حسینیه
امام حسین(ع)
شخصی وصیت کرده، در جای معیّنی حسینیه ای بسازند و کتاب هایی را وقف آن حسینیه کنند. آیا وقف محقّق شده است؟
این وقف نیست، زیرا متعلق آن موجود نیست، بلکه وصیت به وقف است و اگر ورثه آن حسینیه را نساختند، چون احتمال دارد مقصود موصی (وصیت کننده) از قبیل تعدّد مطلوب باشد، لذا کتاب ها را وقف حسینیه ای که نزدیک به آن محل است کنند.
این وقف نیست، زیرا متعلق آن موجود نیست، بلکه وصیت به وقف است و اگر ورثه آن حسینیه را نساختند، چون احتمال دارد مقصود موصی (وصیت کننده) از قبیل تعدّد مطلوب باشد، لذا کتاب ها را وقف حسینیه ای که نزدیک به آن محل است کنند.
عنوان سوال:
شخصی وصیت کرده، در جای معیّنی حسینیه ای بسازند و کتاب هایی را وقف آن حسینیه کنند. آیا وقف محقّق شده است؟
پاسخ:
این وقف نیست، زیرا متعلق آن موجود نیست، بلکه وصیت به وقف است و اگر ورثه آن حسینیه را نساختند، چون احتمال دارد مقصود موصی (وصیت کننده) از قبیل تعدّد مطلوب باشد، لذا کتاب ها را وقف حسینیه ای که نزدیک به آن محل است کنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا فرش مسجد یا حسینیّه را که وقف خاص است، می توان در مجالس شخصی، یا خارج از آن ها استفاده کرد؟
- شخصی وصیّت کرده که کتاب مفاتیح الجنان را که مدّت ها می خوانده با او در قبر بگذارند، آیا این وصیّت جایز و نافذ است؟
- بر روی برخی از زیلوها اسم مساجد یا عنوان حسینیّه نقش شده، مانند: وقف حسینیّه حضرت ابوالفضل، یا وقف مسجد فاطمیّه، و.... نماز خواندن بر روی چنین نوشته هایی چه حکمی دارد؟ آیا محو آن ها تصرّف غیر جایز در اموال حسینیه و مسجد نیست؟
- شخصی وصیّت کرده ثلث مالش را در موارد معیّنی که ذکر کرده صرف کنند، در صورتی که از موارد مذکوره زیاد آمد چه کنند؟ به ورثه می دهند یا در مطلق خیرات صرف می شود؟
- فردی حفر قناتی را شروع کرده و قسمتی از آن را برای جهتی وقف کرده است. ولی واقف، پیش از تکمیل قنات و بهره برداری از آن وفات می کند، آیا وقف محقّق شده است؟
- کتاب هایی بر اولاد کسی وقف شده است، آیا نوشتن همین مطلب که "کتاب ها موقوفه فلانی بر اولاد خویش است" تصرف غیر جایز در وقف محسوب می شود؟
- فردی قصد دارد کتاب هایی در علوم غریبه را وقف یکی از کتابخانه ها نماید. از طرفی احتمال می رود برخی از استفاده کنندگان آن کتابخانه از آن کتاب ها استفاده خلاف موازین شرعی کنند. آیا می تواند با فرض مذکور، این کتاب ها را وقف کند؟
- شخصی تعدادی نخل خرما برای امام حسین علیه السّلام در حسینیه ای خاص وقف کرده است تا خرج عزاداری شود. اگر محصول آن ها به حدّ نصاب برسد، آیا به آن ها زکات تعلق می گیرد؟ و در صورتی که متعلّق زکات باشند؛ آیا بر متولّی است که پرداخت کند؟
- آیا کتاب هایی که وقف مسجد شده و مورد استفاده نیست را می توان به کتابخانه دیگری منتقل نمود؟
- مسجدی را در زمینی با سهم امام علیه السّلام و وجوهات دیگری بنا کرده اند و سپس مطلع شده اند که آن زمین سابقا وقف حسینیه بوده است، تکلیف شرعی چه می باشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر شخصی زمینی را برای مسجد، حسینیه و یا امر خیر دیگری وقف کند و تحویل متولی وقف دهد، ولی قبل از آنکه متولی، در آن زمین دخل و تصرفی کند، واقف از وقف پشیمان شود یا فوت کند، آیا در این صورت وقف محقق شده یا اینکه زمین به مالک آن یا ورثه منتقل می شود؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی زمینی را وقف غسال خانه کرده، ولی متولی آن را معیّن نکرده است، آیا وقف محقق شده است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی زمینی را وقف حسینیه کرده و در آن 20 نخل هم کاشته و وقف نموده، آیا جایز است برای توسعه حسینیه چند عدد از نخلها را منهدم کرد؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر شخصی بگوید: (خانه ام بعد از مرگم برای حسینیه باشد)؛ آیا این تعبیر (وقف) به حساب میآید؟ بر فرض وقف، آیا تبدیل خانه وقفی به خانه ای دیگر که به حسینیه نزدیکتر و بهتر است جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی خانه اش را به صورت هبه معوّضه با سند رسمی به پنج نفر هبه کرد تا در زمین آن حسینیه بسازند به این شرط که آن را بعد از ساخت تا ده سال حبس کنند و بعد از آن اگر خواستند می توانند آن را وقف نمایند، در نتیجه آنان با کمک مردم مبادرت به ساخت حسینیه کردند و اختیار تصدّی و نظارت بر حبس و امور مربوط به شروط عقد وقف، بعد از گذشت مدّت مزبور وتعیین متولی و ناظر بر وقف را خودشان برعهده گرفتند و سندی هم راجع به آن تنظیم نمودند، آیا در صورتی که قصد وقف کردن حسینیه محبوسه را داشته باشند، تبعیّت از نظر آنان راجع به انتخاب متولی و ناظر بر وقف واجب است؟ و آیا عدم التزام به این شروط شرعاً محذور دارد؟ و درصورتی که یکی از آن پنج نفر با وقف حسینیه مخالفت کند، مسأله چه حکمی پیدا می کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا فرش مسجد یا حسینیه را که وقف خاصّ است، می توان در مجالس شخصی، خارج از آنها استفاده کرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا در زمینی که حسینیه ساخته شده جایز است بفروشند و ساختمان مسکونی و غیره بسازند؟
- [آیت الله نوری همدانی] آیا جائز است حسینیه را بفروشند و در محل دیگر بسازند؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی وصیت کرده که منزل مسکونی او پس از فوت به حسینیه تبدیل شود ولی منزل وی در جای مناسب برای احداث حسینیه نمی باشد آیا می توان با فروش آن منزل، حسینیه ای در محل دیگر احداث کرد؟
- [آیت الله خامنه ای] کیفیت وقف لوازم حسینیه
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر وصیت کند چیز معینی را به کسی بدهند، بعد وصیت کند که نصف همان را به دیگری بدهند، باید آن چیز را دو قسمت کنند و به هر کدام از آن دو نفر یک قسمت آن را بدهند.
- اگر از غیر کسب مالی بهدست آورد، مثلاً چیزی به او ببخشند یا جایزه بدهند، یا اینکه از راه وصیت یا نذر شخصی یا عمومی یا وقف، چیزی به او برسد، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بدهد.
- اگر ملکی را بر افراد معینی مثلاً بر اولاد خود وقف نماید، چنانچه آنها در آن ملک زراعت و درختکاری کنند و از آن چیزی بهدست آورند و از مخارج سال آنان زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهند.
- اگر مالی را برای عدّه معینی مثلاً برای طلاب مدرسه خاصی وصیت کرد، باید بهطور مساوی بین آنها تقسیم شود، امّا اگر آن عدّه غیر معین بودند، مثلاً برای عنوان کلی طلاب وصیت کرد، صرف کردن در بعضی از آنها کافی است، ولو به سه نفر هم نرسد.
- اگر کسی در مرضی که به آن مرض میمیرد، مقداری از مالش را به شخصی ببخشد و وصیت کند که بعد از مردن او هم مقداری به شخصی دیگر بدهند، آنچه را که در حال زندگی بخشیده، از اصل مال است و احتیاج به اذن ورثه ندارد، و چیزی را که وصیت کرده، اگر به مقدار ثلث میراث یا کمتر باشد، وصیت نافذ است و اگر زیادتر از ثلث باشد، زیادی آن احتیاج به اذن ورثه دارد.
