تصرف
به هر کار ارادی در یک مال که داراى اثر شرعى است تصرف در آن مال گفته میشود.
تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن مال تصرّف کند اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد .
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در بعضی مناطق مرسوم است که پدر زمین‌های خود را بین پسرانش تقسیم می‌کند و هر یکی از پسران حصه خود را تصرف می‌کند و از طرفی پدر هیچ گونه اظهاری نسبت به تملیک و یا هبه و ی اباحه در تصرف نمی‌کند، آی این تقسیم موجب ملکیت است؟ یا آنکه زمین در ملک پدر باقی است؟ و اباحه در تصرف است؟
- اگر ملکی را که برای دیگری است کسی در زمان طاغوت تصرف کرده بشد و تا کنون چند دست خرید و فروش شده باشد و مالک فعلی که نفر چهارم است آن را خریده با اینکه می‌داند مال غصبی است، حکم چیست؟ آیا استفاده مالک اصلی از آن ملک جایز است یا خیر؟
- آیا تصرف در مالی که متعلّق زکات واقع شده و هنوز زکاتش پرداخت نشده جایز است؟
- اگر کسی شرعا بر او حرام است که بیش از نصف شهریّه را بگیرد ولی در عین حال به نحو تمام می‌گیرد مثلاً فرض بفرمایید: کل شهریه 20 هزار تومان است که ده هزار تومان آن بر او حلال و 10 هزار تومان آن حرام است، آیا به صرف اینکه ده هزار تومان را انگشت بگذارد که این مال حلال و 10 هزار تومان دیگر مال حرام، می‌تواند در 10 هزار تومان آن تصرف کند و یا طریقه جدا کردن آن روش دیگری است؟
- اگر معتکف در معامله پول ندهد و نسیه بخرد یا نسیه بفروشد (مثلا اسمش را روی کاغذ مخصوص می‌نویسد) و یا برای معامله نایب بگیرد، و یا پول را به دست خود فروشنده ندهد، یا مستقیما از دست خریدار پول نگیرد(مثل اینکه صندوق مخصوصی برای اینکار گذاشته باشند) اعتکاف چه حکمی پیدا می‌کند؟
- اگر معتکف در معامله پول ندهد و نسیه بخرد یا نسیه بفروشد (مثلاً اسمش را روی کاغذ مخصوص می‌نویسد) و یا برای معامله نائب بگیرد، و یا به دست خود فروشنده ندهد پول را، یا مستقیماً از دست خریدار پول نگیرد (مثل اینکه صندوق مخصوصی برای اینکار گذاشته باشند) اعتکاف چه حکمی پیدا می‌کند؟
- بنده بعلت درآمد شغلی قادر نیستم لوازم خانگی از قبیل یخچال و فرش و غیره را یکجا بخرم لذا فرشی بطور قسطی خریدم و از آن استفاده می‌کنم و فرشی را که مال پدرم بود جمع کرده کنار گذاشتم و هم اکنون بلااستفاده مانده به کدام یک از فرشهإ؛جج‌ت ظظ خمس تعلق می‌گیرد؟
- چیزی که خمس به آن تعلّق نمی‌گیرد، اگر قیمت سوقی آن اضافه شود، آیا به اضافه قیمت، خمس تعلّق می‌گیرد؟
- شخصی مبلغ 50 هزار تومان به صاحبخانه‌ای داده که دو اطاق را رهن کند و وجه اجازه ندهد چه صورت دارد؟
- آیا وارثی که در منزل زندگی می‌کند تا قبل از تعیین تکلیف سهم شریک دیگر حق تصرف در خانه موروثی را دارد یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] این که در رساله بیان شده: "اگر کسی با دیگری شریک است و خمس منافع خود را بدهد و شریک او ندهد، برای تصرّف در آن مال باید از حاکم شرع اجازه بگیرد"، آیا همین حکم در زکات هم هست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا میتوان خمس را جدا کرد و در بقیه مال تصرّف نمود؟
- [آیت الله اردبیلی] وقتی که مجتهد یا وکیل او در دسترس ما نیست و سال خمسی ما فرارسیده و لازم است که در اموال خود تصرّف کنیم، آیا میتوانیم بدون جدا کردن خمس، در بقیه مال تصرّف کنیم؟
- [آیت الله خامنه ای] تصرف در اموال میت قبل از پرداخت خمس
- [آیت الله بهجت] آیا تصرّف و تملّک مال ناصبی جایز است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا تصرف در مال متعلّق خمس مطلقاً جایز نیست؟ حتی اگر به ارث به انسان برسد یا کسی به انسان هبه کند و یا پدری جهیزیه دختر را با آن خریداری کند؟
- [سایر] آیا به پولی که خمس تعلق گرفته، جایز است به مقدار خمس جدا کرد و در بقیه آن تصرف نمود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا این مسئله صحیح است که انسان از یک مجتهد و چند فقیر سیّد درباره سهم سادات و چند نفر فقیر غیر سیّد در مورد ردّ مظالم و زکات وکیل شود از جانب آنها تصرّف کند که آن پول مال آنها و از جانب آنها تصرّف کند و به افراد مشتبه الحال ببخشد؟
- [آیت الله سیستانی] اگر پدر شوهر انسان خمس ندهد حکم مالی که برای خانواده پسرش می خرد چگونه است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زنی که خمس جهیزیّهاش را نداده آیا شوهرش می‌تواند در آن تصرّف کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که خمس بدهکار است نمی تواند آن را به ذمّه بگیرد یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصّرف کند و چنانچه تصرّف کند و آن مال تَلَف شود ، باید خمس آن را بدهد .
