قسمت
قسمت به تمییز حقوق گویند. [۱]
اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
عنوان مسئله:
اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زمین لم یزرعی به نحو مشاع، مال سه نفر است یکی از سه نفر قسمتی از آن را آباد کرده و بقیه ی آن، به صورت لم یزرع باقی است، آیا آن دو نفر دیگر از قسمت آباد شده با بودن قسمت آباد نشده سهمی دارند یا خیر؟ تکلیف این دو نفر نسبت به آبادکننده چیست؟
- شخصی وصیت کرده، در جای معیّنی حسینیه ای بسازند و کتاب هایی را وقف آن حسینیه کنند. آیا وقف محقّق شده است؟
- روستایی با اراضی وسیع کشاورزی، دارای یک رشته قنات بسیار قدیمی می باشد. در رژیم سابق نصف اراضی از این قنات به شصت نفر زراع صاحب نسق واگذار گردید و نصف دیگر متعلّق به چندین نفر خرده مالک می باشد. در گذشته، به علّت جریان سیل، قسمت بالای قنات تخریب شد و فعلاً آب کافی ندارد. عدّه ای از کشاورزان و خرده مالکین قصد احیا و لای روبی قنات را دارند، ولی تعدادی از شرکاء با این کار موافق نیستند. آیا مخالفین احیا و لای روبی می توانند مانع شوند و حقّ عدم همکاری با سایر شرکاء را دارند؟
- شخصی وصیت کرده موجودی و اموالش را به یکی از بستگانش بدهند، آیا پس از دریافت مال باید خمس آن را بدهد یا این که مال وصیّت شده حکم ارث را دارد؟
- شخصی وصیّت کرده ثلث مالش را در موارد معیّنی که ذکر کرده صرف کنند، در صورتی که از موارد مذکوره زیاد آمد چه کنند؟ به ورثه می دهند یا در مطلق خیرات صرف می شود؟
- امروزه هنگام طلاق و جدایی زن و مرد می گویند: "چون زن شریک زندگی بوده و مدّت طولانی در کنار مرد بوده، حقّ شرکت در تمام اموال و دارایی مرد دارد و نصف اموال را باید به او بدهند"، این شرکت شرعا صحیح می باشد، آیا زن حقّ دارد نصف اموال مرد را مطالبه کند؟
- اگر چند نفر به یک شخص پول بدهند تا در شب عاشورا روضه امام حسین علیه السّلام بخواند، آیا با یک روضه می تواند نیّت تمام آن نذرها را بنماید، یا باید برای هر یک روضه جداگانه ای بخواند؟
- اگر موصی دارای دو وصیّت نامه است؛ یکی به نحو مقیّد که وصیّت اوّلش می باشد و دیگری به طور مطلق، وظیفه عمل به وصیت اوّل است، یا به اطلاق (وصیت دوم) و یا به هر دو؟
- اگر روزه دار ابتدا نصف سر و سپس نصف دیگر سر را زیر آب فرو کند، آیا روزه اش باطل می شود؟
- آیا وصیّت به این که بعض اعضای موصی را پس از وفات به مریضی مسلمان که در معرض خطر مرگ قرار گرفته بدهند، جایز است؟ و مریض غیر مسلمان چگونه است؟ و اگر چنین وصیّتی صورت گرفته، آیا اهل او می توانند ممانعت کنند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی وصیت کرده که از ثلث مالش بیست سال نماز و روزه استیجار کنند. و اندازه معینی هم از ثلث به پسر بچه صغیری که دارد بدهند. حال برای هردو کافی نیست، کدام از آنها مقدم است؟
- [آیت الله خوئی] زید وصیت نموده بعد از مرگ از ثلث او مبلغ معینی را خمس بدهند، چون فوت نمود، زوجهء سیدهء فقیرهء او می‌تواند از خمس شوهر چیزی بگیرد یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی وصیّت نموده که مبلغ معیّنی برای استنابت حج برای او بدهند، وصی شخصی را به کمتر از آن مبلغ اجیر نموده، تکلیف وصی نسبت به زاید آن چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر متوفی وصیت مسلمی داشته باشد که وارث معینی حج او را ادا کند، آیا این وصیت معتبر خواهد بود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر چند نفر با هم یک نفر را کشتند; آیا باید هرکدام کفاره جدا بدهند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی وصیّت کرده که از هر یک هکتار زمین نصف محصول آن متعلّق به