پاک شدن
حکم استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی چیست؟ و در صورت اضطرار شیوه ی پاک شدن چگونه است؟
قبل از پاسخ به سؤال مطرح شده، بیان دو نکته به عنوان مقدمه ضروری به نظر می رسد: مقدمه ی اوّل: تخلی (بول و غائط کردن) دارای واجبات و محرماتی است که لازم است رعایت گردد. واجبات آن عبارت اند از: 1. تخلی نمودن باید به گونه ای باشد که دیگران (غیر از همسر و بچه ای که خوب و بد را نمی فهمد) عورت انسان را نبینند. 2. به هنگام تخلی رو به قبله یا پشت به قبله نباشد.[1] محرمات نیز عبارت اند از: تخلی نمودن در مکان های زیر: 1. در کوچه های بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند. 2. در ملک کسی که اجازه ی تخلی نداده است. 3. در جایی که برای عده ی مخصوصی وقف شده است. مثل بعضی از مدرسه ها. 4. روی قبر مؤمنین در صورتی که بی احترامی به آنان باشد.[2] برخی از مراجع تقلید حرمت تخلی در هر جایی که موجب هتک حرمت یکی از مقدسات دین یا مذهب شود را نیز در رساله های توضیح المسائل ذکر نموده اند.[3] مقدمه ی دوم: به نظر تمام مراجع تقلید، مخرج بول فقط با آب پاک می شود،[4] و در صورت عدم دسترسی به آب، بعداً با وجود آب آن را تطهیر نماید. اما مخرج غائط را در غیر مواردی که ذکر می شود، می توان با غیر آب مثلاً با سنگ، کلوخ، پارچه و امثال آنها نیز تطهیر نمود که برخی مراجع در این حالت سه مرتبه پاک کردن را لازم دانسته اند.[5] و اما مواردی که مخرج غائط نیز فقط با آب پاک می شود عبارت اند از: 1. آنکه با غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. 2. آن که نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد. 3. آن که اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده باشد.[6] با توجه به این مقدمات روشن می گردد که: 1. استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی نیز مانند استفاده از سرویس های سنتی فی نفسه اشکال ندارد و احکام هر دو در رعایت شرایط، یکی است. 2. در صورتی که سرویس بهداشتی (اعم از فرنگی یا سنتی) فاقد آب باشد، می توان مخرج غائط را با شرایط مذکور با غیر آب تطهیر نمود و مخرج بول را نیز در زمان و مکان دیگری تطهیر نماید. فرق بین سرویس بهداشتی فرنگی و سرویس های بهداشتی سنتی این است که اگر انسان نتوانست در سرویس فرنگی اجرای مستحبات تطهیر (استبراء) را انجام دهد و بعد از آن رطوبتی از او خارج شود، این رطوبت محکوم به نجاست است و نیاز به تطهیر مجدد دارد، اما اگر توانست استبراء کند، دیگر رطوبت خارج شده محکوم به نجاست نیست.[7] [1] توضیح المسائل مراجع، جلد1، م 57 و 59. [2] همان، مسئله ی 64. [3] همان، ذیل م 64. [4] همان، م 66. [5] همان، م 68. [6] همان، م 65. [7] نک: اجوبة الاستفتاءات، آیت الله خامنه ای، س 94.
