اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
محلی را که انسان برای اقامت خود اختیار کرده وطن او است، چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
عنوان مسئله:
محلی را که انسان برای اقامت خود اختیار کرده وطن او است، چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اشخاصی که قصد اقامه برای کار در محلّی میکنند، پس از تحقّق اقامت لازم می‌شود که هر روز، یا یک روز در میان یا هفتهای دو سه بار به شهر، برای خریدن جنس و کارهای دیگر بروند و فاصله بین شهر و محل کار هم کمتر از چهار فرسخ است و حال آن که نه شهر و نه آن محل وطن اصلی آنها نیست، سالها هم کارشان همین است، تکلیف این اشخاص در باب نماز چیست؟
- کسی که فعلاً مکانی را محل اقامت خود قرار داده و مثل کسی که در وطنش زندگی میکند، زندگی دارد و نمیداند تا آخر عمر در آن جا میماند یا نه، نمازش تمام است در آن جا یا خیر؟
- با قصد اعراض از موطن سابق، پس از چند مدّت محل اقامت جدید وطن می‌شود تا بتوان احکام وطن بر آن جاری نمود و با عدم قصد، طول این مدّت چه مقدار خواهد بود؟ و آیا این مدّت شرط است که سفری در آن واقع نشده باشد چه به موطن سابق و یا سایر اماکن؟
- شخصی از اهل اداره چند سال در محلّی اقامت داشت و بعد مأموریت او را در چهار فرسخی قرار دادند، غیر ایّام تعطیلی و جمعه بقیّه ایّام در آن محل است و ایّام تعطیلی در محل اقامه اوّلیّه و خانه و عیالاتش نیز در محل اوّلی است، نماز و روزه او در آن جا و در خانهاش چه حکمی دارد؟
- آیا طلّاب و محصّلینی که چندین سال در قم به تحصیل اشتغال دارند بدون آن که قصد داشته باشند این جا را وطن خویش قرار دهند، در صورتی که بعضی از اوقات قصد نمایند که کمتر از ده روز اقامت نمایند، حکم مسافر دارند یا خیر؟
- شخص مسافری که قصد اقامه عشره مینماید در محلّی و از ابتدا عازم است، یا آن که احتمال میدهد در بین عشره مزبوره تا بساطین محل اقامت، بلکه متجاوز از حد ترخّص و مادون از حد مسافت یعنی أربعة فراسخ برود، آیا این قصد مضر به قصد اقامت در محل است، یا آن که مضر نیست؟ و بر فرض مضر بودن معیّن فرمایید تا چه حدّی مضر است؟ و نیز در صورت اضرار در هر صورت، تکلیف همچو شخصی قصر است فقط، یا آن که احتیاط به جمع بین قصر و اتمام است؟
- طلّابی که در نجف اشرف خیال اقامت مدّتی را دارند و معمولاً درفصل تابستان سرِ هر هفته به مسجد کوفه میروند و یا بعض از شبهای جمعه را که پشت سر هم به کربلا مشرّف میشوند و در مراجعت قصد اقامه عشره ندارند، به طوری که هفته بعدش نیز عازم هستند، آیا در حکم مسافر میشوند یا نه و در صورتی که در حکم مسافر نباشند داخل در عنوان کدام یک از اقسام وطن هستند؟
- زیدی دختری را عقد نموده به مهر معینی، بعد از این دختر بدون آن که تصرّف شود فوت میکند، یعنی در زیر آوار میماند و از ورثه دخترِ نام برده یک پدر و یک برادر و سه خواهرِ پدر مادری و جدّه مادریست که فعلاً موجودند و مادرش هم در زیر آوار مانده، خلاصه سه هزار تومان مهریه این دختر است، آیا این مهر به پدر دختر میرسد یا به سایر ورّاث، یا آن که باید بالسویه تقسیم کنند؟ در صورتی که زید دختر را تصرّف نکرده، آیا باید تمام مهر را بدهد یا نصف مهر را؟
- یک عدّه از کارکنان شرکت نفت وضع کارشان طوریست که در یک محل معیّن نمیمانند بلکه به طور سیّار هر مدّتی در یک محلّی مشغول کار هستند و اختیار کارشان با خودشان نیست، یعنی نمیدانند که الآن که برای کاربه فلان نقطه میروند تا چه وقت آن جا هستند، ممکن است دو روز یا سه روز بمانند، یا دو ماه یا سه ماه یا بیشتر بمانند و کار فرما در اوّل امر مدّت توقّف درمحل کار را تعیین نمیکند و نمیتواند تعیین کند و این کار مستمر آنهاست که در هر محلّی مدّت نامعلومی باید بمانند و کار کنند، وظیفه آنها راجع به قصر و اتمام چیست؟
- سؤالی از حضرت عالی کردهاند به این مضمون: هرگاه کسی مالک چیزی باشد در مکانی و در حال مالکیّت شش ماه در آن جا اقامت کرده باشد و در مسافرتهای خود به آن جا برسد و فعلاً هم مالک آن چیز باشد، نماز او تمام است در آن محل یا خیر؟ جواب فرمودهاید: بلی تمام است چنان چه مشهور فرمودهاند، داعی عرض میکنم: آیا این حکم شامل کسی که از وطن اصلی یا اتّخاذی خود اعراض کرده با این که در آن جا ملکی دارد نیز می‌شود یا خیر و آیا ملک اعم است حتّی نخله را نیز شامل می‌شود یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] آیا کسی که بعد از اعراض از محلی بخواهد در همان محل متوطن گردد. آیا اقامت شش ماه در تحقق هر وطن واجب است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] کجا وطن انسان محسوب می شود؟ کودکی که بعد از تولد در وطن اصلی پدر و مادر به وطن اتخاذی پدر و مادر میرود، آیا زادگاهش وطن او محسوب می‌شود؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که دو محل را برای زندگی اختیار کرده می‌تواند آنها را وطن خویش محسوب کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورت اتخاذ وطن جدید، چه مدت باید در آن اقامت کرد تا وطن صدق کند؟
