اقامت
ماندن در مکانی را اِقامت می‌گویند و احکام آن در باب صلات، آمده است.
آیا کسی که بعد از اعراض از محلی بخواهد در همان محل متوطن گردد. آیا اقامت شش ماه در تحقق هر وطن واجب است؟
بسمه تعالی:تجدید وطن نیاز به اقامت شش ماه ندارد، همین قدر مدتی بماند که عرفا بگویند زندگی را به آنجا منتقل کرده و آنجا را وطن خود قرار داده است، کافی است.والله العالم
بسمه تعالی:تجدید وطن نیاز به اقامت شش ماه ندارد، همین قدر مدتی بماند که عرفا بگویند زندگی را به آنجا منتقل کرده و آنجا را وطن خود قرار داده است، کافی است.والله العالم
عنوان سوال:
آیا کسی که بعد از اعراض از محلی بخواهد در همان محل متوطن گردد. آیا اقامت شش ماه در تحقق هر وطن واجب است؟
پاسخ:
بسمه تعالی:تجدید وطن نیاز به اقامت شش ماه ندارد، همین قدر مدتی بماند که عرفا بگویند زندگی را به آنجا منتقل کرده و آنجا را وطن خود قرار داده است، کافی است.والله العالم
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسانی که به عنوان مهاجر به مدت طولانی، بیش از ده سال در ایران اقامت دارند و زمان بازگشت آن‌ها به وطنشان مشخص نیست، آیا می توانند محل زندگی فعلی خود را وطن اختیار نمایند؟
- اگر شخصی از وطن خود اعراض نکرده ولی حدود 7 سال به وطن خود مسافرت نکرده و پس از این مدت گاهی چند روز به آنجا می رود آیا هنوز وطن محسوب می شود؟
- اینجانب از وطن خود اعراض کرده ام ولی خانه مسکونیم را هنوز نفروخته ام حالا وظیفه من نسبت به نماز و روزه در آنجا چیست؟
- حدود سی سال پیش، از زادگاه خود به شهر قم مهاجرت کرده و قم را به عنوان وطن انتخاب نمودم; در عین حال نسبت به زادگاهم ترک وطن ننموده ام و گاهی برای صله ی رحم به آنجا می روم. آیا اعراض از زادگاه برای اینجانب حاصل شده است؟ وظیفه ی نماز و روزه ی همسر و فرزندانم در آنجا چگونه است؟
- اگر کسی برای درس از وطن تا محل درس هر روز5/22کیلومتر یا بیشتر می رود وظیفه اش نسبت به نماز و روزه در محل درس و بین راه چیست؟
- دانشجویی هرماه یک بار به وطن می رود و در تابستان برای انتخاب واحد به محل تحصیل می رود وظیفه او نسبت به نماز و روزه چیست؟
- کسی به گمان اینکه دهه آخر ماه، ده روز است قصد اقامت کرده بعداً کشف شده که ماه کم یک بوده است. اکنون با توجه به قصد اقامة عشره و کمتر از ده روز بودن آخر ماه نماز و روزه او چگونه است و نسبت به بقیّه ایّام چه وظیفه ای دارد؟
- اگر کسی به قصد مکانی به پانزده کیلومتری وطن برود و پس از رسیدن به آن محل تصمیم بگیرد که به سفر خود تا پنجاه کیلومتر ادامه دهد. آیا نماز این شخص در فاصله ی پانزده کیلومتری تمام است؟
- گاهی به برخی افراد در محل خدمت، مأموریت داده می شود برای انجام کاری به مدت ده روز یا بیشتر به شهرستان دیگر بروند و فاصله ی محل مأموریت با محلی که هر شب در آن استراحت می کنند بیش از سی کیلومتر است تکلیف نماز و روزه ی این افراد چیست؟
- طلاب علوم اسلامی می پرسند: ما که حدوداً چهار سال یا بیشتر و یا کمتر اراده کرده ایم در این حوزه اقامت کنیم، اگر چنانچه هر روز و یا هفته ای، دو سه بار جهت تدریس یا اقامه نماز یا سخنرانی به محلی که فوق مسافرت شرعی است برویم و برگردیم، در این صورت حکم نماز و روزه ما در حوزه و ایاب و ذهابها چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] عدهء از دانشجویان یا کارمندان دولتی، مثل معلمین مقدار دو سال نه بیشتر از دو سال در شهری که از وطن آنان به مقدار مسافت شرعیه فاصله دارد، برای تحصیل یا تعلیم میمانند با توجه به این که ایّام تابستان که سه ماه می‌شود، به وطن خود برمیگردند بالنتیجه در این دو سال اقامت، هر سالی 9 ماه بیشتر در محل اقامت خود بیشتر نیستند، آیا این محل اقامت با وصف کذایی در حکم وطن است که در تمامیت صلاة و وجوب صوم عشره دخیل نیست یا آن که حکم اقامت مسافر را دارد؟ در پارهای از استفتائات اعتبار اقلاً بقاء دو سال را شرط کرده بودید.
