دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفتهاند.
اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که روزه قضا دارد می‌تواند اجیر برای صوم از میّتی بشود؟
- شخصی به خیالش نماز نخوانده وضو گرفت به قصد همان نماز وجوباً، بعد معلوم شد نماز خوانده و نماز قضا هم بر ذمّه ندارد، آیا این وضو رافع حدث هست که هر چیزی که شرطش طهارت است با این وضو به جا آورد یانه؟ و هم چنین هرگاه شخص نماز قضا بر ذمّه دارد ولی قصد ندارد آن را بخواند و پیش از وقت نماز یومیّه می‌خواهد وضو بگیرد به قصد خواندن نماز قضا؟
- شخص وضوی تجدیدی گرفت و نماز خواند بعد معلوم شد محدث بوده، نمازهایی که خوانده باید قضا کند یا خیر؟
- مولانا و مقتدانا! اگر کسی نماز عشاء را فراموش کند تا صبح، یا بی‌اختیار خواب رود تا صبح بیدار شود و بداند که نماز عشاء را نخوانده، آیا بر او روزه را واجب می‌دانید یا خیر؟ و اگر واجب باشد آیا روزِ همان شب باید بگیرد یا هر روز که باشد کافی است؟ و بر فرض وجوب همان روز، اگر عمداً یا سهواً یا جهلاً ترک نمود قضا دارد یا خیر؟ و آیا فرقی بین ترک عشاء تنها یا با مغرب هست یا خیر؟
- شخصی به حمّام می‌رود، پس از غسل شک می‌کند که آیا وقت برای ادای صلات هست که نیّت ادا کند، یا وقت گذشته و باید نیّت قضا کند؟
- کسی غسل جنابت را در رمضان فراموش کند می‌فرمایند: روزه‌ای که با این حال گرفته باید قضا کند، آیا جاهل نیز همین حکم را دارد یا خیر؟
- وضو یا غسل جبیره‌ای در مواردی که ضم تیمّم لازم است، قبل از وقت برای نماز قضا صحیح است یا خیر؟
- هر گاه شخصی نذر کرده باشد که روز معیّنی روزه بگیرد و اتّفاقاً در آن روز مسافرت کند و خیال کند که روزه نذری در مسافرت صحیح است، بعد معلوم شود که صحیح نیست، بلکه باید برای گرفتن روزه قصد اقامه کند، آیا در این صورت روزه او چه صورت دارد؟ در (توضیح المسائل) در صفحه 250 مسأله 1579 نوشته شده: اگر در روزه واجب معیّنی مثل روزه رمضان مردّد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، روزه‌اش باطل می‌شود. اگر از قصدی که کرده توبه نماید و کاری هم که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد، آیا در این صورت قضای آن روز را باید بگیرد یا خیر؟ و در صورت وجوب قضا، کفّاره، یا عدم وجوب، باید کفّاره بدهد یا خیر؟
- اگر کسی نماز قضا بر ذمّه دارد، وضو به قصد کون بر طهارت می‌تواند بگیرد یا خیر، بنا بر این که باید قصد - مثلاً - قرائت سوره یا چیز دیگری بکند چنان چه در (عروة الوثقی) (56) متعرّض است؟
- حنوط کردن میّت واجب است یا مستحب و در صورت وجوب هرگاه فراموش شود، بعد از دفن نبش قبر برای آن واجب است یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا گرفتن روزه‌های قضا، در سفر صحیح است؟
- [سایر] آیا قضای روزه‌های مادر هم بر پسر بزرگتر واجب است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که تا به حال اشتباهی تیمّم میکرده آیا باید نماز و روزه‌های خود را قضا کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث مقتول تنها ی دیوانه باشد و قیم این دیوانه با اذن حاکم شرع قاتل را قصاص نکند چنانچه این دیوانه بعدا عاقل گردد آیا حق در خواست قصاص دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] دختر بچهای که از سن یازده یا دوازده سالگی شروع به گرفتن روزه می‌کند و قبل از آن نمیدانسته که روزه بر او واجب است، آیا نسبت به قضا و کفّاره روزه‌های قبلی تکلیفی دارد یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی در ماه مبارک رمضان به علت ضعف و بیماری، روزه نگرفته است و بلافاصله بعد از ماه مبارک رمضان، به خدمت سربازی رفته و تا سال بعد که در سربازی بوده است، نتوانسته روزه‌های خود را قضا نماید. البته اگر سرباز نبود، ممکن بود بتواند قضا کند، ولی در سربازی امکان چنین کاری را نداشته است. حال وظیفه او در قبال قضا و کفاره روزه‌های سال قبل چیست؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که در ماه مبارک رمضان به واسطه عذری نتواند روزه بگیرد و تا ماه مبارک رمضان بعدی به واسطه عذر دیگری نتواند روزه‌های خود را قضا کند، در خصوص قضا و کفاره چه وظیفهای دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر روزهدار در روزه‌های مستحبّ یا واجب در وسط روز محتلم شود آیا روزه‌اش باطل می‌شود؟
