اجتناب
اجتناب: به معنای دورى گزیدن است.اجتناب از عناوین کلّى است که در همه ی فقه، کاربرد دارد و در این جا، به اجمال، به مباحث آن اشاره مى‌شود.
اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می‌کند نجس شده و نداند کدام یک از آنها نجس است، باید از هر دو اجتناب کند؛ ولی اگر مثلاً نمی‌داند لباس خود او نجس شده یا لباسی که هیچ از آن استفاده نمی‌کند و از آنِ دیگری است، اجتناب از آن لازم نیست.
عنوان مسئله:
اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می‌کند نجس شده و نداند کدام یک از آنها نجس است، باید از هر دو اجتناب کند؛ ولی اگر مثلاً نمی‌داند لباس خود او نجس شده یا لباسی که هیچ از آن استفاده نمی‌کند و از آنِ دیگری است، اجتناب از آن لازم نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر لباسی را که با خون نجس شده آب بکشند و خون را از آن برطرف نمایند ولی رنگ خون در لباس باقی بماند، آیا آن لباس پاک است؟
- اگر بدانیم یکی از دو ظرف یا دو لباسی که در اختیار ما قرار دارد و از آن استفاده میکنیم نجس شده اما ندانیم کدام یک از آنها بوده، چه وظیفه ای داریم؟
- اگر مأموم بفهمد که بدن یا لباس امام جماعت نجس است، ولی خودامام جماعت نداند، آیا اقتدا کردن او صحیح است؟
- آیا لازم است کسی که خمس یا زکات را دریافت می‌کند، خود را مستحقّ آن بداند یا همین که دهنده خمس و زکات او را مستحق بداند، کافی است، ولو این که گیرنده، خودش را مستحق نداند؟
- اگر ما باعث نجس شدن بدن یا لباس یا وسایل کسی شویم، آیا لازم است که به او اعلام کنیم؟
- من با آب لولهکشی تطهیر میکنم. وقتی مخرج مدفوع را میشویم قسمتی از آن رنگ نجاست میگیرد و قسمتی نمیگیرد. آبی که به من ترشح می‌کند نمیدانم رنگ گرفته یا نه. آیا باید از آن اجتناب کنم؟
- اگر مردی در لباس خود منی مشاهده کند، ولی نداند که از خود اوست یا از دیگری، آیا باید غسل جنابت کند؟ و اگر بداند که منی از خود اوست، ولی نداند که منی سابق است که برای آن غسل کرده است یا منی جدید است که برایش غسل نکرده، چه باید بکند؟
- در مواردی که برای پاک کردن چیز نجس، لازم است آن را فشار دهند تا غساله آن خارج شود (مثل تطهیر فرش و تطهیر لباس با آب قلیل)، اگر به جای فشار دادن، آن را رها کنند تا خشک شود، آیا کافی است و باعث تطهیر می‌شود یا خیر؟
- اگر لکه خونی مثلاً بر پشت دست فرد باشد و وی شستن آن را فراموش کند و بارها همان دست را زیر شیر آب کر بگیرد مثلاً ظرف بشوید یا پارچهای را بشوید و پس از مدتی ببیند که چنین لکهای بر دستش هست، با توجه به این که برای طهارت باید عین نجاست برطرف شود، حکم اطراف این لکه خون در دست و سایر اشیای ملاقات کرده با چنین دستی به لحاظ طهارت و نجاست چیست؟ خصوصاً که در چنین مواردی، که نوعاً برای خانمها پیش میآید، اشیاء مختلفی حتی چیزهای غیر قابل شستشو با این دست بدون واسطه اول و دوم ملاقات میکنند. اگر در فرض سؤال قبل، بعد از مدتی ببیند که اصلاً خونی هم باقی نمانده اما نمی‌داند بالاخره چه زمان این خون ازاله شده، حکم چگونه خواهد بود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا در عرق جنب از حرام فقط در نماز، اجتناب لازم است، یا در هر جایی که طهارت بدن و لباس لازم است مثل طواف نیز اجتناب لازم است؟
- [آیت الله سیستانی] آیا ماشین لباسشوئی قابلیت دفع نجاست را دارد؟ یعنی در صورت شستن لباسی که دارای نجاست می باشد لباس پاک می شود؟
- [سایر] آیا برای طهارت داخل یک ظرف نجس با آب لوله کشی، حتماً باید آب از ظرف سرریز شود یا همین که آب به محل متنجس برسد کفایت می‌کند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر چیز نجسی در ظرف آبی که کمتر از کرّ است بیفتد و به بدن یا لباس ترشح کند آیا بدن یا لباس هم نجس می‌شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لباس نجس بعد از ازاله نجاست، در ظرف آب قلیل که از طریق شیر متصل به آب کرّ است زده می شود، آیا پاک می گردد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قسمتی از یک لباس نجس شده باشد و انسان نداند که دقیقاً کجای آن است و سپس جسم تری به قسمتی از آن لباس برسد آیا نجس می شود یا خیر؟
