکلی به نظر می‌رسد؛ ولی بسیار سودمند است. این امر علاوه بر آن که باعث شناخت شخصیت آن بزرگواران و ایجاد محبت آنان در دل می‌شود؛ سرمایه بزرگی برای روح بشر به شمار می‌رود. همان طور که فراگیری فصول یک کتاب، باید با تحقیق و دقت کامل و رجوع به استاد و... قرین باشد؛ مطالعه و اندیشه و تفکر در آثار ائمه(ع) نیز، باید با استفاده از استادان فن و مراجعه به کتاب‌هایی که در شرح سخنان آنان به رشته تحریر درآمده، همراه باشد.
سوم. شناخت خدا: اگر ما خداوند و صفات و اسمای او را به طور حقیقی بشناسیم، می‌توانیم انسان‌های کامل راستین (امامان) را نیز بشناسیم؛ زیرا آنان آینه تمام‌نمای صفات جمال و جلال حضرت حق‌اند و در تسمیه به اسمای الهی، از تمامی موجودات عالم امکان برترند. بر این اساس، با شناخت خدا و صفات او، می‌توانیم به اوصاف و ویژگی‌های امامان نیز واقف گردیم. شاید دعایی که سفارش شده در زمان غیبت بعد از نماز زیاد خوانده شود، ناظر به همین حقیقت باشد: (اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف رسولک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی؛ خداوندا! خود را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی پیغمبر را نمی‌شناسم؛ خدایا! پیغمبرت را به من بشناسان که اگر به پیامبر معرفت پیدا نکنم، نمی‌توانم امامم را بشناسم؛ خدایا! حجت و امامت را به من بشناسان که اگر امام را نشناسم، در دین خود گمراهم) ( مفاتیح‌الجنان، دعا در غیبت امام زمان(عج(. ای مشیر ما تو اندر خیر و شراز اشارت‌هاست دلمان بی‌خبر ای (یرانا لانراه) روز و شب‌چشم بند ما شده دید سبب‌ چشم من از چشم‌ها بگزیده شدتا که در شب آفتابم دیده شد لطف معروف تو بود آن ای بهی‌پس کمال البر فی اتمامه‌ یارب! (اتمم نور نافی الساهرةواشجنا من مفضحات قاهرة) یار شب را روز مهجوری مده‌جان قربت دیده را دوری مده‌ بعد تو مرگ است با درد و نکال‌خاصه بعدی که بود بعد الوصال‌ آن که دیده‌ستت مکن نادیده‌اش‌آب زن بر سبزه بالیده‌اش ( مثنوی، دفتر 6، ابیات 2888 - 2898) اولین شرط انتظار؛ معرفت است تا انسان میهمان خود را نشناسد و از خصوصیات خوب او مطلع نباشد منتظر او نخواهد شد. تنها هنگامی انسان در انتظار کسی می‌نشیند که او را خوب بشناسد اما اگر انسان کسی را نشناسد و بداند که آن شخص خواهد آمد برایش اهمیتی نخواهد داشت و منتظر او نخواهد ماند.
برای مطالعه‌ی ابعاد مختلف سیره و زندگی امامان معصوم شیعه(ع) به این کتابها مراجعه کنید:
1. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، نوشته‌ی رسول جعفریان، از انتشارات انصاریان، قم.
2. امامان شیعه و جنبش های مکتبی، محمدتقی مدرسی، ترجمه حمیدرضا آژیر
3. سیره‌ی معصومان، سید محسن امین، ترجمه علی حجتی کرمانی.
4. سیره‌ی پیشوایان، مهدی پیشوائی
به علاوه اینها می‌توانید به این کتابها هم مراجعه بکنید:
1. زندگی دوازده امام، هاشم معروف حسینی، ترجمه محمد رخشنده.
2. منتهی الآمال، چاپ هجرت.
3. جلاء العیون، علامه مجلسی.
4. ناسخ التواریخ.
در این زمینه مطالعه کتابهای زیر مفید خواهد بود :
شناخت پیامبر(ص):
- فروغ ابدیت، جعفر سبحانی، دفتر تبلیغات اسلامی قم
- محمد(ص) تصویر جمال خدا، حسین بدرالدین، علم تهران
- سیره نبوی، شهید مرتضی مطهری
- سیره نبوی، مصطفی دلشاد تهرانی ، انتشارات وزارت ارشاد
- تاریخ پیامبر اسلام(ص)، محمد ابراهیم آیتی، دانشگاه تهران
شناخت امام علی(ع):
- امام علی(ع) از ولادت تا شهادت، سید محمد کاظم قزوینی، دلیل قم
- امام علی(ع) صدای عدالت انسانی، جرج جرداق، ترجمه سید هادی خسروشاهی، خرم قم
- امام علی(ع) نماد حکومت حق، عزیز سید جاسم، ترجمه موسی دانش، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی
- شهید تنها، محمد رضا حسینی مطلق، پارسایان قم
حضرت زهرا(س):
- نهج الحیاه (فرهنگ سخنان فاطمه)، محمد دشتی، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع)
ُ- زندگانی زهرا(س)، محمد باقر مجلسی، ترجمه محمد روحانی علی آبادی، مهام تهران
- فرهنگ فاطمیه (الفبای شخصیتی حضرت زهرا(س)) مهدی نیلی پور، مرکز فرهنگی شهید مدرس اصفهان
- زهرا، برترین بانوی جهان، ایت الله مکارم شیرازی، هدف قم
- جامی از زلال کوثر، محمد تقی مصباح یزدی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
کتب در مورد زندگانی و شخصیت امام مجتبی‌علیه السلام‌
1. جواد نعمتی، آفتابی در هزاران آیینه، سازمان تبلیغات اسلامی
2. سید علی شفیعی، از گوشه و کنار تاریخ، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تهران، کتابخانه صدر
3. محمد علی انصاری اراکی، اسرار صلح امام حسن‌علیه السلام،بی‌تا، تهران، 1386ه. ق.
