خطبه
خطبه (به ضم خاء) کلمه ای عربی و در اصطلاح، به معنای سخنرانی یا کلام مخصوصِ مشتمل بر ستایش خداوند و صلوات بر محمّد(ص) و آل محمّد(ص) است.
واجب است امام پس از خطبه اول مقدار کمی بنشیند و سپس به خطبه دوم بپردازد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مالک که باید زکات بپردازد، آیا می تواند بدون اذن حاکم شرع جنس مورد تعلق زکات را بفروشد و سپس به مقدار پول زکات از ثمن آن جدا کرده و بپردازد؟
- شخصی مقداری طلا بطور نقد و نسیه می خرد و مقدار نقد را می پردازد و توافق می کنند که بقیّه را در سه قسط و هر قسطی را درزمان معین بپردازد، آیا این معامله اشکال دارد؟
- اگر کسی چیزی که متعلّق خمس است به دیگری هبه کند، آیا بر شخص گیرنده واجب است خمس آن را بپردازد؟
- در موقع خواندن خطبه نماز جمعه باید مأمومین به حال نماز بنشینند یا اینکه نگاه کردن به اطراف جایز است؟
- اگر امام و مأموم نماز واجب یومیه را منفرداً خوانده باشند، آیا می توانند دوباره با جماعت اعاده کنند؟
- اگر شخصی مثلا پنج هزار تومان بابت سهم مبارک امام (علیه السلام) مقروض باشد، و همین مقدار هم به دیگری، ولی قدرت بر ادای یکی از اینها را داشته باشد، کدام مقدّم است؟
- اگر کسی به خطبه های نماز جمعه نرسید و فقط به نماز جمعه رسید و اقتدا کرد، آیا از نماز ظهرش کفایت می کند؟
- بعضی از وعاظ در خطبه منبر می گویند: (الذی سمّی فی السماء باحمد(صلی الله علیه وآله) )، منشأ و مدرک این جمله چیست؟
- شخصی از درآمد سال گذشته خود یکصد هزار تومان اضافه بر مخارج داشته و خمس آن را نداده است و در سال جاری تمام آن را خرج مایحتاج زندگی کرده است. حال می خواهد بدهی خمس آن را از درآمد سال جاری بدهد. چه مقدار باید بپردازد؟
- شخصی با اتومبیل خود شخصی را زیر گرفته و کشته و فرار کرده است. اکنون پس از سالها به فکر جبران افتاده ولی زن یا مرد بودن مقتول برای او معلوم نیست و با توجه به اینکه اولیاء دم نیز نامعلومند و این شخص می خواهد دیه او را بعنوان مجهول المالک به فقرا صدقه دهد بیان بفرمایید چه مقدار دیه بپردازد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] خطبه های عید فطر که بعد از نماز هستند آیا امام جماعت حق دارد که خطبه های نماز عید را قبل از نماز بخواند ؟
- [سایر] آیا امیرالمؤمنین(علیه السلام) برای اثبات امامت و ولایت خود، یادی از حدیث غدیر کرده است؟
- [سایر] پیامبر (ص) در خطبۀ غدیر چند مرتبه کلمات وصی و امام را در مورد حضرت علی (ع) ذکر فرمودند؟
- [آیت الله اردبیلی] در صورت احساس کسالت امام جماعت، پس از خواندن دو رکعت نماز عید و قبل از ایراد خطبه، حکم چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا خواندن دو خطبه پس از نماز جماعت عید فطر و قربان، جزء نماز عید است؟ و چنانچه امام جماعت خطبه را قبل از نماز عید بخواند، آیا نماز عید صحیح است؟
- [آیت الله بهجت] 1) مجموع نماز جمعه و خطبه ها تا چه مقدار پس از ظهر شرعی می تواند طول بکشد؟
- [سایر] پیامبر (ص) در خطبه غدیر چند مرتبه کلمات وصی و امام را در مورد حضرت علی (ع) ذکر فرمودند؟
- [آیت الله بهجت] آیا واجب است خطبه های نماز جمعه را ایستاده خواند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برای عقد موقت یا دایم به زبان آوردن خطبه واجب است؟ آیا بدون به زبان آوردن خطبه عقد باطل است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا برای عقد موقت یا دایم به زبان آوردن خطبه واجب است؟ آیا بدون به زبان آوردن خطبه، عقد باطل می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- واجب است امام جمعه شخصاً و در حال ایستاده به ایراد خطبه بپردازد. و اگر نتواند خطبه ها را در حال ایستاده بخواند، باید دیگری به ایراد خطبه بپردازد و امامت نماز را هم به عهده گیرد. و اگر هیچکس برای ایراد خطبه ها در حال ایستاده پیدا نشود. نماز جمعه ساقط و نماز ظهر واجب است.
- جائز نیست امام جمعه خطبه ها و به خصوص موعظه و توصیه به تقوی را به آهستگی ادا کند و احتیاط واجب آن است که با صدای بلند به ایراد خطبه بپردازد به طوری که حداقل عدد لازم (4 نفر) صدای او را بشنوند، بلکه احتیاط مستحب آن است که در هنگام موعظه و سفارش به تقوی صدای خود را چنان بلند نماید که همه حاضرین مواعظ او را بشنوند، و در مجامع بزرگ به توسط بلند گوها به خطبه بپردازد تا تشویق و تحذیر و مسائل مهمه را به گوش همگان برساند.
- احتیاط مستحب آن است که امام در حال خطبه سخنی غیر مربوط به خطبه ها نگوید البته در فاصله بین خطبه ها و نماز، سخن گفتن بلامانع است.
- اگر موقعی که امام در رکعت دوّم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، باید در رکعت دوّم نمازش که رکعت سوّم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد، یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.
- نماز جمعه دارای دو خطبه است که مانند اصل نماز، واجب بوده و باید توسط امام جمعه ایراد شود و بدون این دو خطبه نماز جمعه محقق نمی شود.
- در صورتی که قبل از انجام مسمّای واجب در خطبه (یعنی حداقلی از واجبات خطبه ها که بتوان آنها را خطبه نامید) عده ای از مأمومین متفرق شوند و کمتر از 4 نفر بمانند و پس از مدت کوتاهی برگردند (به طوری که عدد لازم 5 نفر کامل شود) اگر امام در این فاصله سکوت کرده باشد، پس از مراجعت مأمومین باید از نقطه ای که خطبه را قطع نموده ادامه دهد ولی اگر (با وجود تقلیل مأمومین از حد نصاب لازم) قسمت های واجب خطبه را ادامه داده و جریان امر به صورتی بوده که افراد پراکنده صدای او را نشنیده اند باید پس از مراجعت آنها و تکمیل عدد قسمت های واجب را که در غیاب آنها خوانده اعاده کند و اگر زمان بازگشت مأمومین طولانی باشد به طوری که عرفاً به یکپارچگی خطبه لطمه بزند باید امام خطبه را اعاده کند. چنانچه اگر با ورود مأمومین جدید هم عدد لازم 5 نفر کامل بشود اعاده خطبه ضروری است.
- واجب است مأمومین به خطبه های امام گوش فرا دهند، و احتیاط مستحب آن است که ساکت باشند و از حرف زدن بپرهیزند که صحبت کردن در وقت خطبه ها مکروه است بلکه اگر سخن گفتن مأمومین موجب نشنیدن خطبه و از بین رفتن فایده آن باشد، سکوت لازم است.
