خرمن
به تودۀ غله درو شده خرمن می‌گویند و از آن در باب تجارت سخن گفته‌اند.
شخصی یکصد من گندم با پنج ریال پول می‌دهد به شخصی تا سرِ خرمن به یکصد و پنجاه من گندم چه صورت دارد؟
ضرر ندارد.
ضرر ندارد.
عنوان سوال:
شخصی یکصد من گندم با پنج ریال پول می‌دهد به شخصی تا سرِ خرمن به یکصد و پنجاه من گندم چه صورت دارد؟
پاسخ:
ضرر ندارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی ده من جو - مثلاً - مید هد به شخصی که در رأس خرمن درعوض ده من گندم بگیرد، آیا این معامله چه صورت دارد؟
- شخصی مبلغ یکصد تومان را مثلاً به عنوان قرض الحسنه می‌دهد به شخصی و بعد یک عدد قوطی کبریت به آن شخص قرض گیرنده میفروشد مثلاً به مبلغ دو تومان که پس از گذشتن یک ماه یکصد و دو تومان به قرض دهنده پس بدهد، آیا این عمل چه صورت دارد؟
- شخصی مبلغی پول در بانک میگذارد و بعد از مدّتی که میرود پول خود را پس بگیرد بانک از بابت پول او حساب میکند تومانی سه شاهی فرع به او می‌دهد، آیا گرفتن این پول چه صورت دارد؟
- شخصی میخواهد از بانک پولی قرض نماید چون بانک مستقیماً به کسی قرض نمیدهد مگر آن که تمسّک بدهی از ثالثی را میگیرد و نزولش را کم نموده و می‌دهد، لهذا اشخاصی که میخواهند از بانک پول قرض کنند حیله میکنند به این طور که یک تمسّک دروغی مینویسند که طلب زید از عمرو یکصد تومان موعد سی روز، آن وقت میبرد در بانک و از جانب عمرو می‌دهد به بانک و تمسّک عمرو را میگیرد، این طور حیله و تمسّک دروغی و قرض جایز است یا خیر؟ و بنا بر ثانی چون بانک به غیر این طریق پول به کسی قرض نمیدهد، راه شرعی استقراض از بانک چیست؟
- شخصی وصیّت میکند که جنازه او را در محلّی که غیر از محل وفات اوست دفن نمایند و یکصد تومان برای مخارج بردن جنازه را به آن جا تعیین مینماید، بعد از مردن، بعضی از ورثه مخالفت میکنند و در همان محل وفات او را دفن مینمایند و مبلغ یکصد تومان باقی است، تکلیف نسبت به آن چیست؟
- اسکناسهایی که رایج مملکت ایران است از قرار تحقیق مقداری طلا و مقداری نقره و بعضی اشیای دیگر مانند: جواهرات و غیرها در خزینه دولتی ضبط است و معادل قیمت آنها، یا قدری بیشتر به عنوان ریال این اسکناسها را طبع میکنند. بنا بر این فرض، چنانچه کسی قرض داد یکصد تومان از این نوتها واسکناسها را به یکصد و بیست تومان که بعد از مدّتی دریافت کند، اگر به عنوان پشتیبانِ آن نوتها که اشیاء در خزینه است باشد، آیا ربای محرّم است یانه؟
- شخصی اراده زیارت دارد، طبق قانون دولت پانصد تومان ودیعه میگذارد، بعد در بین راه محتاج به پول میشود از یکی از رفقایش قرض میکنددر ضمن قرض دهنده شرط میکند که من پانصد تومان به تو قرض میدهم که پانصد تومانی که ودیعه گذاردهای من از باب طلبم بگیرم با استفادهای که بانک می‌دهد، قرض گیرنده قبول میکند، این استفادهای که بانک می‌دهد برای قرض دهنده چه صورت دارد؟
- در بانکها دو طریق معامله برات معمول است: یکی برات خارج و آن به این طریق است که تاجری در یزد مثلاً هزار تومان به حواله تاجر قم مینویسد به مدّت معیّن و می‌دهد به بانک و مثلاً نهصد و پنجاه تومان نقد میگیرد و بانک سرِ موعد هزار تومان از طرف دریافت میکند. طریق دیگر برات شهریست و آن اینست که زید مینویسد به عمرو که هزار تومان پس از مدّت یک ماه - مثلاً - به بانک بدهد، عمرو هم قبولی مینویسد، وزید برات را به بانک می‌دهد و نهصد تومان نقد میگیرد و سرِ موعد هزار تومان را غالباً خود زید و گاهی عمرو به بانک می‌دهد، حکم این دو معامله را بیان فرمایید، در صورت عدم صحّت و رَبَوی بودن آن، آیا راه شرعی برای تخلّص ازربا تصوّر میشود یا نه؟
- شخصی وجهی می‌دهد به غیری به مدّت معیّن که در محل دیگر به اضافه مبلغی دریافت دارد، مثلاً صد تومان می‌دهد به تاجر در محلّی که صد و دو تومان در محل دیگر به فاصله یک ماه دیگر بگیرد و تاجر حواله می‌دهد که از طرفِ او در محل دیگر بگیرد، آیا وجه مصحّحی برای این گونه معامله هست یاخیر؟
