احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر مقدار وقت را می داند ولی شک دارد که در این مقدار می تواند نماز جمعه را بجا آورد یا نه، جایز است نماز جمعه را شروع کند، پس اگر وقت برای همه نماز کافی بود نمازش صحیح است و الا باید نماز ظهر را بجا آورد ولی احتیاط مستحب آن است که در این صورت اساساً نماز ظهر را اختیار کند.
عنوان مسئله:
اگر مقدار وقت را می داند ولی شک دارد که در این مقدار می تواند نماز جمعه را بجا آورد یا نه، جایز است نماز جمعه را شروع کند، پس اگر وقت برای همه نماز کافی بود نمازش صحیح است و الا باید نماز ظهر را بجا آورد ولی احتیاط مستحب آن است که در این صورت اساساً نماز ظهر را اختیار کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شرکت مسافرین در نماز جمعه، و اقتدای به امام جمعه، صحیح است یا باید نماز ظهر خود را جداگانه بخوانند؟
- آیا صحیح است که نافله ظهر و عصر را قبل از ظهر بخوانیم؟ و آیا فرقی است بین روز جمعه و شرکت در نماز جمعه، با روزهای دیگر و عدم شرکت؟
- کسی که روز جمعه نمازش را فرادی می خواند آیا مستحبّ است حمد و سوره را بلند بخواند؟ و همچنین امام جماعت در روز جمعه که نماز را به جماعت می خواند؟
- شخصی در اثنای نماز، شک در صحت نماز خود می کند و آنرا رها کرده و بلافاصله و بدون انجام کاری که نماز را باطل می کند، مجدداً نماز دیگری شروع می کند، آیا نمازش صحیح است و آیا در این مسأله فرقی بین اول نماز یا وسط آن وجود دارد؟
- آیا نماز طواف واجب، حتماً باید پشت مقام ابراهیم (علیه السلام)انجام شود، یا هر جای مسجد باشد کافی است؟ و اگر باید در آنجا خوانده شود، چنانچه شخصی نماز را پشت مقام بجا نیاورد، فقط معصیت کرده، یا نمازش هم باطل است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا اقتدا به امام جماعتی که بلند خواندن قرائت را در نماز ظهر روز جمعه مستحب می داند (از روی اجتهاد یا تقلید) و بلند می خواند، برای مأمومی که آهسته خواندن در قرائت ظهر جمعه را واجب می داند، جایز است؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که ظهر جمعه نماز جمعه نمیخواند، آیا لازم است صبر کند تا اوّل وقت نماز بگذرد یا میتواند در اوّل وقت، نماز ظهر خود را بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا خواندن خطبه های نماز جمعه قبل از وقت ظهر شرعی صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] این که گفته می‌شود: (بر مرد واجب است قرائتش در نماز ظهر، به غیر از روز جمعه، آهسته باشد)، آیا نظرشان این است که بلند خواندن در نماز ظهر روز جمعه برای مرد ، جایز است یا مستحب یا واجب؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا اقامه نماز جماعت ظهر همزمان با اقامه نماز جمعه در مکان دیگری نزدیک محل اقامه نماز جمعه جایز است؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا اقامه نماز جماعت ظهر و عصر در روز جمعه، به هنگام اقامه نماز جمعه در بلادی که نماز جمعه در آنها اقامه می‌شود، جایز است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر نماز جمعه را یک ساعت بعد از اذان ظهر خواندیم آیا باید نماز ظهر را هم بخوانیم؟ ج) در فرض مذکور نماز جمعه مجزی از نماز ظهر است و بجا آوردن نماز ظهر لازم نیست. س: اگر نماز جمعه را بیشتر از دو ساعت بعد از اذان ظهر خواندیم، آیا باید نماز ظهر را هم بخوانیم؟
- [آیت الله خوئی] در نماز ظهر روز جمعه جهر جایز است یا نه؟
- [آیت الله سبحانی] خطیب جمعه خطبه اول را قبل از دخول و قت شروع کرد و پس از اتمام خطبتین نماز جمعه را نیز بجا آورد سپس مشغول نماز عصر بود که بنده به نیت نماز ظهر (که بعلت تأخیر نخوانده بودم) به عصر ایشان اقتداء کردم ، آیا نماز من صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا می توانیم نماز ظهر را بعد از نماز جمعه احتیاطاً بجا آوریم؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر یقین دارد وقت به اندازه ای هست که می تواند حداقل واجب را در تحقق دو خطبه و دو رکعت نماز بجا آورد بین نماز جمعه و ظهر مخیر است و اگر یقین دارد که به این اندازه وقت نیست، باید نماز ظهر را بخواند و اگر شک دارد، نماز جمعه صحیح است ولی در صورتی که پس از نماز معلوم شود که حتی برای یک رکعت هم وقت باقی نبوده، باید نماز ظهر را بجا آورد، گر چه احتیاط مستحب آن است که اگر تنها یک رکعت آن هم در وقت واقع شده، نماز ظهر را بخواند.
- کسی که نماز جمعه را بجا آورده واجب نیست نماز ظهر را هم بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که آن را نیز بجا آورد.
- جائز است دو خطبه نماز جمعه قبل از ظهر شرعی ایراد شود به طوری که پایان خطبه ها با ظهر شرعی مصادف باشد، ولی احتیاط مستحب آن است که آنها را در وقت ظهر بخواند.