- اگر مأمومین بعد از خطبه یا در اثنای آن متفرق شوند (به طوری که کمتر از 5 نفر باقی بمانند) و سپس برگردند تا عدد لازم کامل شود در صورتی که مسمای خطبه محقق شده باشد اعاده خطبه واجب نیست، گر چه مدت تفرق طولانی باشد. و در صورتی که مسمای خطبه محقق نشده باشد، اگر علت تفرق، انصراف مأمومین از نماز جمعه بوده احتیاط واجب آن است که پس از بازگشت آنها، امام، خطبه ها را از نو بخواند (ولو اینکه مدت تفرق کم باشد) و اگر علت تفرق و پراکندگی امری نظیر باران و غیره بوده در این صورت اگر مدت آن به قدری طولانی شود که عرفاً به یکپارچگی خطبه لطمه بزند واجب است خطبه ها را از نو بخواند و الا خطبه قبلی را ادامه دهد و صحیح است.
- احتیاط مستحب آن است که امام و مستمعین در حال خطبه، واجد طهارت کامل (که برای نماز معتبر است) باشند.
- اگر امام خطبه ها را قبلاً شروع کرده و هنگام زوال به پایان برساند و نماز جمعه را شروع کند صحیح است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] واجب است امام پس از خطبه اوّل کمی بنشیند و سپس به خطبه دوم بپردازد.
- [آیت الله نوری همدانی] واجب است امام جمعه شخصاً ودر حال ایستاده به ایراد خطبه بپردازد .واگر نتواند خطبه هارا در حال ایستاده بخواند ، باید دیگری به ایراد خطبه بپردازد وامامت نماز را هم به عُهْده گیرد . واگرهیچ کس برای ایراد خطبه ها درحال ایستاده پیدا نشود ، نماز جمعه ساقط ونماز ظهر واجب است .
- [آیت الله اردبیلی] بنابر احتیاط واجب امام جمعه باید در حال خطبه با وضو باشد و مستحب است در حال خطبه عمامه بر سر نهاده و به عصا و اسلحه تکیه نماید و هنگام اذان روی منبر بنشیند و پیش از شروع خطبه به حاضرین سلام کند و بر حاضرین واجب کفایی است که جواب سلام امام را بدهند.
- [آیت الله سبحانی] نماز جمعه دارای دو خطبه است که مانند اصل نماز واجب است، و باید هر دو خطبه توسط امام جمعه ایراد شود.
- [آیت الله نوری همدانی] نماز جمعه دارای دو خُطْبه است که مانند اصل نماز واجب بوده و باید توسّط امام جمعه ایراد شود ، بدون این دو خطبه نماز جمعه محقق نمی شود .
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که در رکعت دوم امام اقتدا می کند، باید در رکعت دوم نماز خودش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و خود را به امام برساند و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد یک مرتبه بگوید و در رکوع خود را به امام برساند.
- [آیت الله نوری همدانی] جائز نیست امام جمعه خطبه ها وبخصوص موعظه وتوصیه به تقوی را به آهستگی ادا کند واحتیاط واجب آن است که با صدای بلند به ایراد خطبه ها بپردازد ، بطوری که حداقل عدد لازم –4 نفر – صدای او را بشنوند ، بلکه احتیاط مستحبّ آن است که در هنگام موعظه وسفارش به تقوی صدای خود را چنان بلند نماید که همه حاضرین مواعظ او را بشنوند ودر مجامع بزرگ به توسّط بلندگوها به خطبه بپردازد تا تشویق وتحذیر ومسائل مُهمّه را به گوش همگان برساند .
- [آیت الله نوری همدانی] احتیاط مستحبّ آن است که امام درحال خطبه ، سخنی غیرمربوط به خطبه ها نگوید ، اَلْبَتَّه در فاصلة بین خطبه ها ونماز ، سخن گفتن بلامانع است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر هنگامی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، باید در رکعت دوم نماز خود که رکعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشیند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد و قبل از رکوع خود را به امام برساند و تسبیحات اربعه را بگوید و در رکوع نیز خود را به امام برساند و اگر قبل از رکوع یا در رکوع به امام نرسد، بنابر احتیاط واجب باید نماز را فرادی تمام کند.
- [آیت الله سیستانی] اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند ، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهّد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد ، و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد ، باید یک مرتبه بگوید و در رکوع خود را به امام برساند .