دستمال
دستمال به معنای پارچه‌اي براي پاک کردن، خشک کردن یا قرار دادن چیزي در آن است. از دستمال، به مناسبت در باب طهارت و اطعمه و اشربه نام برده‌اند.
اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی به آن اضافه کند، مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد، و همچنین است اگر هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشند.
عنوان مسئله:
اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی به آن اضافه کند، مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد، و همچنین است اگر هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مقدار زکات گندم آبی و حدّ نصاب آن را بیان فرمایید؟
- آیا اضافه کردن کلمه ی "اللعین" در جمله "اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم" در ابتدای قرائت نماز، اشکال دارد؟
- اگر نوزده هزار تومان اسکناس را به بیست هزار تومان مثلاً یک ساله بفروشند و جدا قصد خرید و فروش داشته باشند، اشکال دارد؟
- اگر در صرّافی اسکناس مثلاً دلار را نقد به نهصد تومان و نسیه به هزار تومان بفروشند، آیا این معامله اشکال دارد؟
- فردی که نمی تواند بین دو سجده بنشیند و به صورت نیم خیز تکبیر می گوید، آیا با این وضعیت نمازش اشکال دارد؟
- غذایی که نیم خورده ی بچّه باشد یا به نحو دیگر در سفره ریخته می شود، اگر برای پرندگان بیرون بریزیم، آیا اشکال دارد؟
- اینجانب هر ساله مقدار مشخصی بذر گندم کشت می کنم، آیا هر سال باید خمس آن را بپردازم؟
- چیزهایی که به عنوان نذر و یا کمک به مسجد داده می شود مانند پنکه و چراغ و... ، چنان چه زاید بر احتیاج باشد، آیا متولّی می تواند وسایل اضافه را بفروشد و به سایر هزینه های لازم مسجد برساند؟
- برخی از کارخانه های آرد یا مکینه های گندم پس از دریافت گندم از کشاورزان، مقدار کمتری آرد به آن ها پس داده و دستمزد و هزینه آرد کردن را با رضایت مشتری از آرد برمی دارند، آیا این عمل ربای معاملی محسوب می شود؟ و اگر آرد تحویلی به آن ها از همان گندم دریافتی نباشد چه طور؟
- ذبیحه اهل کتاب چه حکمی دارد؟ و آیا فروختن میته و شراب به اهل کتاب و کسانی که حلال و حرام برایشان فرقی ندارد، اشکال دارد؟ و اگر به قصد فروختن چیزهایی دیگر این ها را بفروشند چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] طبیبی ابزار کار اضافه بر نیاز دارد، که اگر اضافه را بفروشد می تواند با بقیّه آن بدون زحمت امرار معاش کند، آیا چنین شخصی مستطیع است؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی یکصد من گندم با پنج ریال پول می‌دهد به شخصی تا سرِ خرمن به یکصد و پنجاه من گندم چه صورت دارد؟
- [آیت الله خوئی] قرض گرفتن از بانک در صورتی که بانک به قصد بهره ولی گیرنده وجه به قصد کارمزد اضافه می‌دهد جایز است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی ماشین خود را به بنگاهی می‌دهد تا بفروشد بنگاهی ماشین را فروخته در حالی که چک جعلی دریافت نموده و همان را به صاحب ماشین می‌دهد بعد از کشف قضیّه کدامیک از بنگاهی و خریدار ضامن هستند؟
- [سایر] آیا مرابحه سفارشی صحیح است؟ بدین معنا که، به عنوان مثال: فروشنده به درخواست مشتری جنسی را بخرد، سپس با اضافه سودی، به مشتری بفروشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] کشاورزان مخارج خود را از خود گندم کم کنند یا اینکه کاه را هم بحساب آورند مثلاً اگر کاه را بفروشد تمام مخارج را کافی است آیا در اینصورت باز هم این مخارج از خود گندم کم میشود؟ یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر فروشنده 1 کیلو گندم سالم را به 3 کیلو گندم ناسالم معاوضه کند(بفروشد) ربا محسوب میشود. اما اگر قیمت یک کیلو گندم سالم دقیقا با قیمت سه کیلو گندم معیوب برابر باشد(یعنی مثلا یک کیلو گندم سالم 300تومان قیمت داشته باشد و 3 کیلو گندم ناسالم نیز 300 تومان قیمت داشته باشد)، آیا در اینصورت اگر فروشنده و خریدار این گندمها را با هم معاوضه کنند ربا محسوب می شود یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی وجهی می‌دهد به غیری به مدّت معیّن که در محل دیگر به اضافه مبلغی دریافت دارد، مثلاً صد تومان می‌دهد به تاجر در محلّی که صد و دو تومان در محل دیگر به فاصله یک ماه دیگر بگیرد و تاجر حواله می‌دهد که از طرفِ او در محل دیگر بگیرد، آیا وجه مصحّحی برای این گونه معامله هست یاخیر؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اینجانب هرساله مقدار مشخصی بذر گندم کشت می کنم، آیا هرسال باید خمس آن را بپردازم؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر دو چیزی که از یک جنس هستند مثلا ده کیلو گندم را به ده کیلو گندم مصالحه نماید، اشکال دارد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر خوشه گندم و جو را بعد از آنکه دانه بسته، به چیز دیگری، غیر گندم و جو بفروشند، اشکال ندارد.
- اگر چیزی را که اضافه میگیرد، غیر از جنسی باشد که میفروشد، مثلاً یک من گندم را به یک من گندم و یک ریال پول بفروشد، باز هم ربا و حرام است.
- طلبکار و بدهکار نمیتوانند مالی را که گرو گذاشته شده، بدون اجازه یکدیگر ملک کسی کنند، مثلاً ببخشند یا بفروشند، ولی اگر یکی از آنان آن را ببخشد یا بفروشد، بعد دیگری بگوید راضی هستم، اشکال ندارد.