- اگر عمداً نماز جمعه را طوری به تأخیر بیاندازند که تنها یک رکعت از وقت آن باقی باشد احتیاط واجب آن است که نماز ظهر را بجا آورند.
- اگر نماز جمعه با عدد کامل (حداقل 4 نفر به اضافه امام) منعقد شود ولو اینکه فقط تکبیر آنرا گفته باشند و سپس متفرق شوند، نماز باطل می شود چه همه مأمومین یا بعضی از آنها متفرق شوند و امام باقی بماند و چه برعکس، چه یک رکعت کامل نماز را خوانده باشند و چه کمتر ولی احتیاط مستحب آن است که افراد باقیمانده نماز جمعه را تمام کنند سپس نماز ظهر را بجا آوردند اما اگر بعضی از آنها در اواخر رکعت دوم بلکه بعد از رکوع رکعت دوم متفرق شوند نماز جمعه صحیح است و احتیاط مستحب آن است که پس از آن نماز ظهر را بجا آورند.
- اگر در بین نماز جمعه وقت آن تمام شود در صورتی که یک رکعت آن در وقت واقع شده باشد صحیح است، ولی احتیاط مستحب آن است که پس از اتمام آن، نماز ظهر را هم بجا آورد و اگر یک رکعت آن در وقت واقع نشده باطل است ولی احتیاط مستحب آن است که آن را تمام کند و سپس نماز ظهر را بخواند.
- در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- جائز نیست امام جمعه خطبه ها را آن قدر طولانی کند که وقت نماز بگذرد، و الا باید نماز ظهر را بخواند، زیرا نماز جمعه در خارج وقت آن قضا ندارد.
- وقت نماز جمعه با زوال خورشید شروع می شود و احتیاط واجب آن است که از اوائل عرفی زوال تأخیر نیاندازند و اگر تأخیر افتاد احتیاط آن است که نماز ظهر را بخوانند.
- اگر مأمومین پس از اتمام خطبه ها و شروع نماز امام، از اقتدا به او خودداری کنند و امام را تنها بگذارند نماز جمعه منعقد نشده و باطل است و امام می تواند آن نماز را رها نموده و به نماز ظهر بپردازد، ولی احتیاط مستحب آن است که نیت خود را به ظهر برگرداند و پس از اتمام آن مجدداً نماز ظهر را بخواند و احتیاط بیشتر در آنست که نماز را به همان نیت نماز جمعه تمام کند و سپس نماز ظهر را بجا آورد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط باید شروع نماز جمعه را از وقتی که عرفا آن را اول ظهر میگویند، تأخیر نیندازد و باید احتیاطا مقداری از خطبهها در وقت خوانده شود و شروع خواندن خطبه پیش از ظهر، خلاف احتیاط مستحب است.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نماز جمعه را بجا آورد واجب نیست نماز ظهر ر هم بخواند ، ولی احتیاط مستحّب آن است که آن را نیز بجا آورد . شرائط نمازِ جمعه
- [آیت الله نوری همدانی] اگر یقین دارد وقت به اندازه ای است که می تواند حَدِّاَقَلْ واجب آن را در تَحَقُّقِ دو خطبه ودو رکعت نماز بجا آورد ، بین نماز جمعه وظهر مُخَیَّرْ است .واگر یقین دارد که به این اندازه وقت نیست باید نماز ظهر را بخواند واگر شک دارد ، نماز جمعه صحیح است ؛ ولی در صورتی که پس از نماز معلوم شود که حتّی برای یک رکعت هم وقت باقی نبوده ، باید نماز ظهر را بجا آورد ، گر چه احتیاط مستحبّ آن است که اگر تنها یک رکعت آن هم در وقت واقع شده ، نماز ظهر را بخواند .
- [امام خمینی] در روز جمعه انسان می تواند به جای نماز ظهر، دو رکعت نماز جمعه بخواند. ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را هم بخواند، و این احتیاط خیلی مطلوب است.
- [آیت الله مظاهری] اگر شک کند وقت نماز جمعه باقی است یا نه، نماز جمعه صحیح است و نیز اگر یک رکعت از نماز جمعه در وقت واقع شود نماز جمعه صحیح است.
- [آیت الله اردبیلی] انسان میتواند در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را نیز بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر عمداً نماز جمعه را طوری به تأخیربیا ندازند که تنها برای یک رکعت آن وقت باقی باشد ، احتیاط واجب آن است که نماز ظهر را بجا آورند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] در زمان حضور امام علیهالسلام واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند؛ ولی در زمان غیبت حضرت، خواندن نماز ظهر در وقت امکان حضور در نماز جمعه با شرایط معتبر خلاف احتیاط است، همچنان که اگر نماز جمعه خواند بنا بر احتیاط به آن اکتفا نکرده بلکه باید نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] جائز است دو خطبة نماز جمعه قبل از شرعی ایراد شود بطوری که پایان خطبه ها با ظهر شرعی مصادف باشد ، ولی احتیاط مستحبّ آن است که آنها را در وقت ظهر بخواند .
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر مرجع تقلید در مسألهای فتوا دهد و پیش از آن یا پس از آن احتیاط کند، مثلاً بفرماید )نماز جمعه در روز جمعه کافی است و احتیاطاً چهار رکعت ظهر را هم بخواند( که آن را احتیاط مستحب گویند مقلّد او نمیتواند به فتوای مرجع دیگر عمل کند, مگر آنکه فتوای مرجع دیگر به احتیاطْ نزدیکتر باشد.