- اگر بچّة صغیر سرمایه ای داشته باشد و از آن منافعی بدست آید ولیّ او می تواند پیش از بلوغ او خمس آن را بدهد واگر بعد از تمام شدن سال خمس را ندهد تصرّف در آن مال برای او جائز نیست ودر این صورت بر خود صغیر واجب است که پس از بلوغ خمس آنرا بدهد .
- کسی که با دیگری شریک است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک او ندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایة شرکت بگذارد هیچکدام نمی توانند در آن تصرّف کنند .
- کسی که خمس بدهکار است ، اگر با حاکم شرع مصالحه کند ، می تواند در تمام مال تصرّف نماید و بعد از مصالحه منافعی که از آن بدست می آید مال خود او است.
- اگر صاحب مال بمیرد ، امانت دار باید مال را به وارث او برساند . یا به وارث او خبر دهد و چنانچه مال ر ابه وارث او ندهد و از خبر دادن هم اوتاهی کند و مال تلف شود ضامن است ، ولی اگر برای آنکه می خواهد بفهمد کسی که می گوید من وارث میّتم راست می گوید یا نه ، یا میّت وارث دیگری دارد یا نه ؛ مال را ندهد و عجالتاً خبر هم ندهد و مال تلف شود ، ضامن نیست .
- دیوانه و سفیه یعنی کسی که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف می کند ، اگر در حال بالغ شدن سفیه باشد یا حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش جلوگیری کرده باشد ، نمی توانند در مال خود تصّرف نمایند و همچنین مُفلَّس یعنی کسی که از جهت مطالبة طلبکاران از طرف حاکم شرع از تصّرف در مال خود ممنوع شده است ، نمی تواند در مال خود تصّرف کند .
- اگر تمام شریکها از اجازه ای که به تصرّف د رمال یکدیگر داده اند برگردند ؛ هیچکدام نمی توانند در مال شرکت تصرّف کنند ، و اگر یکی از آنان از اجازة خود برگردد ؛ شریکهای دیگر حق تصرّف ندارند ولی کسی که از اجازة خود برگشته می تواند در مال شرکت تصرّف کند .
- رهن آن است که بدهکار مقداری از مال خود را نزد طلبکار بگذارد که اگر طلب او را ندهد طلبش رااز آن مال به دست آورد .
- وقف کننده باید مکلّف و عاقل و با قصد و اختیار باشد و شرعاً بتواند در مال خود تصّرف کند ، بنابر این سفیهی که در حال بالغ بودن سفیه بوده یا حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش جلوگیری کرده ، چون حقّ ندارد در مال خود تصّرف نماید ، اگر چیزی را وقف کند صحیح نیست .
- اگر مالی به ارث به او برسد و بداند کسی که این مال از او به ارث رسیده خمس آن را نداده ؛ باید خمس آن را بدهد و نیز اگر در خود آن مال خمسی نباشد ولی انسان بداند کسی که آن مال از او به ارث رسیده ، خمس بدهکار است ، باید خمس را از مال او بدهد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن مال تصرف کند، اگر چه قصد دادن خمس را داشته باشد.
- [آیت الله بهجت] بعد از گذشت سال تا خمس مال خود را ندهد نمیتواند در آن مال تصرف کند، اگرچه قصد دادن خمس را داشته باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] انسان تا خمس مال را ندهد نمی تواند در آن تصرف کند و نیت دادن خمس به تنهایی کافی نیست، همچنین نمی تواند خمس را به ذمه بگیرد و در مال تصرف کند و چنانچه تصرف کند کار حرامی کرده و اگر آن مال تلف شود باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که با دیگری شریک است خُمس منافع خود را بدهد و شریک او خُمس ندهد، شراکت آنها صحیح است و تصرّف در مال مشترک برای کسی که خمس میدهد جایز است.
- [آیت الله سبحانی] اگر خمس مال را نداده در صورتی می تواند در آن مال تصرف کند که موجب اتلاف حقوق صاحبان خمس نشود و در غیر این صورت تصرف در آن حرام است و در هر حال باید خمس مال را بپردازد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در مال وی خمس میباشد نمیتواند آن را به ذمّه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرّف کند و چنانچه تصرّف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که با دیگری شریک است اگر خمس منافع خود را بدهد و شریک او ندهد و در سال بعد از مالی که خمسش را نداده برای سرمایه شرکت بگذارد هیچکدام نمی توانند در ان مال تصرف کنند مگر در صورتی که شریکی که خمس نداده معتقد به خمس نباشد که در این صورت شریک دیگر می تواند تصرف کند
- [امام خمینی] کسی که خمس بدهکار است، نمی تواند آن را به ذمه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که خمس بدهکار است نمیتواند آن را به ذمّه بگیرد ، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف کند ، و چنانچه تصرف کند و آن مال تلف شود ، باید خمس آن را بدهد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که خمس بدهکار است، نمیتواند آن را به ذمه بگیرد، یعنی خود را بدهکار اهل خمس بداند، و در تمام مال تصرف کند، و چنانچه تصرف کند، و آن مال تلف شود، باید خمس آن را بدهد.