- اگر وصیّت کند چیزی به شخصی بدهند و آن شخص پیش از آنکه قبول یا رد کند بمیرد، تا وقتی ورثه او وصیّت را رد نکردهاند، میتوانند آن را قبول نمایند، ولی این در صورتی است که وصیّتکننده از وصیّت خود برنگردد، وگرنه ورثه آن شخص حقی به آن چیز ندارند. و اگر آن شخص بعد از قبول فوت کرد، مال از آن وارث اوست و نیازی به قبول مجدّد وارث نیست. مگر آنکه وصیّتکننده از وصیتش برگردد.
- اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد، ولی اگر فهمید زمین برای قبرستان وقف شده و نشود زیر حوض یا نهر میتی را دفن کرد وضو اشکال دارد. و نیز اگر ایجاد حوض یا نهر موجب بیحرمتی به بدن مسلمان بشود، مثلاً آب به بدن او برسد، وضو اشکال دارد، اگرچه زمین قبرستان مباح بوده و موقوفه هم نباشد.
- اگر مالی را برای شخصی وصیت کرد و معین نکرد که در چه راهی مصرف کند و او هم قبول کرد، آن مال را مالک میشود، اما چنانچه تعیین کرد که چگونه مصرف شود، اگر تخلّف کند، ضامن است.
- اگر انسان وصیت کند که چیزی را به شخصی بدهند، بنابر احوط، در صورتی آن شخص آن چیز را مالک میشود که آن را قبول کند، اگرچه در حال حیات وصیتکننده باشد، و اگر قبول کرد و بعد از مردن وصیتکننده ردّ کرد، مال از آنِ اوست و ردّ او بیفایده است.
- اگر شخصی بخواهد عضوی از اعضای بدن خود، مثلاً کلیه را به دیگری بدهد، و یا وصیت کند که بعد از مردن خود، آن عضو در مقابل پول یا مجانی برداشته و به دیگری داده شود، در صورتی که نجات مسلمانی متوقف بر آن عضو باشد، یعنی راه نجات آن مسلمان منحصر در دادن عضو به او باشد، و تهیه آن از غیر مسلمان هم ممکن نباشد، اشکالی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه اگر مثلاً بگوید این کتاب را بر طلاب علوم دینی وقف کردم، وقف صحیح است، بلکه وقف به عمل نیز محقق میشود مثلاً چنانچه حصیری را به قصد وقف بودن در مسجد بیندازد، و یا ساختمانی را بهطوری که مساجد را به آنطور میسازند به قصد مسجد بودن بسازد، وقفیت محقّق میشود، ولی به قصد تنها وقفیت محقق نمیشود. و قبول در وقف لازم نیست چه وقف عام باشد، و چه وقف خاص، و همچنین قصد قربت لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در وقف خاص یعنی اگر وقف برای افراد معینی باشد قبض و تصرف موقوف علیهم (کسانی که برای آنها وقف شده) یا وکیل یا ولیّ آنها لازم است و اگر چیزی را وقف کند و به تصرف آنها ندهد وقف محقق نشده است و آن چیز در ملک واقف باقی می ماند. ولی اگر چیزی را بر اولاد صغیر خود وقف کند قبض و تصرف جدید لازم نیست و اگر واقف تولیت را برای خودش قرار دهد با توجه به این که ملک موقوفه در تصرف اوست نیاز به قبض جدید ندارد و با انشاء وقف وقفیت محقق می شود.
- [آیت الله خوئی] فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [امام خمینی] فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله بروجردی] فرشی را که برای حسینیه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگر چه آن مسجد نزدیک حسینیه باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لازم نیست صیغه وقف را به عربی بخوانند، بلکه اگر مثلا بگوید خانه خود را وقف کردم وقف صحیح است و وقف به عمل نیز محقق می شود مثلا چنانچه حصیری را به قصد وقف بودن در مسجد بیندازد و یا جائی را به قصد مسجد بودن بسازد و در اختیار نمازگزاران بگذارد وقفیّت محقق می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر میت وصیت کرده باشد که شخصی معینی بر او نماز بخواند ، احتیاط مستحب آن است که آن شخص از ولی میت ، اجازه بگیرد .
- [آیت الله علوی گرگانی] فرشی را که برای حسینیّه وقف کردهاند، نمیشود برای نماز به مسجد ببرند، اگرچه آن مسجد نزدیک حسینیّه باشد مگر آن که کیفیّت وقف بگونهای باشد که شامل آن بشود.
- [آیت الله وحید خراسانی] فرشی را که برای حسینیه وقف کرده اند نمی شود برای نماز به مسجد ببرند اگرچه ان مسجد نزدیک حسینیه باشد