عاریه
عاریه یکی از اقسام عقود است.
عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض چیزی هم از او نگیرد.
عنوان مسئله:
عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض چیزی هم از او نگیرد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی زوجه او وفات نموده وارث او منحصر است به زوج و یک طفل صغیر از همین زوج و زوجه متوفّیه مقدار وجهی امانت داشته نزد زیدی، حال زید این وجه امانتی را بدهد به زوج از جهت آن که رُبع آن ارثاً تَعَلُّق دارد به او و سه رُبع دیگرش که مال صغیر است از جهت ولایت بر صغیر و این زوج هم مدّعیست بر این که وجهی که زوجه من نزد زید امانت گذارده مال خودِ من است که از زیادی خرج خانه جمع نموده و زیدِ امین یقین دارد که اگر تمام وجه را بدهد به زوج - چون زوج معتقد است که مالِ خودِ من می‌باشد - تمام آن را تصرّف می‌نماید و چیزی به صغیر نمی‌دهد. آیا با این علم زیدِ امین می‌تواند وجه را به زوج بدهد از جهت آن که ولی است؟ و بر فرض نتوانستن، تکلیف زید در این وجه چیست با این که زوج مذکور از اهل علم و متدین و موثّق است؟
- زیدی یکصد تومان - مثلاً - از مال خود به یکی از عناوین شرعیّه - از صلح و غیره - منتقل می‌نماید به عمرو به عوض معلوم و شرط می‌نماید ضمناً که عمرو مبلغ یک هزار تومان به او قرض دهد الی یک سال مثلاً مطالبه نکند و یا این که مبلغ معیّنی مصالحه کند به عمرو و شرط کند بر عمرو که طلبی که دارد از او تا یک سال دیگر مطالبه نکند، آیا جایز است یا نه؟
- شخصی بعد از بلوغ مجنون شده و چهار سال است که جنون او طول کشیده، پدر او می‌تواند نفقه زوجه او را از مال او بدهد یا خیر؟ و در صورت طلب طلاق می‌تواند زوجه او را طلاق دهد یا خیر؟
- فرموده‌اید: لقطه به قدر درهم و زیادتر را بعد از تعریف سنه و یأس ازصاحب به فقیری صدقه بدهند، بفرمایید این حکم اختصاص به لقطه دارد، یاتعمیم دارد که شامل مالی هم که به عنوان ودیعه، یا عاریه، یا غیر آنها نزد کسی مانده و صاحبش معلوم نیست و مأیوس از صاحبش هست هم می‌شود؟
- هر گاه شخصی بعد از پیری مثلاً ده روز افطار کرد آیا ده مد کفّاره – که باید بدهد – می‌تواند به یک نفر بدهد، یا باید به ده نفر بدهد؟
- زوجه‌ای مهریه‌اش را بذل می‌کند به زوج و در عوض طلاق خُلع می‌گیرد و در بین عدّه رجوع به بذل می‌کند و شاهد هم می‌گیرد و اطّلاع به زوج نمی‌دهد تا انقضای عدّه، آیا حق به مهریه دارد یا خیر؟
- زیدی از عمروی طلبی دارد و عمرو مسافرت کرده دسترسی به او ندارد، زید از مال عمرو به عنوان تقاص به قدر طلب خود یا کمتر بر می‌دارد و آن مال نمایی داشته، بعد از مسافرت عمرو در خواست مال خود را از زید می‌نماید، تکلیف زید با عمرو چیست؟
- شخصی مستطیع بوده و به ادای وظیفه حج موفّق نگشته و وصیّت به حج بلدی نموده و مال مخصوصی هم برای نیابت تعیین کرده و کسی که آن مال در دست اوست - از ورثه - در دادن آن مال و استنابه خود داری کند، آیا پیش ازاستنابه ورثه می‌توانند ترکه او را تقسیم نمایند؟
- هرگاه مردی دو مرتبه زوجه خود را طلاق رجعی داده و در مرتبه سوّم طلاق خُلعی، در صورتی که زن در عدّه رجوع به عوض نماید، آیا زوج می‌تواند در عدّه رجوع کند به او یا خیر؟
- مسجدیست که خودش موقوفه برای تعمیرات دارد، لکن کسی که موقوفه در دست اوست مال موقوفه را به مصرف مسجد نمی‌رساند، آیا می‌شود از مال زکات به مصرف تعمیر آن مسجد رسانید یا خیر؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا عاریه دهنده یا عاریه گیرنده می تواند هر زمانی که اراده کردند مال را پس بگیرد یا بازگرداند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تکلیف مال عاریه داده شده بعد از مرگ و یا دیوانه شدن عاریه دهنده چه می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مال عاریه شده را می توان فروخت؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا می توان مالی را که اجاره کرده عاریه بدهد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا رهن گذاشتن مال عاریه توسّط عاریه گیرنده بدون اذن عاریه دهنده یا عدم اذن او بعد از اطّلاع، صحیح است یا باطل؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مال عاریه داده شده تلف شود و مالک ادعا نماید که عاریه گیرنده افراط و تفریط نموده است ولی عاریه گیرنده خلاف آن را ادعا نمود،حرف کدام مقدم تر است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی مال دیگری را به