دیوانه
دیوانگی: نوعی بیماری روانی، که فرد مبتلا به آن، قادر به کنترل اعمال خود نیست. از آن در بسیاری از بابها؛ اعم از عبادات، عقود، ایقاعات و احکام سخن گفتهاند.
اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های هنگامی را که دیوانه بوده قضا نماید.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در رساله مراجع درگذشته، مانند آیات عظام امام خمینی رحمه‌الله ، آقای گلپایگانی رحمه‌الله و آقای خویی رحمه‌الله و رساله مراجع حاضر، یکی از شرایط مرجع تقلید را عاقل بودن دانسته‌اند. منظور از عاقل بودن چیست؟ آیا منظور همان قوه ادراک و تشخیص خوب و بد است؟ مراد از دیوانه چیست؟ آیا تشخیص این موارد با عرف است یا این که تعریف فقهی دارد؟ پاسخ : عاقل و دیوانه بودن، عرفی است و تعریف فقهی ندارد.
- اگر بچه یا دیوانه‌ای برای انجام حجّ استحبابی به مکه برود و در حج، بچه نابالغ، بالغ شود و یا دیوانه، عاقل شود، آیا برای این که حجّ آنها مجزی از حَجّة الاسلام باشد، استطاعت شرط است یا خیر؟
- کسی نماز و روزه قضا دارد و وصیت کرده که آنها را از ثلث اموالش به جا آورند و ثلث اموال هم برای این امر کفایت میکند. به این ترتیب، آیا پس از مردن این شخص، پسر بزرگ‌ترش باز هم وظیفه‌ای نسبت به نماز و روزه‌های قضای او دارد یا خیر؟ اگر ورثه به وصیت او عمل نکنند، چه حکمی دارد؟
- اگر شخص جنب وارد مسجد شود، آیا بیرون کردن او واجب است یا نه؟ و اگر شخص جنب، دیوانه یا بچه یا غیر ملتفت باشد، چه حکمی دارد؟
- آیا کسی که خودش روزه قضا دارد، میتواند قضای روزه واجب میّت را بگیرد؟
- اگر در آزمایش ادرار شخصی اسپرم مشاهده شود، آیا جنب محسوب میشود و تکلیف نمازها و روزه‌های او در مدتی که مطلع نبوده، چیست؟
- کسی که قضای روزه‌های میّتی را به طور استیجاری یا تبرّعی انجام میدهد، اگر بعد از ظهر افطار کند، کفّاره دارد یا خیر؟
- پدربزرگ بنده بیش از 100 سال عمر نمود و 5 سال آخر عمرش را به شدت بیمار بود و نتوانست در این 5 سال نماز و روزه بجای آورد. همچنین در ایام جوانی نیز چند سالی (شاید قریب به 15 سال) نماز و روزه بجای نیاورده است. پدرم فرزند بزرگ ایشان است و بالطبع انجام نماز و روزه‌های ادا نشده ایشان بر عهده پدرم می‌باشد. سؤالی که دارم راجع به نحوه بجا آوردن نماز و روزه‌های پدر بزرگ توسط پدرم می‌باشد. آیا کفّاره روزه‌های ایام بیماری و غیر بیماری یکسان است؟ اساساً میزان این کفاره‌ها چقدر است؟
- پدربزرگ بنده بیش از 100 سال عمر نمود و 5 سال آخر عمرش را به شدت بیمار بود و نتوانست در این 5 سال نماز و روزه بجای آورد. همچنین در ایام جوانی نیز چند سالی (شاید قریب به 15 سال) نماز و روزه بجای نیاورده است. پدرم فرزند بزرگ ایشان است و بالطبع انجام نماز و روزه‌های ادا نشده ایشان بر عهده پدرم می‌باشد. سؤالی که دارم راجع به نحوه بجا آوردن نماز و روزه‌های پدر بزرگ توسط پدرم می‌باشد. آیا کفّاره روزه‌های ایام بیماری و غیر بیماری یکسان است؟ اساساً میزان این کفاره‌ها چقدر است؟
- شخصی قضا و کفّاره روزه بر او واجب شده و قضا را به جا آورده و کفّاره باقی مانده است. برای ادای کفّاره، مخیّر بین اطعام شصت فقیر و یا گرفتن شصت روز روزه است. با توجه به این که به طور معیّن، گرفتن روزه بر او واجب نشده است، آیا جایز است روزه مستحبّی بگیرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا گرفتن روزه‌های قضا، در سفر صحیح است؟
- [سایر] آیا قضای روزه‌های مادر هم بر پسر بزرگتر واجب است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که تا به حال اشتباهی تیمّم میکرده آیا باید نماز و روزه‌های خود را قضا کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر وارث مقتول تنها ی دیوانه باشد و قیم این دیوانه با اذن حاکم شرع قاتل را قصاص نکند چنانچه این دیوانه بعدا عاقل گردد آیا حق در خواست قصاص دارد؟