عزاداری و نصف دیگر مال فرزندان، حال در زمان وصیّت زمینها یکبار محصول می‌گرفتند ولی حالا دو بار محصول می‌گیرند در این صورت هر دو محصول نصف آن را باید صرف عزاداری کنند یا یک محصول را؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخص میّت وصیّت کرده که ثلث اموالم را به شخص معیّنی بدهید در صورتی که به این وصیّت عمل شود مفسده بزرگی اتّفاق می‌افتد آیا به وصیّت عمل شود یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا شرط است که ذابح یک نفر باشد و یا ممکن است با یک کارد که دو دسته دارد دو نفر در آن واحد حیوان را ذبح کنند. در این صورت تسمیه یک نفر کافی است و یا هر دو باید تسمیه بگویند و اگر نصف تسمیه را یک نفر و نصف دیگر را شخص دیگر بگوید آیا کافی است؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی وصیت کرده است که یک دستگاه ساختمان به فردی بدهند مشروط بر اینکه کاری را انجام دهد آیا این وصیت صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زمین لم یزرعی مال سه نفر است به نحو مشاع. یکی از این سه نفر قسمتی از آن را آباد کرده و بقیه آن به صورت لم یزرع باقی است، آیا آن دو نفر دیگر از قسمت آباد شده با بودن قسمت آباد نشده سهمی دارند یا خیر؟ و تکلیف این دو نفر نسبت به آباد کننده چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر انسان وصیت کند که چیزی را به کسی بدهند، باید آن شخص وجود داشته باشد، پس اگر وصیت کند به بچه‌ای که ممکن است فلان زن حامله شود چیزی بدهند، باطل است، ولی اگر وصیت کند به بچه‌ای که در شکم مادر است چیزی بدهند، اگرچه هنوز روح نداشته باشد، وصیت صحیح است، پس اگر زنده به‌دنیا آمد، باید آنچه را که وصیت کرده به او بدهند، و اگر مرده به‌دنیا آمد، وصیت باطل می‌شود و آنچه را که برای او وصیت کرده، ورثه میان خودشان قسمت می‌کنند.
- اگر مالی را برای عدّه معینی مثلاً برای طلاب مدرسه خاصی وصیت کرد، باید به‌طور مساوی بین آنها تقسیم شود، امّا اگر آن عدّه غیر معین بودند، مثلاً برای عنوان کلی طلاب وصیت کرد، صرف کردن در بعضی از آنها کافی است، ولو به سه نفر هم نرسد.
- اگر کسی بگوید که میت وصیت کرده فلان مبلغ را به من بدهند، چنانچه دو مرد عادل گفته او را تصدیق کنند، یا قسم بخورد و یک مرد عادل هم گفته او را تصدیق نماید، یا یک مرد و دو زن عادل یا چهار زن عادل به گفته او شهادت دهند، باید مقداری را که می‌گوید به او بدهند، و اگر یک زن عادل شهادت دهد، باید یک چهارم چیزی را که مطالبه می‌کند به او بدهند. و اگر دو زن عادل شهادت دهند نصف آن را و اگر سه زن عادل شهادت دهند باید سه چهارم آن را به او بدهند، و نیز اگر دو مرد کافر ذمّی که در دین خود عادل باشند و مورد وثوق به راستگویی و عدم خیانت باشند گفته او را تصدیق کنند، در صورتی که میت ناچار بوده است که وصیت کند و مرد و زن عادلی هم در موقع وصیت نبوده، باید چیزی را که مطالبه می‌کند به او بدهند.
- اگر کاری کند که معلوم شود از وصیت خود برگشته، مثلاً خانه‌ای را که وصیت کرده به کسی بدهند، بفروشد، یا دیگری را برای فروش آن وکیل نماید، وصیت باطل می‌شود.
- اگر وصیت کند که بدهی او را بدهند و برای نماز و روزه او اجیر بگیرند و کار مستحبی هم انجام دهند، چنانچه وصیت نکرده باشد که اینها را از ثلث بدهند، باید بدهی او را از اصل مال بدهند و اگر چیزی زیاد آمد، ثلث آن را به مصرف نماز و روزه و کارهای مستحبی که معین کرده برسانند، و در صورتی که ثلث کافی نباشد، اگر ورثه اجازه بدهند باید وصیت او عملی شود و اگر اجازه ندهند، باید نماز و روزه را از ثلث بدهند و اگر چیزی زیاد آمد به مصرف کار مستحبی که معین کرده برسانند.
