تصرف
به هر کار ارادی در یک مال که داراى اثر شرعى است تصرف در آن مال گفته میشود.
بعد از گذشت سال تا خمس مال خود را ندهد نمی‌تواند در آن مال تصرف کند، اگرچه قصد دادن خمس را داشته باشد.
عنوان مسئله:
بعد از گذشت سال تا خمس مال خود را ندهد نمی‌تواند در آن مال تصرف کند، اگرچه قصد دادن خمس را داشته باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- خمس مالی را پرداخت کرده. آیا سال بعد هم به آن مال خمس تعلّق می گیرد؟
- مادر شخصی دستبند طلا به نام او خریده که هنگام ازدواج به همسرش هدیه دهد، آیا پس از گذشت سال، خمس آن واجب می شود؟
- پولی را که دانشگاه ها به دانشجویان به عنوان قرض یا بورسیّه می دهند که بعدا به تدریج پس گرفته می شود با گذشت سال، خمس دارد؟
- اگر عدّه ای به قصد تشکیل صندوق قرض الحسنه مبلغی را ماهیانه از حقوق خود پس انداز کنند تا بعد از یک سال به همدیگر وام بدهند، آیا به این مبلغ بعد از گذشت یک سال خمس تعلّق می گیرد؟
- شخصی دو سال قبل از مرگ، تعادل فکری خود را از دست داده و قادر به حفظ و حساب و مصرف عقلایی مال خود نبوده است. تصرّف بستگان و نزدیکان و فرزندان او در مال او چه صورتی داشته است؟
- مقداری پول در یک صندوق قرض الحسنه گذاشته ام تا پس از گذشت مدتی به من وام بدهند و سال خمسی ام رسیده است، آیا به این پول خمس تعلق می گیرد؟
- آیا تصرّف و تملّک مال ناصبی جایز است؟
- مردی مال متعلّق خمس را به زنش می بخشد. تکلیف خمس آن مال چیست؟ کدام یک باید آن را بپردازد؟
- اگر کسی خمس سرمایه ی خود را داد و با گذشت یک سال مالی، در اثر تورّم ناشی از افزایش حجم پول در گردش، ارزش پولی آن افزایش یافت، آیا در این جا ربح و سود صدق می کند و مشمول خمس می شود یا خیر؟
- آیا می توان با اذن حاکم شرع در مال مجهول المالک تصرّف نمود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] وقتی که مجتهد یا وکیل او در دسترس ما نیست و سال خمسی ما فرارسیده و لازم است که در اموال خود تصرّف کنیم، آیا میتوانیم بدون جدا کردن خمس، در بقیه مال تصرّف کنیم؟
- [آیت الله سبحانی] آیا خمس هدیه پس از گذشت یک سال باید به قیمت فعلی پرداخته شود؟
- [آیت الله مظاهری] آیا پس از گذشت یک سال، به وام دانشجویی خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله سبحانی] آیا خمس هدیه پس از گذشت یک سال باید به قیمت فعلی پرداخته شود؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوان خمس را جدا کرد و در بقیه مال تصرّف نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پولی که به عنوان دیه خون گرفته شده با گذشت سال خمس به آن تعلق می گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا پولی که به عنوان دیه خون گرفته شده با گذشت سال خمس به آن تعلق می گیرد؟
- [سایر] آیا شخص میتواند خمس را به ذمه بگیرد و خود را بدهکار اهل خمس بداند؛ آن گاه در تمام مالی که سر سال خمسی آن رسیده تصرف کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شوهری مهریّه زنش را میدهد، در حالی که اصلاحساب سال ندارد و یقین دارد، به مال او خمس تعلّق گرفته است، خمس این مال بر عهده کیست؟
- [آیت الله خامنه ای] خانه ای را با پرداخت مبلغی به عنوان رهن اجاره کرده ام، آیا پس از گذشت یک سال به آن مبلغ خمس تعلّق می گیرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که خمس بدهکار است، نمی‌تواند آن را به ذمه بگیرد؛ یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند، مگر اینکه با حاکم شرع مصالحه کند یا از او اجازه بگیرد، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- کسی که با دیگری در مالی شریک است، اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک او ندهد، برای تصرف در آن مال باید از حاکم شرع اجازه بگیرد.