طور فضولی بفروشد و پول آن را گرفته و برای احتیاجات خود مصرف نماید و سپس بعد از گذشت مدّت زیادی بخواهد عوض آن را به صاحب مال بدهد، آیا باید همان مبلغی را که از فروش مال او بدست آورده است به او بدهد یا قیمت آن را در آن زمان و یا در زمان پرداختِ عوض به او بپردارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مخارج نگهداری مال عاریه ای بر عهده ی چه کسی می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا مال غصبی یا مالی که منفعت آن برای دیگری است را می توان عاریه داد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مالک و شخصی که مال را گرفته است،اختلاف نمایند که مال به عنوان اجاره بوده یا عاریه، حق با چه کسی است؟ یا اگر مالک بگوید مال را به عنوان اجاره یا امانت داده است اما گیرنده ی مال بگوید به عنوان عاریه گرفته است، حق با کدام یک آنها می باشد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر نداند مالی را که عاریه کرده غصبیست و در دست او از بین برود، چنانچه صاحب مال عوض آن را از او بگیرد، او هم می‌تواند آنچه را به صاحب مال داده از عاریه دهنده مطالبه نماید، ولی اگر چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد، یا عاریه دهنده با او شرط کرده باشد که اگر آن چیز از بین برود عوضش را بدهد، نمیتواند چیزی را که به صاحب مال میدهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- اگر مالی را که میداند غصبیست عاریه کند و از آن استفادهای ببرد و در دست او از بین برود، مالک می‌تواند عوض مال و عوض استفادهای را که عاریه کننده برده، از او یا از کسی که مال را غصب کرده مطالبه کند و اگر از عاریه کننده بگیرد، او نمیتواند چیزی را که به مالک میدهد از عاریه دهنده مطالبه نماید.
- چیزی را که منفعتش مال انسان است مثلاً آن را اجاره کرده می‌تواند عاریه بدهد، ولی اگر در اجاره شرط کرده باشند که خودش از آن استفاده کند، نمیتواند آن را به دیگری عاریه دهد.
- اگر عاریه دهنده طوری شود که شرعاً نتواند در مال خود تصرف کند، مثلاً دیوانه شود عاریه کننده باید مالی را که عاریه کرده به ولی او بدهد.
- اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثهی او بدهد.
- اگر در نگهداری چیزی که عاریه کرده کوتاهی نکند و در استفادهی از آن هم زیاده روی ننماید و اتفاقاً آن چیز تلف شود، ضامن نیست، ولی چنانچه شرط کنند که اگر تلف شود عاریه کننده ضامن باشد، یا چیزی را که عاریه کرده طلا و نقره باشد، باید عوض آن را بدهد.
- اگر دیوانه و بچه مال خود را عاریه بدهند صحیح نیست، امّا اگر ولی بچه مصلحت بداند مال او را عاریه دهد و بچه آن مال را به دستور ولی به عاریه کننده برساند، اشکال ندارد.
- انسان اگر چه مخارج عیالاتش را از مال حرام بدهد، باید فطرهی آنان را از مال حلال بدهد.
- لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند و اگر مثلاً لباس را به قصد عاریه به کسی بدهد و او به همین قصد بگیرد، عاریه صحیح است.
- اگر انسان از نگهداری امانت منصرف شود و ودیعه را به هم بزند، باید هر چه زودتر مال را به صاحب آن یا وکیل یا ولی صاحبش برساند، یا به آنان خبر دهد که به نگهداری حاضر نیست و اگر بدون عذر مال را به آنان نرساند و خبر هم ندهد، چنانچه مال تلف شود باید عوض آن را بدهد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض چیزی هم از او نگیرد.
- [آیت الله نوری همدانی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض ، چیزی هم از او نگیرد .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد.
- [آیت الله سیستانی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند ، و در عوض چیزی هم از او نگیرد .
- [آیت الله علوی گرگانی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض چیزی هم از او نگیرد.
- [آیت الله سبحانی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد.
- [آیت الله خوئی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد.
- [امام خمینی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض، چیزی هم از او نگیرد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] عاریه آن است که انسان مال خود را به دیگری بدهد که از آن استفاده کند و در عوض؛ چیزی از او نگیرد. مسأله 2354 - لازم نیست در عاریه صیغه بخوانند و اگر مثلا لباس را به قصد عاریه به کسی بدهد و او هم به همین قصد بگیرد؛ عاریه صحیح است.