قبل از پاسخ به سؤال مطرح شده، بیان دو نکته به عنوان مقدمه ضروری به نظر می رسد: مقدمه ی اوّل: تخلی (بول و غائط کردن) دارای واجبات و محرماتی است که لازم است رعایت گردد. واجبات آن عبارت اند از: 1. تخلی نمودن باید به گونه ای باشد که دیگران (غیر از همسر و بچه ای که خوب و بد را نمی فهمد) عورت انسان را نبینند. 2. به هنگام تخلی رو به قبله یا پشت به قبله نباشد.[1] محرمات نیز عبارت اند از: تخلی نمودن در مکان های زیر: 1. در کوچه های بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند. 2. در ملک کسی که اجازه ی تخلی نداده است. 3. در جایی که برای عده ی مخصوصی وقف شده است. مثل بعضی از مدرسه ها. 4. روی قبر مؤمنین در صورتی که بی احترامی به آنان باشد.[2] برخی از مراجع تقلید حرمت تخلی در هر جایی که موجب هتک حرمت یکی از مقدسات دین یا مذهب شود را نیز در رساله های توضیح المسائل ذکر نموده اند.[3] مقدمه ی دوم: به نظر تمام مراجع تقلید، مخرج بول فقط با آب پاک می شود،[4] و در صورت عدم دسترسی به آب، بعداً با وجود آب آن را تطهیر نماید. اما مخرج غائط را در غیر مواردی که ذکر می شود، می توان با غیر آب مثلاً با سنگ، کلوخ، پارچه و امثال آنها نیز تطهیر نمود که برخی مراجع در این حالت سه مرتبه پاک کردن را لازم دانسته اند.[5] و اما مواردی که مخرج غائط نیز فقط با آب پاک می شود عبارت اند از: 1. آنکه با غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. 2. آن که نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد. 3. آن که اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده باشد.[6] با توجه به این مقدمات روشن می گردد که: 1. استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی نیز مانند استفاده از سرویس های سنتی فی نفسه اشکال ندارد و احکام هر دو در رعایت شرایط، یکی است. 2. در صورتی که سرویس بهداشتی (اعم از فرنگی یا سنتی) فاقد آب باشد، می توان مخرج غائط را با شرایط مذکور با غیر آب تطهیر نمود و مخرج بول را نیز در زمان و مکان دیگری تطهیر نماید. فرق بین سرویس بهداشتی فرنگی و سرویس های بهداشتی سنتی این است که اگر انسان نتوانست در سرویس فرنگی اجرای مستحبات تطهیر (استبراء) را انجام دهد و بعد از آن رطوبتی از او خارج شود، این رطوبت محکوم به نجاست است و نیاز به تطهیر مجدد دارد، اما اگر توانست استبراء کند، دیگر رطوبت خارج شده محکوم به نجاست نیست.[7] [1] توضیح المسائل مراجع، جلد1، م 57 و 59. [2] همان، مسئله ی 64. [3] همان، ذیل م 64. [4] همان، م 66. [5] همان، م 68. [6] همان، م 65. [7] نک: اجوبة الاستفتاءات، آیت الله خامنه ای، س 94.
پاسخ:
قبل از پاسخ به سؤال مطرح شده، بیان دو نکته به عنوان مقدمه ضروری به نظر می رسد: مقدمه ی اوّل: تخلی (بول و غائط کردن) دارای واجبات و محرماتی است که لازم است رعایت گردد. واجبات آن عبارت اند از: 1. تخلی نمودن باید به گونه ای باشد که دیگران (غیر از همسر و بچه ای که خوب و بد را نمی فهمد) عورت انسان را نبینند. 2. به هنگام تخلی رو به قبله یا پشت به قبله نباشد.[1] محرمات نیز عبارت اند از: تخلی نمودن در مکان های زیر: 1. در کوچه های بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند. 2. در ملک کسی که اجازه ی تخلی نداده است. 3. در جایی که برای عده ی مخصوصی وقف شده است. مثل بعضی از مدرسه ها. 4. روی قبر مؤمنین در صورتی که بی احترامی به آنان باشد.[2] برخی از مراجع تقلید حرمت تخلی در هر جایی که موجب هتک حرمت یکی از مقدسات دین یا مذهب شود را نیز در رساله های توضیح المسائل ذکر نموده اند.[3] مقدمه ی دوم: به نظر تمام مراجع تقلید، مخرج بول فقط با آب پاک می شود،[4] و در صورت عدم دسترسی به آب، بعداً با وجود آب آن را تطهیر نماید. اما مخرج غائط را در غیر مواردی که ذکر می شود، می توان با غیر آب مثلاً با سنگ، کلوخ، پارچه و امثال آنها نیز تطهیر نمود که برخی مراجع در این حالت سه مرتبه پاک کردن را لازم دانسته اند.