- مالک از انگور و گندم که زکات به آنها تَعَلُّق گرفته تصرّف میکند و تا انگور به باغ است خود و زن و بچّه و مهمان از آن میخورند و هدیه و تعارف میفرستد و تا گندم به صحراء است از آن گندم بر میدارد و به آن گوشت و نان و میوه میخرد و به فقیر و سائل می‌دهد، آیا مالک زکات آن قدری را که تصرّف نموده باید بدهد یا نه؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی واسطه، پنجاه هزار تومان پول زکات را میگیرد تا در شهر دیگر به مستحقّ بدهد در بین راه پول با پول دیگر مخلوط شده و نمیتواند جدا کند تکلیف چیست؟
- [آیت الله علوی گرگانی] خرید و فروش پول به پول مثلافروش یک اسکناس هزار تومانی به هزار و یکصد تومان چه صورتی دارد؟
- [آیت الله بهجت] گندم را چیده و در خرمن جمع نموده ایم، آیا می توان مخارج کارگرانی که مزد گرفته اند، از گندم کسر نماییم و بعد زکات بدهیم؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مبلغی را به فردی می‌دهد و سفارش میکند آن را به مرجع تقلید برساند، امّا آن فرد پول مذکور را مصرف نموده و به جای آن پول دیگری می‌دهد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که مبلغ صد هزار تومان به کسی به عنوان قرض الحسنه به مدت یکسال بدهد، مشروط به اینکه سرسال پول فوق را به اضافه پنجاه کیلو گندم بدهد، که طلبکار به ارزش کمتر بخرد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] ماشینی که سرمایه شخصی است و با آن امرار معاش میکند، نیاز به تعمیر دارد. بدین منظور، یکصد هزار تومان از پول مخمّس خرج کرده است. آیا میتواند از درآمد سال، آن را کسر کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی یک حیاط مسکونی، به انضمام تمامی مخلّفات خانه از هرقبیل که بوده باشد، کائناً ماکان، در هر محلّی که موجود است مطلقاً، و کلیّه مطالبات و نقود را از هر کس و به هر عنوان، خواه به موجب سند رسمی و یا عادی و یا سفته تجارتی که در ذمّه اشخاص بوده باشد در مقابل دویست و پنجاه هزار ریال مصالحه کند. که مبلغ دویست هزار ریال آن را ابراء کرده و مبلغ پنجاه هزار ریال دین ثابت می باشد، در صورتی که مقدار وجه سفته ها و مطالبات از اشخاص و نقد موجودی چندین برابر وجه المصالحه است آیا این معامله در دین مقدس اسلام صحیح است یا باطل؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فردی یکصد کیلو گندم بدهکار است و یک بدهی نقدی بابت معامله ای دارد، می توان یکی از آن دو را بدون مشخص کردن ضمانت نمود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اینجانب منزل مسکونی خود را به مبلغ پنج میلیون تومان به شخصی رهن داده ام( بعنوان قرض) اما مستأجر مبلغ مذکور را از فرد دیگری به شرط پرداخت ماهانه مبلغ یکصد و پنجاه هزار تومان گرفته است، حال با توجه به اینکه بنده از این موضوع اطلاع دارم تکلیفم چیست؟
- [سایر] میخواستم بدانم آداب صدقه دادن چیست؟ زیرا در خانواده وقتی کسی پول صدقه می‌دهد آنرا بر سر اعضای خانواده میچرخاند بعد به صندوق صدقات میاندازد!
مسائل مرتبط از این مرجع
- در معاملهی نسیه باید مدت کاملاً معلوم باشد، پس اگر جنسی را بفروشد که سر خرمن پول آن را بگیرد، چون مدت کاملاً معین نشده، معامله باطل است.
- روی خرمن گندم و جو و مانند اینها که نمیشود بی حرکت ماند، نماز باطل است.
- در معاملهی بیع شرط اگر چه فروشنده اطمینان داشته باشد که هر گاه سر مدت پول را ندهد، خریدار ملک را به او می‌دهد معامله صحیح است، ولی اگر سر مدت پول را ندهد، حق ندارد ملک را از خریدار مطالبه کند و اگر خریدار بمیرد، نمیتواند ملک را از ورثهی او مطالبه نماید.
- انسان باید زکات را به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و در نیت معین کند که آنچه را می‌دهد زکات مال است، یا زکات فطره، ولی اگر مثلاً زکات گندم و جو بر او واجب باشد، لازم نیست معین کند چیزی را که می‌دهد زکات گندم است یا زکات جو.
- اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند، مثلاً یک مَن گندم و یک دستمال را به یک مَن و نیم گندم بفروشد، اشکال ندارد و همچنین است اگر از هر دو طرف چیزی زیاد کنند، مثلاً یک مَن گندم و یک دستمال را به یک مَن و نیم گندم و یک دستمال بفروشد.
