آیا دین جامعه قابل تغییر است؟

در پاسخ به سؤال، ابتدا لازم است مراد از سؤال روشن گردد. گاه ممکن است مراد از تغییر در دین جامعه، تغییر در - اصل دین الهی و حق - باشد که مورد قبول یک جامعه قرار گرفته است؛ در این فرض، سخن از ثبات و عدم ثبات عناصر دینی و مسأله معرفت دینی و قبض و بسط آن خواهد بود که شاید هدف پرسشگر با توجه به اضافه نمودن کلمه‏ی «دین» به «جامعه» طرح چنین مباحثی نمی‏باشد، و پرداختن آن مجال دیگری می‏طلبد.   و گاه مراد، باورها و اعتقادات افراد جامعه و تغییر در بینش‏ها و گرایش‏های آنان می‏باشد، که در این فرض می‏توان گفت: آری، دین جامعه قابل تغییر است؛ زیرا از قرآن و روایات و منابع اسلامی و نیز از تاریخ و حوادث ملموس و قابل مشاهده، استفاده می‏شود که؛ پیوسته دین ستیزان در همه زمان‏ها و جوامع بشری در صدد ضربه زدن به اهل ایمان و حق و ایجاد تزلزل در دین و عقاید و اهداف آنان هستند و در راه عملی کردن منویّات خود از هر نوع وسیله و روشی کمک می‏گیرند تا به مقصود خود برسند؛ لذا قرآن کریم همواره به مؤمنان هشدار می‏دهد که دین و عقیده خود را تقویت کنند و در مقابل توطئه و شبهه افکنی‏های اهل باطل، مجهّز و مقاوم باشند و آثار تلخ و شوم شکست را از خود دور سازند؛ چرا که با بی توجّهی به رهنمودهای قرآنی، کم کم ارزش‏های دینی را فراموش می‏کنند و به تدریج در دام هواهای نفسانی و شیطان و دشمنان دین قرار گرفته و ناخودآگاه خود را در جبهه‏ی باطل قرار داده و در نتیجه در مقابل خداوند و دستوراتش موضع‏گیری خواهند کرد. از ولایت و سرپرستی خداوند محروم خواهند شده، و با اختیار خود از نور هدایت و سعادت بیرون می‏روند و در تاریکی گمراهی و شقاوت قرار خواهند گرفت و تجسم عینی این آیه شریفه خواهند شد: «والذین کفروا اولیائهم الطاغوت یخرجونهم من النور الی الظلمات...» کسانی که کفر ورزیده‏اند، سرورانشان (همان عصیانگران)، طاغوتند، که آنان را از روشنایی به سوی تاریکی‏ها به در می‏برند... . [i]     [i] بقره، 257.