- [آیت الله اردبیلی] در رساله مراجع درگذشته، مانند آیات عظام امام خمینی رحمهالله ، آقای گلپایگانی رحمهالله و آقای خویی رحمهالله و رساله مراجع حاضر، یکی از شرایط مرجع تقلید را عاقل بودن دانستهاند. منظور از عاقل بودن چیست؟ آیا منظور همان قوه ادراک و تشخیص خوب و بد است؟ مراد از دیوانه چیست؟ آیا تشخیص این موارد با عرف است یا این که تعریف فقهی دارد؟ پاسخ : عاقل و دیوانه بودن، عرفی است و تعریف فقهی ندارد.
- [آیت الله سبحانی] دیوانه ادواری که بخشی از روز افاقه پیدا می کند قضا دارد؟ و یا کفاره؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نمازهای یومیهای که زن در حال حیض نخوانده قضا ندارد؛ ولی روزه‌های واجب را باید قضا نماید.
- اگر کافر مسلمان شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که کافر بوده قضا نماید؛ ولی اگر مسلمانی کافر شود و دوباره مسلمان گردد، روزه‌های وقتی را که کافر بوده باید قضا نماید.
- اگر پسر بزرگتر موقع مرگ پدر یا مادر نابالغ یا دیوانه باشد، وقتی که بالغ شد یا عاقل گردید، باید نماز و روزهی پدر و مادر خود را قضا نماید و چنانچه پیش از بالغ شدن یا عاقل شدن بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست.
- اگر دیوانه یا بچّه نابالغی میت را مس کند، بعد از آن که آن دیوانه عاقل یا بچّه بالغ شد، باید غسل مس میت نماید.
- اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در تمام سال دیوانه باشد، زکات بر او واجب نیست و اگر در مقداری از سال دیوانه باشد و در آخر سال عاقل گردد، بنا بر احتیاط زکات بر او واجب است.
- کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرفی که موقع دیوانگی در مال خود می‌کند، صحیح نیست.
- اگر پیش از غروب یا مقارن غروب بچه بالغ شود، یا دیوانه عاقل گردد، یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.
- امانت دار و کسی که مال را امانت میگذارد، باید هر دو بالغ و عاقل باشند، پس اگر انسانی مالی را پیش بچه یا دیوانه امانت بگذارد، یا دیوانه و بچه مالی را پیش کسی امانت بگذارند صحیح نیست.
- اگر در قضای روزه کوتاهی کند تا وقت تنگ شود و در تنگی وقت عذری پیدا کند، باید قضا را بگیرد و برای هر روز یک مد گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد، ولی اگر موقعی که عذر دارد تصمیم داشته باشد که بعد از بر طرف شدن عذر، روزه‌های خود را قضا کند و پیش از آن که قضا نماید در تنگی وقت عذر پیدا کند، قضا کافی است.
- اگر کسی موقع غروب شب عید فطر دیوانه یا بیهوش باشد، زکات فطره بر او واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های هنگامی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله بهجت] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های زمانی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر دیوانه عاقل شود ، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌ای وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دیوانه عاقل شود واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دیوانه عاقل شود واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر دیوانه عاقل شود؛ واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.