- اگر گندم، جو، خرما و انگور از آب باران یا نهر آبیاری شود یا مثل زراعت‌های مصر از رطوبت زمین استفاده کند، زکات آن (ده یک) است، و اگر با دست، همچون دلو و موتور آب و مانند آن آبیاری شود، زکات آن (بیست یک) است و اگر مقداری از باران یا نهر یا رطوبت زمین استفاده کند و به همان مقدار از آبیاری با دلو و موتور آب و مانند آن استفاده نماید، زکات نصف آن (ده یک) و زکات نصف دیگر آن (بیست یک) می‌باشد، یعنی از چهل قسمت باید سه قسمت، آن را بابت زکات بدهند.
- اگر چند نفر قرار بگذارند که در مزدی که از کار خودشان می‌گیرند با یکدیگر شریک شوند، مثل کارگرهایی که قرار می‌گذارند هر قدر مزد گرفتند با یکدیگر تقسیم کنند، شرکت آنان صحیح نیست؛ ولی اگر یک چیز را به‌عنوان مزد به همه بدهند، هر کدام به‌نسبت سهم اجرت خود در آن شریک می‌شوند، همچنین اگر چند نفر با هم یک کار را که اجرت معینی دارد انجام دهند، در اجرت آن شریک هستند.
- اگر انسان از وصیّت خود برگردد، مثلاً بگوید ثلث مالش را به کسی بدهند، بعد بگوید به او ندهند، وصیّت باطل می‌شود، و اگر وصیّت خود را تغییر دهد، مثل آنکه قیّمی برای بچه‌های خود معیّن کند بعد دیگری را به جای او قیّم نماید، وصیّت اولش باطل می‌شود و باید به وصیّت دوم او عمل نمایند.
- خمس را باید دو قسمت کنند، یک قسمت آن سهم سادات است که بنابر احتیاط واجب باید با اذن مجتهد جامع‌الشرایط به سید فقیر، یا سید یتیم، یا به سیدی که در سفر درمانده شده بدهند و نصف دیگر آن سهم امام علیه‌السلام است که در این زمان باید به مجتهد جامع‌الشرایط بدهند، و در صورت عدم مطالبه مجتهد، به مصرفی که او اجازه می‌دهد برسانند، ولی اگر انسان بخواهد سهم امام علیه‌السلام را به مجتهدی که از او تقلید نمی‌کند بدهد، در صورتی به او اذن داده می‌شود که بداند آن مجتهد و مجتهدی که از او تقلید می‌کند، سهم امام علیه‌السلام را از نظر کمیت و کیفیت به یک نحو مصرف می‌کنند.
- اگر کسی دو نفر را وصی قرار دهد، چنانچه یکی از آن دو بمیرد، یا دیوانه، یا کافر شود، حاکم شرع یک نفر را به جای او معین می‌کند، در صورتی که وصیت‌کننده، بودن هر دو را شرط کرده باشد؛ و اگر هر دو بمیرند، یا دیوانه، یا کافر شوند، حاکم شرع دو نفر دیگر را معین می‌کند. ولی اگر یک نفر بتواند وصیت را عملی کند، معین کردن نفر دوم، لازم نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند؛ بعد وصیت کند نصف همان را به دیگری بدهند؛ باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [آیت الله بروجردی] اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر وصیّت کند چیز معیّنی را به کسی بدهند، بعد وصیّت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هرکدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند باید ان چیزرا دو قسمت کنند و به هرکدام از ان دو نفر یک قسمت ان را بدهند
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند، و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [آیت الله خوئی] اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [امام خمینی] اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وصیّت کند چیز معیّنی را به کسی بدهند ، بعد وصیپت کند که نصف همان را به دیگری بدهند باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند .
- [آیت الله اردبیلی] اگر وصیّت کند چیز معیّنی را به کسی بدهند و بعد وصیّت کند که نصف همان چیز را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- [آیت الله سیستانی] اگر وصیّت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیّت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید به هرکدام نصف آن را بدهند.