- [آیت الله بهجت] زنی که در وطن تابع شوهر شده است، برای تحقق وطن آیا باید مقداری اقامت کند تا وطنیّت محقق شود؟ یا لازم نیست؟
- [آیت الله خوئی] صریح فتوا است که (مسافر یا کسی که قصد اقامت دارد قبل از ظهر به وطن یا محل اقامت برسد) چنانچه مسافر ظهر به وطن یا محل اقامت برسد و یا آن که اذان ظهر را در حد ترخص بشنود و مفطر به عمل نیاورده باشد، آیا نیت روزه کند صحیح است؟ و یا آنکه شرط است قبل از ظهر ولو به قلیل به وطن یا محل اقامت برسد، و حد ترخص برای مسافری که وارد می‌شود کافی نیست، فقط اعتبار حد ترخص برای مسافری است که از وطن یا محل اقامت خارج می‌شود؟
- [آیت الله بروجردی] اشخاصی که قصد اقامه برای کار در محلّی میکنند، پس از تحقّق اقامت لازم می‌شود که هر روز، یا یک روز در میان یا هفتهای دو سه بار به شهر، برای خریدن جنس و کارهای دیگر بروند و فاصله بین شهر و محل کار هم کمتر از چهار فرسخ است و حال آن که نه شهر و نه آن محل وطن اصلی آن‌ها نیست، سالها هم کارشان همین است، تکلیف این اشخاص در باب نماز چیست؟
- [آیت الله بروجردی] با قصد اعراض از موطن سابق، پس از چند مدّت محل اقامت جدید وطن می‌شود تا بتوان احکام وطن بر آن جاری نمود و با عدم قصد، طول این مدّت چه مقدار خواهد بود؟ و آیا این مدّت شرط است که سفری در آن واقع نشده باشد چه به موطن سابق و یا سایر اماکن؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در غیر وطن اصلی خود برای تحصیل آمده است. اگر این شخص در محلّ تحصیل خود قصد اقامت ده روز کند، آیا می تواند در طول اقامت خود به شهرهای هم جوار محل تحصیل خود مسافرت کند؟
- [آیت الله خامنه ای] نماز و روزه دختری که بمدت شش ماه آغاز تولد در محل تولد اقامت داشت سپس به مدت هفده سال در شهری دیگر زندگی نمود سپس بعد از ازدواج به محل تولد بازگشت در دو محل اقامت چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] چگونه محل دوم حکم وطن شخص را پیدا میکند؟ آیا چند سال ماندن کفایت میکند یا نیت لازم دارد یا باید شخص از جایی اعراض نماید؟
- [آیت الله خامنه ای] محل کار من که در آنجا سکونت هم دارم، غیر از وطن اصلی ام است و با آن بیش از مسافت شرعی فاصله دارد، و محل کارم را هم وطن خود قرار نداده ام و امکان دارد فقط برای چندین سال در آنجا بمانم. گاهی از آنجا برای انجام مأموریت اداری به مدت دو یا سه روز در ماه خارج می شوم، آیا هنگامی که از شهری که در آن سکونت دارم به مقداری بیش از مسافت شرعی خارج شده و بر می گردم، واجب است در بازگشت قصد اقامت ده روز کنم یا خیر؟ و اگر قصد اقامت ده روز واجب است، تا چه مسافتی می توانم به اطراف شهر بروم؟
- [آیت الله نوری همدانی] در رسالهها در مورد وطن ذکر شده که انسان اگر شش ماه در محلّی بماند وطن او محسوب می‌شود، آیا در این مدّت می‌تواند مسافرت کند یا اینکه باید همه شش ماه را در یک محلّ بماند و اگر مسافرت کند، آیا به این قصد ضرر میرساند یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر قصد دارد در محلی که وطن اصلیش نیست مدتی بماند و بعد به جای دیگر رود، این محل حکم وطن را دارد بنابر این کارمندان دولت که برای مدتی معیّن یا غیر معیّن برای محلی اعزام می شوند چون در آنجا مسافر نیستند، حکم وطن را دارد.