- [سایر] آیا اختیار انسان در این دنیا محدود است؟
- [آیت الله بهجت] کسی که محلی را برای اقامت دایم برگزیده و قصد توطّن کرده است، آیا برای این که نمازش تمام و آثار وطن بودن بر آن مکان مترتّب شود، باید در آن جا صاحب خانه و ملک باشد؟
- [سایر] زندگی انسان جبر است یا اختیار؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا زن در وطن و اقامت تابع شوهر است؟
- [آیت الله خوئی] صریح فتوا است که (مسافر یا کسی که قصد اقامت دارد قبل از ظهر به وطن یا محل اقامت برسد) چنانچه مسافر ظهر به وطن یا محل اقامت برسد و یا آن که اذان ظهر را در حد ترخص بشنود و مفطر به عمل نیاورده باشد، آیا نیت روزه کند صحیح است؟ و یا آنکه شرط است قبل از ظهر ولو به قلیل به وطن یا محل اقامت برسد، و حد ترخص برای مسافری که وارد می‌شود کافی نیست، فقط اعتبار حد ترخص برای مسافری است که از وطن یا محل اقامت خارج می‌شود؟
- [سایر] آیا انسان ها در خلقت خود (وارد دنیا شدن یا نشدن) اختیار داشته اند؟ چگونه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- کسی که در دو محل زندگی میکند مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر میماند هر دو وطن اوست و نیز اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد، همهی آنها وطن او حساب می‌شود.
- اگر قصد دارد در محلی که وطن اصلیش نیست مدتی بماند و بعد به جای دیگر رود، آن جا وطن او حساب نمیشود.
- جایی را که انسان محل زندگی خود قرار داده و مثل کسی که آن جا وطن اوست در آن جا زندگی میکند که اگر مسافرتی برای او پیش آید، دوباره به همان جا بر میگردد، اگر چه قصد نداشته باشد که همیشه در آن جا بماند، وطن او حساب می‌شود.
- تا هفت سال دختر تمام نشده پدر نمیتواند او را از مادرش جدا کند.
- اگر به جایی برسد که وطن او بوده و از آن جا صرف نظر کرده، نباید نماز را تمام بخواند، اگر چه وطن دیگری هم برای خود اختیار نکرده باشد.
- مسافری که قصد دارد ده روز پشت سر هم در محلی بماند، یا میداند که بدون اختیار ده روز در محلی میماند، در آن محل باید نماز را تمام بخواند.
- اگر پسر بزرگتر شک دارد که پدر و مادرش نماز و روزهی قضا داشتهاند یا نه، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر پسر بزرگتر بداند که پدر و مادرش نماز قضا داشتهاند و شک کند که به جا آوردهاند یا نه، بنا بر احتیاط واجب باید قضا نماید.
- کسی که از وطنش صرف نظر کرده و میخواهد وطن دیگری برای خود اختیار کند، اگر شغلش مسافرت نباشد، باید در مسافرت نماز را شکسته بخواند.
- اگر پسر بزرگتر بخواهد نماز پدر و مادر را بخواند، باید به تکلیف خود عمل کند، مثلاً قضای نماز صبح و مغرب و عشاء مادرش را باید بلند بخواند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن او است؛ چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [امام خمینی] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست چه در آن جا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [آیت الله مظاهری] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [آیت الله سیستانی] محلی را که انسان برای اقامت دائمی و زندگی خود اختیار کرده ، وطن اوست ، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد ، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد .
- [آیت الله نوری همدانی] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن او است ، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد ، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد .
- [آیت الله خوئی] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [آیت الله بهجت] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد، پس وطن انسان بنابر اقوی جایی است که عرفاً آنجا را وطن شخص بدانند و لازم نیست در آنجا ملکی داشته باشد و یا اینکه شش ماه آنجا زندگی کرده باشد، بلکه همینقدر که عرفاً آنجا وطن او به حساب بیاید کافی است.
- [آیت الله اردبیلی] محلّی که انسان آن را برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده، وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادر او باشد و چه خود آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد، چه در آنجا ملک شخصی داشته یا نداشته باشد و لازم نیست قصد اقامت دائمی در محل را داشته باشد، بلکه چنانچه عرفا محلی را مقر و محل زندگی او بدانند و در آنجا مسافر محسوب نشود، آن محل برای او حکم وطن را دارد.