- [سایر] اگر لباسی توسط ماشین لباسشویی شسته شود و بعد از آبکشی توسط ماشین لباسشویی آثار نجاست بر آن باقی مانده باشد، آیا خود این لباس و لباسهای دیگری که در ماشین لباسشویی بودهاند نجس هستند؟
- [سایر] اگر کسی حین کاری مثلاً عمل جراحی سرپایی شک کند لباسش نجس شده است و پس از وارسی علائم آن را نبیند، اما اگر پس از چند روز متوجه علائم نجاست در لباس شود اگر احتمال دهد مربوط به آن عمل است، حکمش چیست؟ اگر نداند مربوط به آن عمل است حکمش چیست؟ اگر بداند مربوط به آن عمل نیست حکمش چیست؟
- [آیت الله خوئی] فشار لوله آب چیزی را که با بول مثل لباس و فرش نجس شده پاک می‌کند یا نه؟ و راه آسان برای فرش و لباس را بیان فرمائید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] لباس نجس را بعد از ازاله نجاست در ظرف آبی که مقدار کمی آب دارد ولی از طریق شیر آب متصل به کرّ است، آیا می توان پاک کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- چند چیز در لباس نمازگزار مکروه است که از آن جملهاند: پوشیدن لباس سیاه مگر برای عزای اهل بیت علیهمالسلام و همچنین لباس چرک و تنگ و لباس شرابخوار و لباس کسی که از نجاست پرهیز نمی‌کند و پوشیدن لباسی که نقش صورت دارد و نیز باز بودن دکمههای لباس و به دست کردن انگشتری که نقش صورت دارد.
- اگر شخصی بداند که بدن یا لباس مسلمانی یا چیز دیگری مانند ظرف و فرش که در اختیار آن مسلمان است نجس شده و سپس آن مسلمان غایب گردد و آن شخص احتمال بدهد که او آن چیز را آب کشیده، آن چیز برای آن شخص پاک است؛ ولی احتیاط واجب این است که چهار شرط ذیل نیز مراعات شود: اول: آن که آن مسلمان بداند که آن چیز با چیزی که در نظر آن شخص نجس است، برخورد کرده است. دوم: آن که آن مسلمان نیز آن چیز را نجس بداند. سوم: آن که آن مسلمان آن چیز را در موردی که طهارت شرط آن است به کار ببرد، مثل این که با آن لباس نماز بخواند و یا در آن ظرف غذا بخورد. چهارم: آن که آن مسلمان بداند موردی که آن چیز را در آن به کار میبرد، مشروط به طهارت آن چیز است، مثلاً بداند که نماز را باید در لباس پاک بخواند.
- اگر کسی که میداند پوشیدن لباس غصبی حرام است، ولی نمی‌داند نماز را باطل می‌کند، عمدا با لباس غصبی نماز بخواند، باید آن نماز را با لباس غیر غصبی اعاده کند.
- کسی که نمی‌داند نماز با بدن و لباس نجس، باطل است، اگر در ندانستن حکم مسأله مقصّر باشد و با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل می‌باشد.
- اگر چیزی که عاریه کرده نجس شود، چنانچه بداند که صاحب آن چیز، آن را در خوردن و آشامیدن استعمال می‌کند، واجب است به او بگوید و اگر نداند نیز بنابر احتیاط واجب باید به او بگوید.
- اگر به واسطه تقصیر در ندانستن مسأله، نجاست چیز نجسی را نداند مثلاً نداند عرق کافر غیر کتابی نجس است و با بدن یا لباس آلوده به آن نماز بخواند، نمازش باطل است.
- اگر کسی که دو لباس دارد بداند یکی از آنها نجس است و نتواند آنها را آب بکشد و نداند کدام یک از آنها نجس است، چنانچه وقت داشته باشد، باید با هر دو لباس نماز بخواند، مثلاً اگر بخواهد نماز ظهر و عصر بخواند، باید با هر کدام یک نماز ظهر و یک نماز عصر بخواند، ولی اگر وقت تنگ باشد، باید نماز را به دستوری که برای برهنگان گفته شد بجا آورد و احتیاطا آن نماز را با لباس پاک قضا نیز بنماید. * شرط دوم: آن قسمت از لباس نمازگزار که عورت او را میپوشاند، باید مباح باشد و حکم قسمتهایی که عورت را نمیپوشاند نیز بنابر احتیاط واجب همین است و کسی که میداند پوشیدن لباس غصبی حرام است، اگر عمدا در لباس غصبی یا در لباسی که نخ یا دگمه یا چیز دیگر آن غصبی است نماز بخواند، باید آن نماز را با لباس غیر غصبی اعاده نماید.