[5] و اما مواردی که مخرج غائط نیز فقط با آب پاک می شود عبارت اند از: 1. آنکه با غائط، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. 2. آن که نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد. 3. آن که اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده باشد.[6] با توجه به این مقدمات روشن می گردد که: 1. استفاده از سرویس بهداشتی فرنگی نیز مانند استفاده از سرویس های سنتی فی نفسه اشکال ندارد و احکام هر دو در رعایت شرایط، یکی است. 2. در صورتی که سرویس بهداشتی (اعم از فرنگی یا سنتی) فاقد آب باشد، می توان مخرج غائط را با شرایط مذکور با غیر آب تطهیر نمود و مخرج بول را نیز در زمان و مکان دیگری تطهیر نماید. فرق بین سرویس بهداشتی فرنگی و سرویس های بهداشتی سنتی این است که اگر انسان نتوانست در سرویس فرنگی اجرای مستحبات تطهیر (استبراء) را انجام دهد و بعد از آن رطوبتی از او خارج شود، این رطوبت محکوم به نجاست است و نیاز به تطهیر مجدد دارد، اما اگر توانست استبراء کند، دیگر رطوبت خارج شده محکوم به نجاست نیست.[7] [1] توضیح المسائل مراجع، جلد1، م 57 و 59. [2] همان، مسئله ی 64. [3] همان، ذیل م 64. [4] همان، م 66. [5] همان، م 68. [6] همان، م 65. [7] نک: اجوبة الاستفتاءات، آیت الله خامنه ای، س 94.
- [آیت الله مظاهری] اگر سرویس بهداشتی مسجدیکافی نباشد، آیا میشود خارج مسجد سرویس بهداشتی موقتی تعبیه کرد؟ و در این صورت خروج معتکفین از مسجد به این جهت اشکال ندارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان از سرویس بهداشتی که وقف عده خاصی می باشد دیگران نیز استفاده کنند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر از ابتداء زیرزمین مسجد، وضوخانه و سرویس بهداشتی باشد آیا استفاده از آن جایز است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر زمینی وقف ساخت مسجد شود آیا می توان طبقه زیر آن را سرویس بهداشتی قرار داد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر مکانی را برای وضوخانه و سرویس بهداشتی عمومی در کنار مسجدی بسازند و وقف کنند، آیا هیأت امنا می توانند زیر زمین این مکان را سرویس بهداشتی ساخته و طبقه ی فوقانی آن را به چند مغازه تبدیل نموده و برخی را فروخته و برخی را اجاره بدهند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان از درآمدی که از مسجد به دست می آید، در ساختن وقف عام مثل وضوخانه و سرویس بهداشتی مصرف نمود؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توان از درآمد مکانی که قبلاً سرویس بهداشتی کنار مسجد بوده و سپس تبدیل به مغازه شده است، مایحتاج مسجد را تأمین کرد؟
- [سایر] 1. لطفا بفرمایید حکم هم راستا شدن با قبله در زمان تخلی چیست؟ 2. در صورتی که دستگاه سرویس بهداشتی دورانی اختراع شده باشد که در وسایل متحرک چون رستوران گردان، قطار، هواپیما و امثال آن سیستم بهداشتی را در خلاف راستای با قبله قرار می دهد در این صورت نصب و به کارگیری این سیستم در وسایل متحرک چه حکمی دارد؟ 3. همچنین استفاده از سرویس های بهداشتی ثابت که جهت با قبله می شوند، چه حکمی پیا می کند؟ مانند فروع این مسئله در مورد نمازخانه دوار که نمازگزار را در جهت قبله قرار می دهد، به چه صورت است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر به بوته گوجه فرنگی جهت تقویت کود انسانی یا شراب بدهند، آیا تأثیر در حلیّت گوجه فرنگی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] خیّری قطعه زمینی به نام مسجد اهداء نموده است؛ ولی نظر خویش را در مورد احداث سرویس بهداشتی، ایوان، چایخانه، حیاط و آشپزخانه بیان نکرده است، آیا می شود در موقوفه فوق موارد بالا را احداث نمود؟
- [آیت الله سبحانی] اگر حیوان حلال گوشت را به شیوه ای که بعداً گفته می شود سر ببرند: چه وحشی باشد و چه اهلی، بعد از جان دادن، گوشت آن حلال و بدن آن پاک است، ولی چهارپائی که انسان با آن نزدیکی کرده و حیوانی که نجاستخوار شده، و گوسفندی که شیر خوک خورده اگر به شیوه ای که شرع معین نموده است آن را استبراء نکرده باشند; بعد از سر بریدن گوشت آن حلال نیست.