- کسی که در دو محل زندگی می کند، مثلاً شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر می ماند، هر دو به حکم وطن اوست. و نیز اگر بیشتر از دو محل را برای زندگی خود اختیار کرده باشد، همه آن‌ها حکم وطن او حساب می شود.
- اگر به جائی برسد که وطن او بوده و از آنجا صرف نظر کرده نباید نماز را تمام بخواند، اگر چه وطن دیگری هم برای خود اختیار نکرده باشد. دوم: قصد اقامت ده روز
- مسافری که قصد دارد، ده روز پشت سر هم در محلی بماند، یا می داند که بدون اختیار ده روز در محلی می ماند، در آن محل باید نماز را تمام بخواند.
- در غیر وطن اصلی و وطن غیراصلی که ذکر شد در جاهای دیگر اگر قصد اقامه نکند نمازش شکسته است چه ملکی در آنجا داشته باشد یا نداشته باشد و چه در آنجا شش ماه مانده باشد یا نه.
- مسافری که به وطنش برمی گردد، وقتی دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود، باید نماز را تمام بخواند ولی مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند. وقتی دیوار آنجا را ببیند و صدای اذانش را بشنود، بنابر احتیاط واجب باید نماز را تأخیر بیندازد تا به منزل برسد. یا نماز را هم شکسته و هم تمام بخواند.
- مسافری که قصد کرده ده روز در جائی بماند اگر بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی بخواهد به جائی که کمتر از چهار فرسخ است برود و به محل اقامه خود به عنوان محل اقامت برگردد، باید نماز را تمام بخواند و اگر به عنوان منزلی که در بین راه است عبور کند، نماز او شکسته است.
- کسی که وقت نماز او تنگ نیست و برای تهیه آب وقت دارد، اگر یقین دارد، در محلی دورتر از مقداری که باید جستوجو کند آب هست در صورتی که مانعی نباشد و مشقّت هم نداشته باشد باید برای تهیه آب برود و اگر گمان دارد آب هست، رفتن به آن محل لازم نیست ولی اگر اطمینان داشته باشد; بنابر احتیاط واجب باید برای تهیه آب به آن محل برود.
- اگر برای رفتن به محلی حرکت کند و بعد از رفتن مقداری از راه بخواهد جای دیگری برود، چنانچه از محل اولی که حرکت کرده تا جائی که می خواهد برود، هشت فرسخ باشد، باید نماز را شکسته بخواند. شرط چهارم: از وطن عبور نکند شرط چهارم این است که نخواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطن خود بگذرد، یا ده روز یا بیشتر در جائی بماند در این صورت سفر او قطع می شود. پس کسی که می خواهد پیش از رسیدن به هشت فرسخ از وطنش بگذرد، یا ده روز در محلی بماند، باید نماز را تمام بخواند. شرط پنجم: سفر برای کار حرام نباشد شرط پنجم آن که برای کار حرام سفر نکند و اگر برای کار حرامی مانند دزدی سفر کند، باید نماز را تمام بخواند. و همچنین است اگر خود سفر حرام باشد، مثل آن که برای او ضرر داشته باشد، یا زن بدون اجازه شوهر و فرزند با نهی پدر و مادر که از روی دلسوزی باشد برای منافع شخصی خود سفری بروند که بر آنان واجب نباشد، ولی اگر مثل سفر حج واجب باشد، باید نماز را شکسته بخوانند.