- زکات گندم و جو وقتی واجب میشود که به آنها گندم و جو گفته شود و زکات کشمش بنا بر احتیاط وقتی واجب میشود که غوره است و موقعی هم که رنگ خرما زرد یا سرخ شد بنا بر احتیاط زکات آن واجب میشود؛ ولی وقت دادن زکات در گندم و جو موقع خرمن و جدا کردن کاه آنها و در خرما و کشمش موقعیست که خشک شده باشند.
- اجرت وزن کردن و پیمانه نمودن گندم و جو و کشمش و خرمایی را که برای زکات می‌دهد با خود او است.
- در صورتی انسان میتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه معین باشد، پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید:من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم، چون معین نکرده که طلب کدام را می‌دهد ضامن شدن او باطل است و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگوید:من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معین نکرده که بدهی کدام را می‌دهد، ضامن شدن او باطل میباشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده مَن گندم و صد تومان پول طلبکار باشد و انسان بگوید:من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معین نکند که ضامن گندم است یا ضامن پول، صحیح نیست.
- کسی که از طرف حاکم شرع مأمور جمع آوری زکات است، موقع خرمن که گندم و جو را از کاه جدا میکنند و بعد از خشک شدن خرما و انگور میتواند زکات را مطالبه کند و اگر مالک ندهد و چیزی که زکات آن واجب شده از بین برود باید عوض آن را بدهد.
- کسی که فطرهی چند نفر را می‌دهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد و اگر مثلاً فطرهی بعضی را گندم و فطرهی بعض دیگر را جو بدهد کافی است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود پس اگر یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد ربا و حرام است، و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می‌دهد مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
- [آیت الله سیستانی] جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود ، پس اگر مثلاً یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد ، ربا و حرام است . و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد ، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می‌دهد ، مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد .
- [آیت الله اردبیلی] جو و گندم در (ربا) یک جنس حساب میشوند؛ پس اگر یک کیلو گندم بدهد و یک کیلو و نیم جو بگیرد، ربا و حرام است و نیز اگر مثلاً ده کیلو جو بخرد که سرِ خرمن ده کیلو گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدّتی گندم را می‌دهد، مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
- [آیت الله بهجت] جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشوند، پس اگر یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد، ربا و حرام است؛ و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می‌دهد، مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
- [آیت الله خوئی] جو و گندم در ربا یک جنس حساب میشود، پس اگر یک من گندم بدهد و یک من و پنج سیر جو بگیرد، ربا و حرام است، و نیز اگر مثلًا ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدتی گندم را می‌دهد مثل آن است که زیادی گرفته و حرام میباشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] جو وگندم در ربا یک جنس حساب میشود، پس اگر یک من گندم بدهد ویک من وپنج سیر جو بگیرد، ربا وحرام است و نیز اگر مثلاً ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد، چون جو را نقد گرفته و بعد از مدّتی گندم را می‌دهد، مثل آن است که زیادی گرفته وحرام میباشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] سفتههای ریالی که در بین مردم معامله میشود خود سفتهها مالیّت نداشته ومورد معامله نیست، ومورد معامله ریالهایی است که این سفتهها سند اثبات آنهاست، مثلاً زید یک خروار گندم را به دو هزار ریال فروخته وبرای آن سفته دو ماهه میگیرد، آنوقت این طلب را میفروشد به یکصد ریال کمتر یعنی به یکهزار ونهصد ریال نقد، وسفته برای اثبات دو هزار ریال طلب است، وشاهد بر این که این سفته مالیّت ندارد این است که شما یک خروار گندم را که میفروشی به دو هزار ریال اگر مشتری آن وجه را به شما داد ذمهاش برئ میشود، ولی اگر سفته داد ذمّهاش برئ نمیشود و به شما مقروض است تا این که دو هزار ریال را بپردازد و اگر سفته گم شود یا بسوزد باز هم مشتری ذمهاش مشغول است و باید وجه گندم را بپردازد، امّا اگر دو هزار ریال وجه نقد بفروشنده داده بود و آن گم شود یا بسوزد از کیسه فروشنده رفته و به مشتری هیچ مربوط نیست.
- [آیت الله بهجت] اگر چیزی را که اضافه میگیرد، غیر از جنسی باشد که میفروشد، مثلاً یک من گندم را به یک من گندم و یک ریال پول بفروشد، باز هم ربا و حرام است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در معامله نسیه باید مدت کاملا معلوم باشد، پس اگر جنسی را بفروشد که سر خرمن پول آن را بگیرد، چون مدت کاملا معین نشده معامله باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] در معاملة نسیه باید مدّت کاملاً معلوم باشد ، پس اگر جنسی را بفروشد که سر خرمن پول آنرا بگیرد ، چون مدّت کاملاً معّین نشده معامله باطل است .