- [آیت الله سیستانی] سید نمیتواند از غیر سید زکات بگیرد ، مگر در حال اضطرار و بنابر احتیاط واجب باید اضطرار به حدّی باشد که نتواند از خمس و سایر وجوهات مخارج خود را تأمین کند ، و همچنین بنابر احتیاط واجب در صورت امکان باید در هر روز اکتفا کند به گرفتن مخارج ضروری همان روز .
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب در حال اختیار نمازگزار نمیتواند با گِل عورت خود را بپوشاند، ولی در حال اضطرار پوشاندن آن با گِل کافی است.
- [آیت الله سبحانی] حیوان حلال گوشت وحشی مانند آهو و کبک و بز کوهی، و حیوان حلال گوشتی که اهلی بوده و بعداً وحشی شده مثل گاو و شتر اهلی که فرار کرده و وحشی شده است، اگر به شیوه ای که بعداً گفته می شود آنها را شکار کنند پاک و حلال است ولی حیوان حلال گوشت اهلی مانند گوسفند و مرغ خانگی و حیوان حلال گوشت وحشی که به واسطه تربیت کردن اهلی شده است با شکار کردن پاک و حلال نمی شود.
- [آیت الله سبحانی] در سه صورت مخرج غائط فقط با آب پاک می شود: اول آنکه با غائط نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد. دوم آنکه نجاستی از خارج به مخرج غائط رسیده باشد. سوم آنکه اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد، و در غیر این سه صورت می شود مخرج را با آب شست و یا به شیوه ای که بعداً گفته می شود با پارچه و سنگ و مانند اینها پاک کرد، اگرچه شستن با آب بهتر است.
- [آیت الله سبحانی] بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد، واجب است برای نماز و عبادت های دیگری که باید با وضو یا غسل یا تیمّم بجا آورده شود، غسل کند. و شیوه آن مثل غسل جنابت است. ولی برای نماز باید پیش از غسل یا بعد از آن، وضو هم بگیرد و اگر پیش از غسل وضو بگیرد بهتر است.
- [آیت الله اردبیلی] وقت نافله شب از نیمه شب(1) تا اذان صبح است و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود. =============================================================================== 1 شیوه محاسبه نیمه شب در مساله 767 گذشت.
- [آیت الله وحید خراسانی] کفن کردن با چیز غصبی اگر چه چیز دیگری هم پیدا نشود جایز نیست و چنانچه کفن میت غصبی باشد و صاحب ان راضی نباشد باید از تنش بیرون اورند اگر چه او را دفن کرده باشند و کفن کردن با پوست مردار نجس در حال اختیار جایز نیست بلکه در حال اضطرار هم محل اشکال است و همچنین کفن کردن با پوست مردار پاک در حال اختیار مشکل است
- [آیت الله سبحانی] کسی که مالی را پیدا کرده، اگر عمداً به شیوه ای که گفته شد اعلان نکند، گذشته از اینکه معصیت کرده، باز هم واجب است اعلان کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] مستحاضه ای که برای نماز وضو گرفته یا غسل کرده بنابر احتیاط نمی تواند در حال اختیار جایی از بدن خود را به خط قران برساند و در حال اضطرار جایز است ولی بنابر احتیاط باید وضو بگیرد