- چنانچه سابقاً گفته شد زکات طلا و نقره در صورتی واجب می شود که انسان یازده ماه مالک مقدار نصاب باشد و اگر در بین یازده ماه، طلا و نقره او از نصاب اول کمتر شود، زکات بر او واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] محلّی که انسان آن را برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده، وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادر او باشد و چه خود آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد، چه در آنجا ملک شخصی داشته یا نداشته باشد و لازم نیست قصد اقامت دائمی در محل را داشته باشد، بلکه چنانچه عرفا محلی را مقر و محل زندگی او بدانند و در آنجا مسافر محسوب نشود، آن محل برای او حکم وطن را دارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که در محلی مالک منزل مسکونی است و شش ماه متصل با قصد در آنجا بماند و بعد اعراض کند؛ وطن حساب نمی شود.
- [آیت الله اردبیلی] حکم حدّ ترخّص مخصوص وطن است و در مورد محلّی که با قصد ده روز در آنجا اقامت کرده و یا بدون قصد، سی روز در حال تردید در آنجا مانده است، حکم حد ترخّص جاری نیست؛ بنابر این کسی که به قصد مسافرت از محل اقامت خود و یا محلی که سی روز بدون قصد اقامت در آنجا مانده است خارج شود، به محض خارج شدن باید نماز را شکسته بخواند و در حال رفتن به محلی که قصد اقامت ده روز در آنجا را دارد، تا قبل از رسیدن به آن محل، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] محل تولّد انسان در صورتی که قبلاً در آنجا سکونت و اقامت نداشته و در حال حاضر نیز ساکن آنجا نباشد، حکم وطن را ندارد و چنانچه قبلاً در آن جا ساکن بوده ولی در حال حاضر ساکن آن جا نباشد و عملاً از آن جا اعراض کرده باشد نیز وطن وی محسوب نمیشود.
- [آیت الله سیستانی] بعضی از فقهاء گفتهاند : کسی که در محلی مالک منزل مسکونی است اگر شش ماه متصل با قصد اقامت در آنجا بماند ، تا وقتی که آن منزل مال اوست ، آن محل حکم وطن او را دارد ، پس هر وقت در مسافرت به آنجا برسد باید نماز را تمام بخواند ، ولی این حکم ثابت نیست .
- [آیت الله اردبیلی] دانشجویانی که برای تحصیل در شهری غیر از وطن خود قصد دارند مدت زیادی بمانند و همچنین اساتید دانشگاهها، معلمان، طلاب، کارکنان دولت و مانند آن‌ها که قصد دارند جهت کار خود مدت زیادی در محلّی غیر از وطن خود اقامت کنند، اگر مدتی از اقامت آن‌ها در آن محل بگذرد که دیگر عرفا در آنجا مسافر محسوب نشوند، آن محل برای آن‌ها حکم وطن را پیدا میکند. بنابر این پس از گذشت مدت مذکور، چنانچه از آنجا به سفر بروند، پس از بازگشت لازم نیست برای تمام خواندن نماز و روزه گرفتن، قصد اقامت ده روز کنند.
- [آیت الله بهجت] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد، پس وطن انسان بنابر اقوی جایی است که عرفاً آنجا را وطن شخص بدانند و لازم نیست در آنجا ملکی داشته باشد و یا اینکه شش ماه آنجا زندگی کرده باشد، بلکه همینقدر که عرفاً آنجا وطن او به حساب بیاید کافی است.
- [آیت الله مظاهری] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن اوست چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد.
- [آیت الله سیستانی] محلی را که انسان برای اقامت دائمی و زندگی خود اختیار کرده ، وطن اوست ، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد ، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد .
- [آیت الله نوری همدانی] محلی را که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده وطن او است ، چه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد ، یا خودش آنجا را برای زندگی اختیار کرده باشد .