احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
اگر معلوم نباشد پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر بر هیچ‌کدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه او را بین خود قسمت کنند یا برای انجام آنها قرعه بزنند.
عنوان مسئله:
اگر معلوم نباشد پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر بر هیچ‌کدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه او را بین خود قسمت کنند یا برای انجام آنها قرعه بزنند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر پسر بزرگ‌تر بعد از مرگ پدرش و قبل از خواندن نمازهای قضای او فوت کند، آیا خواندن نمازهای قضای پدر، به کس دیگری منتقل می‌شود یا نه؟
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- شخصی نیّت و نذر کرده که هر دوشنبه را روزه بگیرد و در نیّتش این که روزه گرفتن او در روزهای دوشنبه باشد، لحاظ شده و فرقی برایش نمیکند که روزه قضای پدر و مادرش باشد یا روزه قضای خودش یا روزه مستحبّی که به واسطه این نذر، واجب شده است. حال اگر در روز دوشنبه مسافر باشد، آیا میتواند روزه قضای خود یا پدر و مادر یا اقوام خود را نیّت کند؟
- مردی که از دنیا رفته و پسر بزرگ او قبل از فوت او مرتد شده، آیا باز هم خواندن نماز قضای او بر کسی (مثل پسر بعدی) واجب است؟
- پدری در مدت پنجاه سال، نه نماز خوانده و نه روزه گرفته است و پسر بزرگ علنا به او اعلام میکند که بعد از مرگش قضای نماز و روزهاش را انجام نخواهد داد. آیا پسر بزرگ، بعد از فوت پدرش میتواند به گفته خود عمل نماید؟
- اگر هم نماز احتیاط و هم قضای سجده یا تشهد فراموش شده بر نمازگزار واجب شود، کدام یک از آنها را باید زودتر انجام دهد؟
- پدر این جانب در زمان حیات خود اموال خود را به سه قسمت تقسیم کرد یک قسمت آن را به عنوان مهریة همسرش و قسمت دیگر را به کوچکترین فرزندش و قسمت سوم را نیز به این جانب صلح کرد و با انتقال سند رسمی در اختیارمان قرار داد ایشان بواسطه صلح فوقالذکر این جانب را مکلف به انجام واجبات مالی و بدنی از قبیل حج واجب و نماز و روزه قضا نموده است حال برخی از برادران و خواهرا ن با طرح مسایلی چون حرمت محروم از ارث کردن ویا کراهت تقسیم مال در زمان حیات نسبت به مساله فوق تشکیک کردهاند. لطفاً وجه شرعی مساله را بیان نمایید.
- کسی نماز و روزه قضا دارد و وصیت کرده که آنها را از ثلث اموالش به جا آورند و ثلث اموال هم برای این امر کفایت میکند. به این ترتیب، آیا پس از مردن این شخص، پسر بزرگترش باز هم وظیفهای نسبت به نماز و روزههای قضای او دارد یا خیر؟ اگر ورثه به وصیت او عمل نکنند، چه حکمی دارد؟
- در ازدواج موقت بین مرد و دختری 28 ساله اگر مرد مقلد مرجعی باشد که احتیاط واجب در ازدواج موقت دختر باکره بدون اذن پدر داده و دختر مقلد مرجعی باشد که عقد بدون اذن را بیاشکال می داند، آیا پسر میتواند او را عقد موقت بدون اذن پدر دختر نماید؟
- پدر و مادرم عشایر بوده و از من 25 سال دور بودهاند طوری که مسائل شرعیام را خود از برادران و خواهران یا دیگران پرسیده و مطابق آن عمل کردهام. اما تا 25 سالگی نمیدانستم که بر پسر مجرد هم با محتلم شدن غسل جنابت واجب می‌شود. در این مدت به مسجد رفتهام، نمازهایم را تا حد امکان اول وقت به جا آورده روزه گرفته و قرآن خواندهام، غافل از اینکه غسل واجب بر عهده داشتهام. با آگاه ساختن پدرم مسألهام را فهمیده و توبه کردهام تکلیف روزه و نماز من چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا قضای روزههای مادر هم بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله بهجت] میّتی دارای یک دختر و چهار پسر می باشد. ترکه وی یک زمین است که باید به نه قسمت تقسیم کنند. برای این که سهم دختر، بین دو سهم یک پسر نباشد، چگونه قرعه بزنند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قضای نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضای نماز و روزه پدر هم برآن اضافه گردد، کدام یک مقدّم است؟
- [سایر] چرا قضای نماز و روزه پدر بر عهده پسر ارشد قرار داده شده است؟
- [آیت الله خوئی] در باب قضای نماز پدر بر پسر بزرگ‌تر چنانچه پسر بزرگ‌تر فاسق است و قضایی بجا نمیآورد امّا میّت سال داشته، آیا بر وارث واجب است که نماز و روزه میت را از مال او بدهند یا واجب نیست؟
- [سایر] اگر پدر، تنها فرزند دختر داشته باشد، آیا بعد از مرگش قضای روزههای او، بر دختر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] نماز قضای پدر و مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب است حال اگر آنها تارک الصلاة باشند وظیفه پسر بزرگ‌تر چیست ؟
- [آیت الله بهجت] آیا خواندن نماز قضای پدر، اگر پسر بزرگ نداشته باشد بر دختر واجب است؟
- [سایر] چرا در اسلام حقّ تصرّف در اموال فرزند به پدر و قضای نماز و روزه به پسر اختصاص دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فرزند بزرگ میّت دختر و فرزند دوم او پسر باشد، آیا قضای نمازها و روزه های پدر و مادر بر این پسر واجب است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسائل قضای نماز پدر (مسأله 1429 1442) گفته شد بجا آورد و این حکم بنابر احتیاط مستحب در مورد مادر نیز جاری است.
- اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست، مگر این که قبل از گذشتن زمانی که در آن مدّت میتوانسته قضای نماز و روزه را به جا آورد، بمیرد که در این صورت بر پسر بزرگ‌تر بعدی واجب است همان مقدار از نماز و روزه پدر را که پسر اول وقت قضا کردن آنها را نداشته، قضا نماید.
- قضای نماز و روزه مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب نیست، اگرچه بهتر است آنها را بجا آورد.
- اگر پسر بزرگ‌تر شک داشته باشد که پدر نماز و روزه قضا داشته یا نه، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر پدر یا مادر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری مانند روزه نذری را نگرفته باشند، بنابر احتیاط پسر بزرگ‌تر باید آن را قضا نماید.
- اگر پسر بزرگ‌تر برای انجام قضای نماز و روزه پدر شخصی را اجیر کند، اجیر باید نماز و روزه را به نیابت از میّت بجا آورد نه به نیابت از پسر.
- اگر پسر بزرگ‌تر بخواهد قضای نماز پدر را بخواند، باید در اجزا و شرایط نماز و احکام شک و سهو، بر طبق تکلیف خود عمل کند.
- اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد و میتوانسته قضا کند، بر پسر بزرگ‌تر واجب است که بعد از مرگ او قضای نمازهایش را بجا آورد یا برای آنها اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی نیز ترک کرده باشد، واجب است به همین نحو عمل کند، مگر این که از روی عناد و انکار ترک کرده باشد و یا این که در مدت نسبتا زیادی نماز را به جهت کوتاهی و سستی نخوانده باشد و نیز روزهای را که در سفر نگرفته اگرچه نمیتوانسته آن را قضا کند واجب است که پسر بزرگ‌تر قضا نماید یا برای انجام دادن آن اجیر بگیرد و اگر پدر به جهت عذر دیگر (مثل مریضی) روزه نگرفته باشد، چنانچه در حال حیات میتوانسته آن را قضا کند و قضا نکرده، پسر بزرگ‌تر باید قضای آن را به جا آورد، و گرنه قضای آن بر او واجب نیست.
- نمازهای واجب هفت موردند: اوّل:نمازهای یومیّه که نماز جمعه نیز جزء آن است، دوم:نماز آیات، سوم:نماز میّت، چهارم:نماز طواف واجب خانه کعبه، پنجم:نماز قضای پدر که بر پسر بزرگ‌تر واجب است، ششم:نمازی که به واسطه اجاره، نذر، قسم و عهد واجب می‌شود، هفتم: نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام معصوم علیهالسلام .
- اگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، بعد از آن که اجیر نماز و روزه او را به نحو صحیح بجا آورد، بر پسر بزرگ‌تر چیزی واجب نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام واجب نیست. ولی مستحب است که نماز و روزه آنها را بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله خوئی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز پدر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست ولی احتیاط مستحب آن است که نماز او را بین خودشان قسمت کنند یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است؛ قضای نماز پدر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز او را بین خودشان قسمت کنند؛ یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله سیستانی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است ، قضای نماز پدر بر هیچ‌کدام از پسرها واجب نیست ، ولی احتیاط مستحب آن است که نماز او را بین خودشان قسمت کنند ، یا برای انجام آن قرعه بزنند .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز پدر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که نماز او را بین خودشان تقسیم کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز وروزه پدر ومادر بر هیچ‌کدام از پسرها واجب نیست ولی احتیاط مستحبّ آن است که نماز وروزه را بین خودشان قسمت کنند یا برای انجام آن قرعه بیندازند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه آنان را بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله سبحانی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست. ولی احتیاط مستحب آن است. که نماز و روزه او را بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است ، قضای نماز روزة پدر ومادر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست . ولی احتیاط مستحب آن است . که نماز و روزة او را بین خودشان قسمت کنند ، یا برای نجام آن قرعه بزنند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر معلوم نباشد پسر بزرگ‌تر کدام است یعنی تاریخ تولد پسرها درست روشن نباشد، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام واجب نیست، ولی احتیاط مستحب آن است که بین خودشان قسمت کنند.