چگونه است که عده‌ای از نعمت عمر بیشتری برای تکامل عقلی و معنوی (اطاعت خدا) برخوردارند؟!
پاسخ این پرسش عمدتاً در دو محور قابل بررسی است: اول این که عمر و زندگی دنیوی - و به طور کلی همه‏ی نعمت‏های دنیایی - دارای دو جنبه هستند! به این معنا که اگر تحت لوای ایمان و هدایت قرآن و عترت (‏ع) قرار گیرند، ارزشمند و سعادت آفرین هستند و اگر از ارزش‏های الاهی تهی باشند، وزر و وبال دو سرا خواهند بود. لذا هیچ یک از فرصت‏های دنیوی، چیزی بیش از یک مقدمه برای تعالی معنوی نیستند و چنین نیست که برخورداری از آنها عین رشد باشد، بلکه بسا نعمت که در حقیقت نقمت و عقوبت کشی از گناهکاران باشد و بسا صاحبان عمر دراز که همه ی عمر هیزم آتش جهنم خویشتن را فراهم آوردند. از آن سو محرومیت از موقعیت‏های بیشتر هم عین حرمان نیست؛ زیرا در دستگاه الاهی کیفیت مورد نظر است نه کمیت. ضمن آن که محاسبه و اعمال اشخاص به حسب نعمت‏ها و امکاناتی است که در اختیار دارند. به علاوه، نقش بنیادین و خارق العاده ی نیت را در جبران فرصت‏های دست نایافته نباید از نظر دور داشت؛ زیرا حتی ممکن است شخصی که عمر کوتاهی کرده، به دلیل نیّات پاکیزه و والای خود، از همه‏ی نیکان روزگار گوی سبقت برباید. دوم این که، هیچ گاه نباید روی اعمال صالح خود چندان حساب باز کنیم و بعد هم بلافاصله نتیجه بگیریم هر چه عمر بیشتر باشد اعمال خیر بیشتر می‏شود و قهراً وصول به مقامات عالی‏تر انسانی حتمی خواهد بود. فراموش نکنیم که بهشت بهای عمل صالح ما نیست، بلکه مدارج بهشت بر حسب تفضل الاهی است و اگر بنا باشد به عدالت با ما رفتار شود مستحق هیچ اجری نیستیم. واقعیت این است که که از زندگانی ما - دانسته یا ندانسته و با توجه یا از روی غفلت گناه و ثواب توأمان موجود است و بسا خرمن‏های ثواب که با جرقه‏های گناه به آتش کشیده شود. گذشته از این، اگر عنایت الاهی نباشد، حتی اعمال صالح ما در برابر نعمت‏‏هایی که خداوند به ما ارزانی داشته بسیار ناچیز است، و اساساً معرفت ما بدان حد نیست که آن گونه که شایسته‏ی حق تعالی است او را پرستش کنیم، چنان که سرور فرزندان آدم، حضرت محمد (ص) بر این معنا اعتراف فرمود: خدایا آن چنان که شایسته‏ی شناخت بود، تو را نشناختیم و آن چنان که سزاوار بندگی‏ات بود، عبادت تو نکردیم. لذا باید روی لطف و کرم حق حساب باز کنیم نه روی اعمال خود و حال که چنین است، عمل زیاد یا عمل کم - ولی مورد نظر و عنایت حق تعالی - فرقی ندارد، مهم این است که خداوند کدام را بیشتر بپسندد، البته عنایت خدا با کسی است که همه ی عمر - کم باشد یا زیاد - خالصانه در خدمت او بوده باشد.
عنوان سوال:

چگونه است که عده‌ای از نعمت عمر بیشتری برای تکامل عقلی و معنوی (اطاعت خدا) برخوردارند؟!


پاسخ:

پاسخ این پرسش عمدتاً در دو محور قابل بررسی است:
اول این که عمر و زندگی دنیوی - و به طور کلی همه‏ی نعمت‏های دنیایی - دارای دو جنبه هستند! به این معنا که اگر تحت لوای ایمان و هدایت قرآن و عترت (‏ع) قرار گیرند، ارزشمند و سعادت آفرین هستند و اگر از ارزش‏های الاهی تهی باشند، وزر و وبال دو سرا خواهند بود.
لذا هیچ یک از فرصت‏های دنیوی، چیزی بیش از یک مقدمه برای تعالی معنوی نیستند و چنین نیست که برخورداری از آنها عین رشد باشد، بلکه بسا نعمت که در حقیقت نقمت و عقوبت کشی از گناهکاران باشد و بسا صاحبان عمر دراز که همه ی عمر هیزم آتش جهنم خویشتن را فراهم آوردند.
از آن سو محرومیت از موقعیت‏های بیشتر هم عین حرمان نیست؛ زیرا در دستگاه الاهی کیفیت مورد نظر است نه کمیت. ضمن آن که محاسبه و اعمال اشخاص به حسب نعمت‏ها و امکاناتی است که در اختیار دارند.
به علاوه، نقش بنیادین و خارق العاده ی نیت را در جبران فرصت‏های دست نایافته نباید از نظر دور داشت؛ زیرا حتی ممکن است شخصی که عمر کوتاهی کرده، به دلیل نیّات پاکیزه و والای خود، از همه‏ی نیکان روزگار گوی سبقت برباید.
دوم این که، هیچ گاه نباید روی اعمال صالح خود چندان حساب باز کنیم و بعد هم بلافاصله نتیجه بگیریم هر چه عمر بیشتر باشد اعمال خیر بیشتر می‏شود و قهراً وصول به مقامات عالی‏تر انسانی حتمی خواهد بود. فراموش نکنیم که بهشت بهای عمل صالح ما نیست، بلکه مدارج بهشت بر حسب تفضل الاهی است و اگر بنا باشد به عدالت با ما رفتار شود مستحق هیچ اجری نیستیم.
واقعیت این است که که از زندگانی ما - دانسته یا ندانسته و با توجه یا از روی غفلت گناه و ثواب توأمان موجود است و بسا خرمن‏های ثواب که با جرقه‏های گناه به آتش کشیده شود.
گذشته از این، اگر عنایت الاهی نباشد، حتی اعمال صالح ما در برابر نعمت‏‏هایی که خداوند به ما ارزانی داشته بسیار ناچیز است، و اساساً معرفت ما بدان حد نیست که آن گونه که شایسته‏ی حق تعالی است او را پرستش کنیم، چنان که سرور فرزندان آدم، حضرت محمد (ص) بر این معنا اعتراف فرمود: خدایا آن چنان که شایسته‏ی شناخت بود، تو را نشناختیم و آن چنان که سزاوار بندگی‏ات بود، عبادت تو نکردیم.
لذا باید روی لطف و کرم حق حساب باز کنیم نه روی اعمال خود و حال که چنین است، عمل زیاد یا عمل کم - ولی مورد نظر و عنایت حق تعالی - فرقی ندارد، مهم این است که خداوند کدام را بیشتر بپسندد، البته عنایت خدا با کسی است که همه ی عمر - کم باشد یا زیاد - خالصانه در خدمت او بوده باشد.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین