زندگی
حیات مقابل ممات است. از آن به مناسبت در بسیاری از ابواب فقه نظیر طهارت، حج، وصیت، نکاح، استیلاد، اطعمه و اشربه، ارث و دیات سخن رفته است.
جایی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و مثل کسی که آنجا وطن اوست در آنجا زندگی می‌کند گرچه قصد نداشته باشد که همیشه در آنجا بماند وطن او حساب می‌شود، مثل طلاب و دانشجویانی که بیش از چند سال قصد ندارند در آنجا بمانند.
عنوان مسئله:
جایی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و مثل کسی که آنجا وطن اوست در آنجا زندگی می‌کند گرچه قصد نداشته باشد که همیشه در آنجا بماند وطن او حساب می‌شود، مثل طلاب و دانشجویانی که بیش از چند سال قصد ندارند در آنجا بمانند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- طلاب علوم دینی که در شهری غیر از وطن خود به تحصیل مشغول میباشند و در آن شهر قصد وطن نکردهاند، ولی مشخص هم نیست که همیشه بمانند یا بعد از مدتی به شهر خودشان برگردند، در این صورت روزة ماه مبارک رمضان را میتوانند بدون قصد ده روز در شهر محل تحصیل بگیرند؟
- چگونه محل دوم حکم وطن شخص را پیدا می‌کند؟ آیا چند سال ماندن کفایت می‌کند یا نیت لازم دارد یا باید شخص از جایی اعراض نماید؟
- کسی که به واسطة منتقل شدن به شهری، از زادگاهش اعراض می‌کند، آیا پس از چند سال می‌تواند دوباره زادگاهش را وطن قرار دهد؟
- دختری که ازدواج می‌کند و برای زندگی به محل سکونت شوهرش که خارج از شهر خودشان است، میرود، وطن او همان شهر جدید محسوب می‌شود و باید نمازهای خود را در آنجا تمام بخواند؟ حکم نماز و روزههای او در شهر زادگاهش که مثلاً چند ماه یک بار به آنجا میرود، چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در توضیح المسائل مسأله 1353 فرموده اید: (تا انسان قصد ماندن همیشگی در جایی که غیر وطن اصلی خودش است، نداشته باشد، وطن او حساب نمی شود، مگر آنکه بدون قصد ماندن آنقدر بماند که مردم محل بگویند وطن اوست)، اکنون با توجه به این مسأله اینجانب که مدت 8 سال است در قم مشغول تحصیل هستم و ازدواج هم کرده ام، ولی قصد حتمی ماندن دائم در قم را ندارم، وظیفه من چیست، البته قصد رفتن حتمی هم ندارم و فعلا نمی توانم برای آینده ام تصمیم جدی بگیرم
- [آیت الله شبیری زنجانی] شخصی قرار است برای همیشه هر سال سه ماه در یک مکانی زندگی کند، آیا حکم وطن را دارد؟
- [آیت الله خوئی] در منهاج فرمودهاید کسی که وطن او نجف است و محل کار وی کوفه است که هر روز به آنجا سفر می‌کند و شب برمیگردد حال اگر قصد داشت از کوفه به بغداد سفر کند، حد ترخص وی از کوفه حساب می‌شود نه نجف، این حکم چیست؟ آیا کوفه در اثر سفر همه روزه جزء وطن وی به حساب آمده یا علت دیگری دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] در رسالهها در مورد وطن ذکر شده که انسان اگر شش ماه در محلّی بماند وطن او محسوب می‌شود، آیا در این مدّت می‌تواند مسافرت کند یا اینکه باید همه شش ماه را در یک محلّ بماند و اگر مسافرت کند، آیا به این قصد ضرر میرساند یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] کسی که فعلاً مکانی را محل اقامت خود قرار داده و مثل کسی که در وطنش زندگی می‌کند، زندگی دارد و نمیداند تا آخر عمر در آن جا میماند یا نه، نمازش تمام است در آن جا یا خیر؟
- [سایر] شخصی از درآمد کسب، خانهای خریده و چند سال در آن زندگی می‌کند، سپس آن را میفروشد تا خانه دیگری تهیه نماید؛ چنانچه این پول تا سر سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟
- [آیت الله سبحانی] کسانی که به عنوان مهاجر به مدت طولانی، بیش از ده سال در ایران اقامت دارند و زمان بازگشت آنها به وطنشان مشخص نیست، آیا می توانند محل زندگی فعلی خود را وطن اختیار نمایند؟
- [آیت الله بهجت] فردی در وطن اصلی که محلّ تولّدش بوده است ، تا شانزده سالگی زندگی کرده و سپس به تهران هجرت می کند و اکنون سی سال است در تهران سکونت دارد. وی از وطن اصلی اعراض نکرده و هر سال دو یا سه بار به آن جا می رود و قصد دارد در صورت آماده شدن امکانات، به صورت همیشگی یا چند ماه در سال به وطن اصلی برگردد. حکم نماز و روزه این فرد چگونه است؟
- [آیت الله خوئی] افرادی که در ادارات دولتی یا ارتش خدمت میکنند یا اینکه اطمینان ندارند که چند سال در یک محل بمانند اگر چه احتمال میرود که مدتی مدید هم آنها را از آنجا انتقال ندهند (غیر موطن اصلی) اگر از پس انداز بین سال خود منزلی مسکونی بخرند آیا خمس این منزل را باید بدهند یا از مؤونه سالیانه آنها حساب می‌شود؟
- [آیت الله خوئی] مردی است از اهل نجف و در یک شرکتی در بغداد کار می‌کند و در یک خانهای در بغداد که شرکت برای خود تهیه کرده سکنی گزیده و این شخص قصد ندارد که بغداد را وطن خود اخذ نماید، بلکه قصدش آن است که به قصد عمل و کار در بغداد زندگی نماید و زمانی که کارش تمام شد یا خواست منفصل شود از شرکت، منفصل می‌شود و ترک می‌کند بغداد را، با این که علم دارد به این که از هر هفته پنج روز در بغداد است و دو روز برمیگردد به وطن خود نجف و همچنین مرخصی، که یک ماه در سال است، در وطن خود نجف زندگی می‌کند. 1- آیا بغداد مقر او حساب می‌شود؟ 2- آیا مقر زن و اولادش هم می‌شود؟ 3- آیا تعبیر به کلمه (یسکن) که در سؤال آمده، به معنی اخذ بغداد وطن خود است، یا این که علم دارد به عدم نیت بقاء در آن را با دلخواه خودش؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که در دو محل یا بیشتر زندگی می‌کند مثلاً در هر شهری سه ماه میماند همه آنها وطن او حساب می‌شود.
- محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- کسی که چند رشته کسب دارد مثلاً اجاره ملک میگیرد و خرید و فروش و زراعت هم می‌کند، باید خمس آنچه را که در آخر سال از مخارج او زیاد میآید بدهد گرچه رشتههای مختلف در دخل و خرج و حساب صندوق یکی نباشند.
- هرگاه چیزی پیدا کند که اگر بماند فاسد می‌شود در صورتی که نشانه داشته باشد و به مقدار 12/6 نخود نقره باشد باید آن را قیمت کند و آن را مصرف نماید و به دستور مالی که انسان پیدا می‌کند عمل نماید، پس اگر صاحبش پیدا شد قیمت آن را به او میدهد و اگر از پیدا شدن صاحبش مأیوس شود یا یک سال بگذرد می‌تواند برای خود بردارد.
- پیش از داخل شدن در حرم مکّه، شهر مکّه، مسجد الحرام، کعبه، حرم مدینه، شهر مدینه، مسجد پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم و حرم امامانعلیهم السلام، مستحب است انسان غسل کند، و اگر در یک روز چند مرتبه مشرف شود یک غسل کافی است، و کسی که میخواهد در یک روز داخل حرم مکّه و مسجدالحرام و کعبه شود، اگر به نیّت همه یک غسل کند کافی است. و نیز اگر در یک روز بخواهد داخل حرم مدینه و شهر مدینه و مسجد پیغمبرصلی الله علیه وآله وسلم شود، یک غسل برای همه کفایت می‌کند و برای زیارت پیغمبر و امامان از دور یا نزدیک و برای حاجت خواستن از خداوند عالم و همچنین برای توبه و نشاط به جهت عبادت و برای سفر رفتن خصوصاً سفر زیارت حضرت سیّد الشهداءعلیه السلام مستحب است انسان غسل کند و اگر یکی از غسلهایی را که در این مسئله گفته شد به جا آورد و بعد کاری کند که وضو را باطل مینماید مثلاً بخوابد، غسل او تا یک شبانه روز باطل نمیشود ولی برای نماز و مانند آن باید وضو بگیرد. _______ 1) شهادت میدهم بر اینکه نیست خدایی غیر از خداوند متعال، او که یکتاست و شریکی برای او نیست، و بر اینکه محمد صلی الله علیه وآله وسلم بنده خداوند و پیامبر اوست. خداوندا درود فرست بر محمد و آل محمد و مرا از توبه کنندگان و پاکان قرار ده.
- اعتکاف یک امر عبادی است که ثواب بسیاری برای آن مترتب شده است و پیامبر گرامیصلی الله علیه وآله وسلم و ائمّه طاهرینعلیهم السلام بارها به جا میآوردند و سفارش برای آن زیاد شده است مخصوصاً در دهه آخر ماه مبارک رمضان، و آن ماندن با قصد اعتکاف و با قصد قربت، سه روز یا بیشتر در مسجد است و در همه اوقات میتوان آن را به جا آورد، مگر در ایّامی که انسان نمیتواند روزه بگیرد و همانطور که می‌شود برای خود اعتکاف کرد، میتوان نیابت از میّت به طور تبرّعی یا استیجاری به جا آورد بلکه نیابت از زنده به طور تبرّعی یا استیجاری جایز است. و این عبادت شرایطی دارد: اوّل: ایمان. دوّم: عقل، و کسی که جنون ادواری دارد اگر مدّت زیادی در اعتکاف جنون او عود کند اعتکاف او باطل می‌شود، همچنین اگر مدّت زیادی بیهوش شود. سوّم: چون عمل عبادی مستحبّی است باید با قصد قربت باشد و با قصد استحباب باشد گرچه به واسطه نذر یا استیجار واجب شده باشد و باید قبل از طلوع فجر روز اوّل نیّت کند. چهارم: روزه، و بدون روزه اعتکاف صحیح نیست، بنابراین زن حائض نمیتواند معتکف شود، همچنین در ایّامی که روزه گرفتن حرام است نظیر عید قربان و عید فطر، اعتکاف صحیح نیست. پنجم: باید سه روز یا بیشتر باشد و اگر دو روز ماند، ماندن روز سوّم واجب است. و بعد از سه روز هر چند روزی که بخواهد می‌تواند بر آن بیفزاید. و ماندن روزهای ششم و نهم و بعد از آن واجب نیست. و روز را باید از طلوع تا مغرب حساب کرد ولی ماندن شبِ اوّل و شبِ چهارم لازم نیست. ششم: باید در مسجد باشد و در هر مسجدی میتوان معتکف شد. ولی اعتکاف در مسجدی که پُر رفت و آمد باشد، افضل است. هفتم: در مورد زنان باید با اذن شوهر باشد. و اذن پدر و مادر برای اولاد شرط نیست ولی اگر نهی کنند باید معتکف نشوند. هشتم: باید به طور مداوم در مسجد بماند و اگر به قصد خروج از اعتکاف، از مسجد بیرون رفت اعتکاف او باطل می‌شود ولی اگر در حال نسیان یا برای کاری بیرون رود و دو مرتبه برگردد مانعی ندارد، نظیر بیرون رفتن برای تجدید وضو یا غسل یا شرکت در نماز جماعت یا نماز جمعه یا خواندن درس و شرکت در امتحان یا برآوردن حاجتی از مسلمان یا تهیه غذا برای خود یا زن و بچّه و مانند آن، ولی در هر صورت خارج نشدن معتکف از مسجد بهتر است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که در دو محل زندگی می‌کند چنانچه در هر یک تقریبا شش ماه از سال را زندگی می‌کند، هر دو وطن او محسوب می‌شود، ولی اگر در یکی از آن دو کمتر از شش ماه بماند آنجا وطن وی به حساب نمیآید؛ بنابراین انسان تنها می‌تواند دو وطن داشته باشد و بیشتر از دو وطن امکان ندارند.