4. مهدی پیشوایی، امام حسن پرچم‌دار صلح و آزادی، انتشارات توحید، قم.
5. علی قائمی امیری، امام حسن‌علیه السلام در موضع واقع‌بینی و هدفگرایی؛ انتشارات شفق.
6. دارالتوحید، امام حسن‌علیه السلام، سازمان تبلیغات اسلامی.
7. گروهی از نویسندگان، امام حسن‌مجتبی‌علیه السلام پیشوای دوم، مؤسسه در راه حق.
8. رضا محمدی، امام حسن‌علیه السلام مظلوم تاریخ، صحفی، قم، 1370ه.ش.
9. جعفر مرتضی عاملی، تحلیلی از زندگی سیاسی امام حسن‌علیه السلام، ترجمه محمد سپهری، سازمان تبلیغات اسلامی.
10. احمد مطهری، زمامداری امام حسن‌علیه السلام، دارالکتاب، قم، بی‌تا.
11. سید هاشم رسولی محلاتی، زندگانی امام حسن‌مجتبی‌علیه السلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران.
12. احمد زمانی، حقایق پنهان (پژوهشی از زندگانی سیاسی امام حسن‌علیه السلام)، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
13. باقر شریف القرشی، زندگانی حسن بن علی‌علیه السلام، ترجمه فخرالدین حجازی، 2 جلد، مؤسسه انتشارات بعثت، 1353ه. ش.
14. جمعی از نویسندگان مؤسسه البلاغ، سرچشمه‌های نور، حضرت امام حسن مجتبی‌علیه السلام، سازمان تبلیغات، تهران، 1367ه. ش.
15. رضا شیرازی، قهرمان دو میدان داستان زندگی امام حسن‌مجتبی‌علیه السلام، انتشارات پیام آزادی، تهران، 1370ه. ش.
در مورد آگاهی از زندگی و شخصیت امام حسین ( علیه السلام ) و همچنین واقعه عاشورا ر . ک :
1- الفبای فکری امام‌حسین(ع) محمدرضا صالحی کرمانی
2- فرهنگ عاشورا جواد محدثی
3- درسی که حسین(ع) به انسان‌ها آموخت شهید هاشمی‌نژاد
4- سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا صادق نجمی
5- قیام جاودانه محمدرضا حکیمی
6- منتهی‌الآمال شیخ عباس قمی
7- ترجمه لهوف ابن طاووس
8- حماسه حسینی شهید مرتضی مطهری
9- حسین بن علی(ع) را بهتر بشناسیم محمد یزدی
10- پیشوای شهیدان سید رضا صدر
11- پرتوی از عظمت حسین(ع) لطف اللّه‌ صافی
12- الخصائص الحسینیه شیخ جعفر شوشتری
13- خون خدا جواد محدثی
14- الوقایع والحوادث (محرم) محمد باقر ملبوبی
15- ترجمه موسوعه کلمات الامام حسین سازمان تبلیغات اسلامی
16- انصار الحسین مهدی شمس‌الدین
17- چشمه خورشید، مجموعه مقالات کنگره امام خمینی و فرهنگ عاشورا
18- قصه کربلا، نظری منفرد
شناخت سایر ائمه(ع):
- سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، مؤسسه تحقیقاتی امام صادق(ع) قم
- سیره معصومان، سید محسن امین، ترجمه علی حجتی کرمانی، سروش تهران
- منتهی الامال، شیخ عباس قمی، هجرت قم
- نگاهی به زندگی چهارده معصوم(ع)، محمد محمدی اشتهاردی، ناصر قم
- سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، شهید مطهری، صدرا قم
شناخت امام زمان(عج):
- آموزش عقاید (دوره کامل سه جلدی)، محمد تقی مصباح یزدی، درس چهلم
- کتاب غیبت، محمد بن ابراهیم نعمانی، ترجمه احمد فهری زنجانی، دارالکتب الاسلامیه
- قیام و انقلاب مهدی(عج)، شهید مرتضی مطهری، صدرا
- گفتمان مهدویت، جمعی از نویسندگان، مؤسسه فرهنگی انتظار نور، دفتر تبلیغات اسلامی قم
- در انتظار ققنوس، ثامر هاشم العمیدی، ترجمه مهدی علیزاد، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
- نهج الولایه، حسن زاده آملی، قیام، قم
- چشم اندازی به حکومت مهدی(عج)، نجم الدین طبسی، دفتر تبلیغات اسلامی قم