- بعد از آنکه انسان یازده ماه مالک گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره باشد با دیده شدن هلال ماه دوازدهم، بنابر اظهر زکات بر او واجب میشود، ولی بنابر اظهر ماه دوازدهم را نباید از سال دوم حساب کند، و از اول ماه دوازدهم نمی‌تواند طوری در مال تصرف کند که مال از بین برود، و اگر چنین تصرف کند ضامن است.
- کفن و بُرد یمانی و قبری که از سود بین سال قبل خرید میکنند، وقتی سال بر آنها گذشت، باید خمس آن را بدهند و اگر یک بار خمس آن را بدهند در سالهای بعد خمس تعلّق نمیگیرد.
- در معاشرت و استفاده از اموال کسانی که انسان میداند خمس مال خود را نمیدهند، تا علم به بودن خمس در مال مورد ابتلا ندارد، تصرف در آنها مانعی ندارد.
- مالک و کسی که مراقبت از درختها را به عهده میگیرد، باید بالغ و عاقل باشند و کسی آنها را مجبور نکرده باشد، و نیز باید حاکم شرع آنان را از تصرف در مال خودشان منع نکرده باشد، بلکه اگر سفیه باشند، اگرچه حاکم شرع از تصرف در مال خودشان منع نکرده باشد، معامله آنان صحیح نیست.
- اگر خمس را از خود مال ندهد و از جنس دیگر بدهد، باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند و چنانچه گرانتر از قیمت حساب کند، اگرچه مستحق به آن قیمت راضی شده باشد، باید مقداری را که زیاد حساب کرده بدهد.
- کسی که خمس بدهکار است، اگر با حاکم شرع مصالحه کند، میتواند در تمام مال تصرف نماید و بعد از مصالحه، منافعی که از آن بهدست میآید مال خود او است.
- هرگاه در شهر خودش مستحقی نباشد، ولی احتمال دهد که پیدا شود، اگرچه نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحق ممکن باشد، میتواند خمس را به شهر دیگر ببرد و چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکند و تلف شود، لازم نیست چیزی بدهد، ولی نمی‌تواند هزینه بردن آن را از خمس بردارد.
- اگر تمام شرکا از اجازهای که برای تصرف در مال یکدیگر دادهاند برگردند، هیچ کدام نمیتوانند در مال شرکت تصرف کنند، حتی اگر یکی از آنان از اجازه خود برگردد، شرکای دیگر حق تصرف ندارند، ولی کسی که از اجازه خود برگشته، میتواند در مال شرکت تصرف کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] کسی که خمس به مال او تعلق گرفت و سال بر او گذشت تا خمس او را نداده است و قصد دادن خمس را ندارد نمی‌تواند در آن مال تصرف کند، بلکه بنابر احتیاط واجب اگر قصد دادن خمس را هم داشته باشد نیز چنین است.
- [آیت الله نوری همدانی] تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن مال تصرّف کند اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن مال تصرّف کند اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد.
- [امام خمینی] تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن مال تصرف کند، اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که ربح دارد در آخر سال نمی‌تواند در آن مال تصرّف کند اگر قصد دادن خمس آن را نداشته باشد مگر بأذن حاکم شرع.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در مال وی خمس می‌باشد نمی‌تواند آن را به ذمّه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر بچه صغیر سرمایهای داشته باشد و از آن منافعی به دست آید، ولی او میتواند پیش از بلوغ او خمس او را بدهد، و اگر بعد از تمامشدن سال خمس را ندهد، نمی‌تواند در آن مال تصرف نماید، و در این صورت بر خود صغیر واجب است بعد از آن که بالغ شد، خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که خمس بدهکار است نمی‌تواند آن را به ذمّه بگیرد ، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند ، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که خمس بدهکار است، نمی‌تواند آن را به ذمه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند، و در تمام مال تصرف کند، و چنانچه تصرف کند، و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که خمس بدهکار است، نمی‌تواند آن را به ذمّه بگیرد یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.