- [آیت الله خوئی] جائی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و مثل کسی که آنجا وطن او است در آنجا زندگی می‌کند مانند اکثر طلابی که در حوزههای علمیه ساکن میباشند که اگر مسافرتی برای آنها پیش آید، دوباره به همانجا بر میگردند، اگرچه قصد نداشته باشند که همیشه در آنجا بمانند، در حکم وطن او حساب می‌شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . جایی را که انسان محل زندگی خود قرار داده، و ماندن خود را در آنجا محدود به مقدار معین نکرده، و مثل کسی که آنجا وطن اوست در آنجا زندگی می کند که اگر مسافرتی برای او پیش آید، دوباره به همان جا برمی گردد، اگر چه قصد نداشته باشد که همیشه در آنجا بماند، در حکم وطن او حساب می شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] جایی را که انسان محلّ زندگی خود قرار داده ومثل کسی که آنجا وطن اوست در آنجا زندگی می‌کند که اگر مسافرتی برای او پیش آید، دوباره به همانجا برمیگردد، اگرچه قصد نداشته باشد که همیشه در آنجا بماند، احکام وطن بر او مترتّب می‌شود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] محلّی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده به نحوی که در نظر متعارف مردم محل زندگی او محسوب می‌شود وطن اوست؛ چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد و همچنین جایی را که انسان محلّ زندگی خود قرار داده و مثل کسی که آنجا وطن دائمی اوست در آنجا زندگی می‌کند که اگر مسافرتی برای او پیش آید، دوباره به همانجا برمیگردد؛ اگر چه قصد نداشته باشد که همیشه در آنجا بماند، وطن او محسوب می‌شود.
- [آیت الله وحید خراسانی] جایی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و مثل کسی که ان جا وطن اوست در ان جا زندگی می کند که اگر مسافرتی برای او پیش اید دوباره به همان جا بر می گردد اگر چه قصد نداشته باشد که همیشه در ان جا بماند وطن او نیست ولی احکام وطن بر ان جاری می شود
- [آیت الله سیستانی] کسی که در دو محل زندگی می‌کند ، مثلاً شش ماه در شهری ، و شش ماه در شهر دیگر میماند ، هر دو محل ، وطن اوست . و نیز اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد ، همه آنها وطن او حساب می‌شود .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] جائی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و مثل کسی که آنجا وطن او است در آنجا زندگی می کند مانند اکثر طلابی که در حوزه های علمیه هستند که اگر مسافرتی برای او پیش آید؛ دوباره به همانجا برمی گردد؛ اگرچه قصد نداشته باشد که همیشه در آنجا بماند؛ در حکم وطن او حساب می شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که در دو محلّ زندگی می‌کند، مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر میماند، هر دو وطن اوست و نیز اگر بیشتر از دو محلّ را برای زندگی خود اختیار کرده باشد، همه آنها وطن او حساب می‌شود.
- [آیت الله بروجردی] کسی که در دو محل زندگی می‌کند مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر میماند هر دو وطن اوست و نیز اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد، همهی آنها وطن او حساب می‌شود.