- اگر خرمایی را که زرد یا سرخ شده، روی درخت بفروشند اشکال ندارد، ولی بنابر اظهر نباید عوض آن را خرما بگیرند، اما اگر کسی یک درخت خرما در خانه یا باغ دیگری داشته باشد، در صورتی که مقدار محصول آن را تخمین بزنند و صاحب درخت آن را به صاحب خانه یا باغ بفروشد و عوض آن، خرما بگیرد، چنانچه خرمایی که میگیرد کمتر یا زیادتر از مقداری که تخمین زدهاند نباشد، اشکال ندارد.
- اگر چیزی را که میفروشد و عوضی را که میگیرد از یک جنس نباشد، زیادی گرفتن اشکال ندارد، پس اگر یک من برنج بفروشد و دو من گندم بگیرد، معامله صحیح است.
- دستمال ابریشمی و مانند آن، اگر در جیب مرد باشد اشکال ندارد و نماز را باطل نمیکند.
- اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه میفروشند به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلاً یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است و گناه یک درهم ربا بزرگتر از آن است که انسان هفتاد مرتبه با مَحرَم خود زنا کند، بلکه اگر یکی از دو جنس، سالم و دیگری معیوب، یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد باشد، یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند، چنانچه بیشتر از مقداری که می‌دهد بگیرد، باز هم ربا و حرام است، پس اگر مِس درست را بدهد و بیشتر از آن مِس شکسته بگیرد، یا برنج مرغوب را بدهد و بیشتر از آن برنج نامرغوب بگیرد، یا طلای ساخته را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد، ربا و حرام میباشد.
- اگر مقداری خاک نقره معدن را به همان مقدار نقره خالص، یا مقداری خاک طلای معدن را به آن مقدار طلای خالص بفروشند، بنابر اظهر معامله باطل است، ولی فروختن خاک نقره به طلا و خاک طلا به نقره به هر صورت که باشد اشکال ندارد.
- چیزی را که با وزن خرید و فروش میکنند با پیمانه هم میشود معامله کرد، به این صورت که اگر مثلاً میخواهد ده من گندم بفروشد با پیمانهای که یک من گندم گنجایش دارد، ده پیمانه بدهد.
- جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشوند، پس اگر یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد، ربا و حرام است؛ و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می‌دهد، مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند، مثلاً یک کیلو گندم و یک دستمال را به یک کیلو و نیم گندم بفروشد اشکال ندارد، همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلاً یک کیلو گندم و یک دستمال را به یک کیلو و نیم گندم و یک دستمال بفروشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند، مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد، و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد.
- [آیت الله بروجردی] اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند، مثلاً یک مَن گندم و یک دستمال را به یک مَن و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلاً یک مَن گندم و یک دستمال را به یک مَن و نیم گندم و یک دستمال بفروشد.
- [آیت الله سیستانی] اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند ، مثلاً یک من گندم و یک دستمال ، را به یک من و نیم گندم بفروشد ، اشکال ندارد ، در صورتی که قصدشان آن باشد که دستمال در مقابل مقدار زیادی باشد و معامله هم نقدی باشد . و همچنین اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند ، مثلاً یک من گندم و یک دستمال را ، به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد ، چنانچه قصدشان آن باشد که دستمال و نیم من گندم در طرف اول ، در مقابل دستمال در طرف دوم باشد ، اشکال ندارد .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی که مقدار کمتر را می دهد چیزی علاوه کند مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اگر مقدار کمتر در قیمت مساوی با مقدار بیشتر همجنس آن باشد و کسی که مقدار کمتر را می دهد، برای خلاصی از فروش آن به زیادتر از همجنس، چیزی علاوه کند مثلا یک من گندم اعلا و یک دستمال را به یک من و نیم گندم متوسط بفروشد اشکال ندارد، و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر کسی که مقدار کمتر را می دهد چیزی علاوه کند؛ مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم بفروشد؛ اشکال ندارد. و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد برای اینکه از بیع مثل به مثل فرار کند چیزی علاوه کند، مثلاً یک من گندم خوب و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد، و همچنین است اگر از هر دوطرف چیزی زیاد کنند مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک کتاب بفروشد.
- [امام خمینی] اگر کسی که مقدار کمتر را می دهد چیزی علاوه کند، مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد، اگر مقدار کمتر در قیمت مساوی با مقدار بیشتر همجنس آن باشد و کسی که مقدار کمتر را می دهد برای خلاصی از فروش آن به زیادتر از همجنس، چیزی علاوه کند، مثلا یک من گندم اعلا و یک دستمال را به یک من و نیم گندم متوسط بفروشد اشکال ندارد، و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال بفروشد، ولی اگر چیز علاوه برای فرار از ربا باشد، مثلا یک من گندم خوب را به یک من و نیم گندم خوب مثل آن بخواهد نسیه بفروشد و برای فرار از ربا چیزی بر یک من گندم علاوه کند جایز نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند، مثلاً یک من گندم ویک دستمال را به یک من ونیم گندم بفروشد، اشکال ندارد و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند مثلاً یک من گندم ویک دستمال را به یک من ونیم گندم ویک انگشتری بفروشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر در اجناسی که با وزن یا پیمانه می فروشند بخواهند در معامله ربا نشود باید ملاحظه کنند که در یکی از دو طرف معامله زیاده یا انچه در حکم زیاده است چنانچه در مساله قبل گذشت محقق نشود مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم نقد بفروشد که نیم من گندم زیادی در مقابل دستمال باشد و همچنین است اگر در هر دو طرف چیزی زیاد کنند مثلا یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و یک دستمال با ملاحظه انچه که گذشت بفروشد