دفن میت
دَفْنْ در فقه به معنای به خاک‌سپردن میت (شخصِ درگذشته) است. دفن میت پس از غُسل، کفن و خواندن نماز میت، مطابق با احکام شرعی انجام می‌شود. این عمل، واجب کفایی است.
اگر دفن میّت در زمین ممکن نباشد، می‌توانند به جای دفن، او را در بنا یا تابوت بگذارند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اشخاصی زمینی را جهت قبرستان هبه کرده اند به شرط این که در این زمین میّت دفن شود؛ حال با توجه به این که اهالی آن محلّ راضی نمی شوند اموات خود را در آن جا دفن کنند، آیا واهب (فرد بخشنده زمین) می تواند زمین خود را پس بگیرد؟
- افرادی که کف دستشان عادی نیست؛ چگونه باید کف دست را به زمین بگذارند؟ آیا لازم است جای متناسب با کف درست کند؟
- ملکی برای قبرستان عمومی خریداری شده و دو نفر در آن جا دفن شده اند، چون این ملک در زمین شیب قرار گرفته، اهالی حاضر نشده اند اموات خود را در آن جا دفن کنند، آیا اجازه می فرمایید هیأت امنا، این زمین را بفروشند و در کنار قبرستان قدیمی، زمینی را خریداری نمایند؟
- اشخاصی زمین داشته اند که به صورت موروثی بوده است، تمام وارثین تصمیم بر این گرفتند که زمین مذکور را جهت امور خیریّه در اختیار هیأت امنای مسجد جامع آن شهرستان بگذارند تا با صلاح دید هیأت امنا، در امور خیریه هزینه نمایند. در حال حاضر اداره تعاون شهرستان، زمین مذکور را برای احداث ساختمان اداری خود انتخاب کرده که مورد موافقت هیأت امنا قرار گرفته است. آیا هیأت امنای مسجد می توانند زمین مذکور را به اداره تعاون شهرستان هدیه نمایند.
- شخصی زمینی را که در کنار مسجد محل بود، وقف آن مسجد نمود به شرط آن که او را بعد از فوت در همان مسجد که از زمین واقف ساخته شده دفن نمایند. عدّه ای از اهالی این شرط را پذیرفته اند و مسجد محلّ با این زمین یکی شده است و ساختمان سازی به پایان رسیده است. واقف می گوید محلّ دفن او را در مسجد مشخص نمایند و عدم رضایت خود را در صورت عدم تعیین اعلام نموده است. آیا می توان او را در آن جا دفن نمود؟
- زمین های قبرستان موقوفه ای که سازمان اوقاف آن را به صاحبانش می فروشد، آیا ملک آنان محسوب می شود؟ و در صورت دفن فرد دیگر در آن قبر، بدون اجازه اولیای میّت اوّل قبر غصبی به شمار می رود؟
- در روستایی برای بزرگ نمودن مسجد از جهت طول و عرض، باید از زمینی که برای قبرستان جلوی مسجد است استفاده شود. در این زمین افرادی کمتر از سی یا چهل سال است که دفن شده اند، تکلیف چیست؟ ضمنا این زمین حدود صد سال پیش توسط شخصی وقف شده است، اما عنوان آن را کسی نمی داند.
- قبرستان قدیمی وقف امام حسین علیه السّلام بوده و اهالی آن منطقه، به خاطر عدم آگاهی از حکم شرع، اموات خود را در زمین وقف امام حسین علیه السّلام دفن نموده اند، حال متوجّه شده اند که در طول صد سال کار اشتباهی انجام داده اند، آیا می توانند از متولّی، زمین را پنجاه سال اجاره کنند و اجاره زمین را برای امام حسین علیه السّلام مصرف نمایند؟
- مسجدی را در زمینی با سهم امام علیه السّلام و وجوهات دیگری بنا کرده اند و سپس مطلع شده اند که آن زمین سابقا وقف حسینیه بوده است، تکلیف شرعی چه می باشد؟
- قبرستان های قدیمی که امروزه کسی در آن دفن نمی شود و موجب جمع زباله یا تجمع افراد لا ابالی گردیده است، آیا می شود تبدیل به فضای سبز و یا بازار و... شود؟ آیا موقوفه بودن یا نبودن زمین برای قبرستان در حکم فوق تأثیر دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مدرسه علمیّه بنا نهاده و از سهم امام و کمکهای مردمی زمین خریده آیا میتواند محلّ دفن خود را مدرسه علمیّه قرار دهد، البته زمین مدرسه وقفی نیست؟
- [سایر] سلام علیکم آیا موقع تشییع جناره امام حسن مجتبی علیه السلام،تابوت تیرباران شد، تیر به جسد مطهر اصابت کرد ؟ و موقع دفن اگر کفن نجس شود باید تطهیر یا تعویض شود. آیا کفن امام حسن مجتبی علیه السلام را عوض کردند؟ (چون روضه خوان ها می گویند بدن با تابوت بخاطر اصابت تیر به هم دوخته شده بود)
- [آیت الله علوی گرگانی] میّت مجهول الهویهای را دفن کردند بعد بازماندگان او، در شهرستان دیگر مشخّص می‌شود، آیا می‌توانند میّت را ببرند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مقدار زیادی زمین جهت دفن اموات وقف کرده و پس از دفن موتی در آن زمین آب ظاهر شده به طوری که جنازه وسط آب قرار گرفت و دیگر مؤمنین از دفن اموات خودداری میکنند در این صورت می‌شود آن زمین را به مالک فروخت و یا تعویض کرد تا زمین دیگری وقف شود یا خیر؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دفن میت کافر ، توسط مسلمانان در صورتی که کافری نباشد او را دفن کند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر دفن میّت در زمین امکان نداشت تکلیف چه می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] دفن میت کافر ، توسط مسلمانان در صورتی که کافری نباشد او را دفن کند چه حکمی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] فردی زمینی را خریداری و به قبرستان ملحق نموده است، در مبایعه نامه آن تصریح شده است خریدار تصمیم به وقف آن جهت دفن عموم مسلمانان دارد، ولی وقف نامهای موجود نمیباشد، امروز چون به توسعه حسینیه کنار قبرستان نیاز است، تصمیم داریم در آن زمین خریداری شده و الحاقی که هیچ جنازهای در آن دفن نشده است، حسینیهای بنا کنیم، آیا این کار جایز است؟ آیا می‌شود از فضای بالای زمین مذکور جهت ساخت حسینیه استفاده کرد و سطح زمین را برای دفن اموات استفاده نمود؟
- [آیت الله سیستانی] آیا خانم ها در حین سجده میتواند علاوه بر کف دست ساعد ها را نیزبر زمین بگذارند ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا روی زمین اصلاحات ارضی، میتوان مسجد بنا کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- پدر و جد پدری دیوانه در صورتی که مفسده و ضرری در کار نباشد، می‌توانند زن او را طلاق بدهند.