- [آیت الله مظاهری] شخصی در ماه مبارک رمضان به علت ضعف و بیماری، روزه نگرفته است و بلافاصله بعد از ماه مبارک رمضان، به خدمت سربازی رفته و تا سال بعد که در سربازی بوده است، نتوانسته روزه‌های خود را قضا نماید. البته اگر سرباز نبود، ممکن بود بتواند قضا کند، ولی در سربازی امکان چنین کاری را نداشته است. حال وظیفه او در قبال قضا و کفاره روزه‌های سال قبل چیست؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که در ماه مبارک رمضان به واسطه عذری نتواند روزه بگیرد و تا ماه مبارک رمضان بعدی به واسطه عذر دیگری نتواند روزه‌های خود را قضا کند، در خصوص قضا و کفاره چه وظیفه‌ای دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر روزهدار در روزه‌های مستحبّ یا واجب در وسط روز محتلم شود آیا روزهاش باطل میشود؟
- [آیت الله سبحانی] دیوانه ادواری که بخشی از روز افاقه پیدا می کند قضا دارد؟ و یا کفاره؟
- [سایر] اگر پدر، تنها فرزند دختر داشته باشد، آیا بعد از مرگش قضای روزه‌های او، بر دختر بزرگتر واجب است؟
- [سایر] روزه‌های مستحبی کدام است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- نمازهای واجب روزانه که زن در حال حیض نمیخواند، قضا ندارند، ولی روزه‌های واجب را باید قضا نماید.
- اگر کافر مسلمان شود، واجب نیست روزه‌های هنگامی را که کافر بوده قضا نماید؛ ولی اگر مسلمانی کافر شود و دوباره مسلمان گردد، باید روزه‌های هنگامی را که در حال کفر بوده، قضا نماید.
- اگر صاحب گاو، گوسفند، شتر، طلا و نقره در تمام سال دیوانه باشد، زکات بر او واجب نیست؛ ولی اگر در مقداری از سال دیوانه باشد و در آخر سال عاقل گردد، چنانچه دیوانگی او به قدری کم باشد که مردم بگویند در تمام سال عاقل بوده، زکات بر او واجب است.
- کسی که گاهی عاقل و گاهی دیوانه است، تصرّفی که هنگام دیوانگی در مال خود میکند، صحیح نیست.
- اگر پیش از غروب، بچّه بالغ شود یا دیوانه عاقل گردد یا فقیر غنی شود، در صورتی که شرایط واجب شدن فطره را دارا باشد، باید زکات فطره را بدهد.
- امانتدار و امانتگذار، باید بالغ و عاقل باشند، پس اگر انسان مالی را پیش بچّه یا دیوانه به امانت بگذارد یا دیوانه و بچّه، مالی را پیش کسی امانت بگذارند، صحیح نیست.
- اگر دیوانه یا بچه نابالغی میّت را مس کند، بعد از آن که دیوانه، عاقل یا بچّه، بالغ شد باید غسل مسّ میّت نماید، اگرچه غسل بچّه غیر بالغ ممیز نیز بنابر اقوی صحیح است.
- باقی ماندن بر جنابت در روزه رمضان و بقیه روزه‌های واجب معیّن، چنانچه از روی عمد نباشد، باعث باطل شدن روزه نمیشود؛ ولی کسی که میخواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، اگرچه از روی عمد نیز نباشد، روزه او باطل است و بنابر احتیاط واجب حکم بقیه روزه‌های واجب غیر معیّن (مثل روزه کفّاره) نیز مثل قضای روزه رمضان است.
- پدر و جدّ پدری میتوانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود که در حال دیوانگی بالغ شده است در صورتی که به مصلحت بچّه یا دیوانه باشد همسر اختیار کنند و بعد از آن که طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی که برای او صورت دادهاند به مصلحت او بوده، نمیتواند آن را به هم بزند و اگر به مصلحت او نبوده، میتواند آن را به هم بزند.
- احکامی که در مورد خوابیدن پس از جنابت در روزه رمضان در چند مسأله قبل گفته شد، بنابر احتیاط واجب در بقیه روزه‌های واجب معیّن، مثل روزه نذر معیّن نیز جاری است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های زمانی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله مظاهری] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر دیوانه عاقل شود ، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید .
- [آیت الله بروجردی] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه‌های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزهای وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر دیوانه عاقل شود واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر دیوانه عاقل شود، واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر دیوانه عاقل شود واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر دیوانه عاقل شود؛ واجب نیست روزه های وقتی را که دیوانه بوده قضا نماید.