- گوشت و دنبهای که نجس شدهاند و همچنین بدن یا لباسی که چربیِ کمی دارند و آن چربی از رسیدن آب به آنها جلوگیری نمی‌کند، مثل چیزهای دیگر آب کشیده می‌شوند.
- اگر مردی نداند یا فراموش کند که مثلاً انگشتر او از طلاست و با آن نماز بخواند و یا آن که نداند نماز با انگشتر طلا باطل است و در آموختن مسأله نیز کوتاهی نکرده باشد، نماز او صحیح است. * شرط ششم: لباس مرد نمازگزار باید از ابریشم خالص نباشد و نماز خواندن با آن باطل است، فرقی نمی‌کند که آن لباس عورت او را پوشانده باشد و یا عورتش با لباس دیگری پوشانده شده باشد و فرقی نمی‌کند که امکان پوشاندن عورت با آن باشد یا مثل بند شلوار و عرقچین امکان پوشاندن عورت با آن وجود نداشته باشد و در غیر نماز نیز پوشیدن لباس ابریشم خالص برای مرد حرام است.
- اگر جایی که انسان نمی‌داند ظاهر بدن است یا باطن آن با نجاست تماس پیدا کند، بنابر احتیاط واجب باید آن را آب بکشد؛ ولی اگر نداند قسمتی که جزء باطن بدن است، از قسمتهایی است که معمولاً دیده نمیشود یا نه، آب کشیدن آن لازم نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می‌کند نجس شده و نداند کدام است ، باید از هر دو اجتناب کند . ولی اگر مثلاً نمی‌داند لباس خودش نجس شده یا لباسی که از تصرّف او خارج بوده و مال دیگری می‌باشد ، لازم نیست از لباس خودش اجتناب نماید . چیز پاک چگونه نجس می‌شود
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می‌کند نجس شده و نداند کدام است، باید از هر دو اجتناب کند ولی اگر مثلاً نمی‌داند لباس خودش نجس شده یا لباسی که هیچ از آن استفاده نمی‌کند و مال دیگری است، از لباس خودش هم بنابر احتیاط لازم اجتناب نماید مگر این که کاملاً از اختیارش خارج باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می‌کند نجس شده و نداند کدام است باید از هر دو اجتناب کند، بلکه اگر مثلاً نمی‌داند لباس خودش نجس شده یا لباسی که بعد از این علم، از مورد ابتلای او خارج شده و از آن استفاده نمی‌کند و مال دیگری است باز هم واجب است که از لباس خودش اجتناب کند. ولی اگر مثلاً نداند لباس خودش نجس شده یا لباس شخص دیگر که مورد استفاده او نیست اجتناب لازم نمیباشد.
- [آیت الله سبحانی] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می کند نجس شده و نداند کدام است، باید از هر دو اجتناب کند ولی اگر بداند یا لباس او یا لباس فردی دیگر نجس شده است در این صورت اجتناب از لباس خود لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می کند نجس شده، و نداند کدام است، باید از هردو اجتناب کند، بلکه اگر مثلاً نمی داند لباس خودش نجس شده یا لباسی که هیچ از آن استفاده نمی کند و مال دیگری است، باز هم احتیاط آن است که از لباس خودش اجتناب نماید.
- [امام خمینی] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که از هر دوی آنها استفاده می کند نجس شده و نداند کدام است، باید از هر دو اجتناب کند، بلکه اگرمثلا نمی داند لباس خودش نجس شده یا لباسی که هیچ از آن استفاده نمی کند و مال دیگری است باز هم احتیاط آن است که از لباس خودش اجتناب کند اگر چه لازم نیست
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بداند یکی ازیا دو ظرف یادو لباسی که ازهردوی آنها استفاده می‌کند نجس شده و نداند کدام است ، باید از هر دو اجتناب کند ، ولی اگر مثلاً نمی داند لباس خودش نجس شده یا لباسی که هیچ از آن استفاده نمی کند و مال دیگری است ، لباس خودش هم لازم نیست اجتناب نماید . راه نجس شدن چیزهای پاک
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباسی که هر دو در اختیار اوست نجس شده و نداند کدام است باید از هر دو اجتناب کند ولی اگر مثلا می داند که لباس خودش نجس شده یا لباسی که از اختیار او خارج است لازم نیست از لباس خودش اجتناب نماید
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بداند یکی از دو یا چند ظرف یا دو یا چند لباسی که از هر دو یا همه آنها میتواند استفاده کند نجس شده و نداند کدام است، باید از هر دو یا چند چیز اجتناب کند؛ ولی اگر مثلاً نداند لباسی که میتواند از آن استفاده کند نجس شده یا لباسی که عادة نمیتواند از آن استفاده کند، لازم نیست از لباسی که میتواند از آن استفاده کند اجتناب کند.
- [آیت الله بهجت] اگر بداند یکی از دو ظرف یا دو لباس که از هردو استفاده می کند ، نجس شده و نداند کدام است ، باید از هردو اجتناب کند .