- اگر میّت وصیّت نکرده باشد که کفن را از ثلث مال او بردارند، می‌توانند بهطور متعارف که لایق شأن میّت باشد کفن و چیزهای دیگری را که از واجبات دفن است از اصل مال بردارند.
- واجب است میّت را طوری در زمین دفن کنند، که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند.
- اگر مال میت بیشتر از خرج واجب کفن و دفن و بدهی او نباشد، باید مالش را به همین مصرفها برسانند و به وارث او چیزی نمیرسد.
- اگر در صحن یکی از امامان یا امامزادگان که سابقاً قبرستان بوده حوض یا نهری بسازند، چنانچه انسان نداند که زمین صحن را برای قبرستان وقف کردهاند، وضو گرفتن در آن حوض و نهر اشکال ندارد، ولی اگر فهمید زمین برای قبرستان وقف شده و نشود زیر حوض یا نهر میتی را دفن کرد وضو اشکال دارد. و نیز اگر ایجاد حوض یا نهر موجب بیحرمتی به بدن مسلمان بشود، مثلاً آب به بدن او برسد، وضو اشکال دارد، اگرچه زمین قبرستان مباح بوده و موقوفه هم نباشد.
- ساختن مسجد و تعمیر مسجدی که نزدیک به خرابی می‌باشد، مستحب است و اگر مسجد طوری خراب شود که تعمیر آن ممکن نباشد، می‌توانند آن را خراب کنند و دوباره بسازند بلکه می‌توانند مسجدی را که خراب نشده، برای احتیاج مردم خراب کنند و بزرگتر بسازند.
- محل ایستادن امام باید از محل مأموم بلندتر نباشد، ولی اگر مکان امام مقدار خیلی کمی، مثلاً کمتر از یک وجب بلندتر باشد، اشکال ندارد، و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی که بلندتر است بایستد، در صورتی که سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد که به آن، زمین مسطح بگویند مانعی ندارد.
- اگر کسی در کشتی بمیرد، چنانچه جسد او فاسد نمیشود و بودن او در کشتی مانعی ندارد، باید صبر کنند تا به خشکی برسند و او را در زمین دفن کنند؛ وگرنه، باید در کشتی غسلش بدهند و حنوط و کفن کنند و پس از خواندن نماز میّت او را در خمره بگذارند و درش را ببندند و به دریا بیندازند، و اگر این کار مشکل است چیز سنگینی به پایش ببندند و به دریا بیندازند و اگر ممکن است باید او را در جایی بیندازند که فوراً طعمه حیوانات نشود.
- در زمین سراشیب که سراشیبی آن درست معلوم نیست، باید جای پیشانی نماز گزار از جای انگشتهای پا بیش از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد و بنابر احتیاط باید پایینتر نیز نباشد.
- آب قلیل، آبی است که از زمین نجوشد و از کر کمتر باشد و آب باران (در حال باریدن) هم نباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد، می‌توانند بهجای دفن او را در بنا یا تابوت بگذارند.
- [آیت الله بروجردی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد، می‌توانند به جای دفن او را در بنا یا تابوت بگذارند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر دفن میّت در زمین ممکن نباشد، واجب است به جای دفن، او را در بنا یا تابوت بگذارند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد می توانند به جای دفن، او را در بنا یا تابوت بگذارند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد، باید به جای دفن، او را در بنا یا تابوت بگذارند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد؛ می توانند به جای دفن؛ او را در بنا یا تابوت بگذارند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر دفن میّت در زمین ممکن نباشد، باید او را به جای دفن، در بنا یا تابوت بگذارند.
- [امام خمینی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد، می توانند به جای دفن او را در بنایا تابوت بگذارند.
- [آیت الله مظاهری] میّت را میتوان به جای دفن در بنا یا تابوت گذاشت گرچه دفن او در زمین بهتر است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دفن میت در زمین ممکن نباشد باید به جای دفن او را در بنا یا تابوتی که غرض از دفن بر ان مترتب است بگذارند