نیابت
انجام دادن يك عمل برای شخص ديگر
اگر پسر بزرگ‌تر برای انجام قضای نماز و روزه پدر شخصی را اجیر کند، اجیر باید نماز و روزه را به نیابت از میّت بجا آورد نه به نیابت از پسر.
عنوان مسئله:
اگر پسر بزرگ‌تر برای انجام قضای نماز و روزه پدر شخصی را اجیر کند، اجیر باید نماز و روزه را به نیابت از میّت بجا آورد نه به نیابت از پسر.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- اگر پسر بزرگ‌تر بعد از مرگ پدرش و قبل از خواندن نمازهای قضای او فوت کند، آیا خواندن نمازهای قضای پدر، به کس دیگری منتقل می‌شود یا نه؟
- انجام نماز و روزه قضا شده میّت که برعهده پسر بزرگ میّت است، آیا وظیفه اختصاصی پسر بزرگ است و باید خودش انجام دهد یا میتواند با اجیر کردن شخص دیگر نیز آن را به انجام برساند؟
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- قضای نماز میّت، هنگامی که پسر ندارد، آیا از اصل ترکه حساب می‌شود یا از ثلث آن؟
- شخصی نیّت و نذر کرده که هر دوشنبه را روزه بگیرد و در نیّتش این که روزه گرفتن او در روزهای دوشنبه باشد، لحاظ شده و فرقی برایش نمیکند که روزه قضای پدر و مادرش باشد یا روزه قضای خودش یا روزه مستحبّی که به واسطه این نذر، واجب شده است. حال اگر در روز دوشنبه مسافر باشد، آیا میتواند روزه قضای خود یا پدر و مادر یا اقوام خود را نیّت کند؟
- وکیل مورد اعتمادی شخصی را برای خواندن نماز میّت اجیر نموده؛ ولی بعدا معلوم می‌شود که نماز خوانده نشده است. در این صورت کدام یک از وکیل یا اجیر ضامن هستند؟
- اگر پسر ارشد خانواده بعد از پدر از دنیا برود آیا روزه های پدر بر عهده پسر دوم است؟
- کسی که نذر کرده تا آخر عمرش را روزه بگیرد، چگونه میتواند روزه رمضان، روزه کفّاره، روزه قضای همین نذر یا قضای رمضان یا روزه قضای پدر را به جا آورد؟
- آیا کسی که خودش روزه قضا دارد، میتواند قضای روزه واجب میّت را بگیرد؟
- آیا کفّاره روزههای ماه رمضان که پدر به طور عمدی افطار کرده، برعهده پسر بزرگ‌تر است؟ کفّاره روزههایی که از روی عذر نگرفته (مدّ طعام)، برعهده چه کسی است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] اگر پسر بزرگ‌تر بخواهد برای روزههای پدر از دنیا رفتهاش، کسی را اجیر کند، آیا میتواند از ترکه میت خرج کند؟
- [سایر] چرا قضای نماز و روزه پدر بر پسر بزرگ واجب است ولی قضای نماز و روزه مادر چنین نیست؟
- [آیت الله سبحانی] گر نماز یا روزه پدر بر پسر بزرگ‌تر واجب شود آیا فقط باید خودش بگیرد یا می تواند اجیر بگیرد؟ در موقع اجیر گرفتن آیا می تواند از اصل مال میّت بردارد؟
- [سایر] آیا قضای روزههای مادر هم بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قضای نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضای نماز و روزه پدر هم برآن اضافه گردد، کدام یک مقدّم است؟
- [آیت الله خامنه ای] شخصی به پدرش وصیّت کرده که برای قضای چند ماه نماز و روزه ای که بر عهده اش است، اجیر بگیرد و درحال حاضر آن شخص مفقود شده است، آیا بر پدر او واجب است کسی را برای قضای نماز و روزه او اجیر کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فرزند بزرگ میّت دختر و فرزند دوم او پسر باشد، آیا قضای نمازها و روزه های پدر و مادر بر این پسر واجب است؟
- [سایر] چرا قضای نماز و روزه پدر بر عهده پسر ارشد قرار داده شده است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر پسر بزرگ تر بخواهد برای روزه های پدر از دنیا رفته اش، کسی را اجیر کند، آیا می تواند از ترکه میت خرج کند؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به اینکه من پسر بزرگ پدرم هستم و شرعاً باید قضای نماز و روزه های او را بجا بیاورم، در موردی که قضای نماز و روزه چند سال بر عهده پدرم باشد، ولی وصیّت کرده باشد که فقط قضای نماز و روزه یک سال برای او بجا آورده شود، تکلیف من چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، بعد از آن که اجیر نماز و روزه او را به نحو صحیح بجا آورد، بر پسر بزرگ‌تر چیزی واجب نیست.
- بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسائل قضای نماز پدر (مسأله 1429 1442) گفته شد بجا آورد و این حکم بنابر احتیاط مستحب در مورد مادر نیز جاری است.
- قضای نماز و روزه مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب نیست، اگرچه بهتر است آنها را بجا آورد.
- اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد و میتوانسته قضا کند، بر پسر بزرگ‌تر واجب است که بعد از مرگ او قضای نمازهایش را بجا آورد یا برای آنها اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی نیز ترک کرده باشد، واجب است به همین نحو عمل کند، مگر این که از روی عناد و انکار ترک کرده باشد و یا این که در مدت نسبتا زیادی نماز را به جهت کوتاهی و سستی نخوانده باشد و نیز روزهای را که در سفر نگرفته اگرچه نمیتوانسته آن را قضا کند واجب است که پسر بزرگ‌تر قضا نماید یا برای انجام دادن آن اجیر بگیرد و اگر پدر به جهت عذر دیگر (مثل مریضی) روزه نگرفته باشد، چنانچه در حال حیات میتوانسته آن را قضا کند و قضا نکرده، پسر بزرگ‌تر باید قضای آن را به جا آورد، و گرنه قضای آن بر او واجب نیست.
- اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست، مگر این که قبل از گذشتن زمانی که در آن مدّت میتوانسته قضای نماز و روزه را به جا آورد، بمیرد که در این صورت بر پسر بزرگ‌تر بعدی واجب است همان مقدار از نماز و روزه پدر را که پسر اول وقت قضا کردن آنها را نداشته، قضا نماید.
- اگر معلوم نباشد پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر بر هیچکدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه او را بین خود قسمت کنند یا برای انجام آنها قرعه بزنند.
- اگر پسر بزرگ‌تر شک داشته باشد که پدر نماز و روزه قضا داشته یا نه، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر پسر بزرگ‌تر بخواهد قضای نماز پدر را بخواند، باید در اجزا و شرایط نماز و احکام شک و سهو، بر طبق تکلیف خود عمل کند.
- اگر پسر بزرگ‌تر بداند که پدر او نماز قضا داشته و شک کند که بجا آورده یا نه، باید آنها را قضا نماید.
- اگر پدر یا مادر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری مانند روزه نذری را نگرفته باشند، بنابر احتیاط پسر بزرگ‌تر باید آن را قضا نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر معلوم نباشد که پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر و مادر بر هیچ کدام واجب نیست. ولی مستحب است که نماز و روزه آنها را بین خودشان قسمت کنند، یا برای انجام آن قرعه بزنند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را بتفصیلی که در بحث نماز قضا گفته شد بجا آورد، و بنابر احتیاط واجب قضای روزه مادر را نیز بجا آورد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر پدر ومادر نماز و روزة خود را بجا نیاورده باشند ، و چنانچه می توانسته اند قضا کنند ، بر پسر بزرگ‌تر واجب است که بعد از مرگ آنها بجا آورد ، یا برای آنها اجیر بگیرد . و نیز روزه ای که در سفر نگرفته اند ، اگر چه نمی توانسته اند قضا کنند ، احتیاط واجب آن است که پسر بزرگ‌تر قضا نماید ، یا برای آنها اجیر بگیرد . و قضای نماز و روزه ای که پدر و مادر از روی طغیان و تمرد بجا نیاورده اند بر پسر بزرگ‌تر واجب نیست این حکم دربارة پدر ثابت است و نسبت به مادر نیز احتیاط واجب آن است که مراعات شود .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزة او اجیر بگیرند بعد از آنکه اجیر ، نماز و روزة او را بطور صحیح بجا آورد ، بر پسر بزرگ‌تر چیزی واجب نیست.
- [امام خمینی] بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مساله گفته شد بجا آورد، ولی قضای روزه مادر بر پسر واجب نیست.
- [امام خمینی] اگر میت وصیت کرده باشد که برای نماز و روزه او اجیر بگیرند، بعداز آنکه اجیر نماز و روزه او را به طور صحیح بجا آورد، بر پسر بزرگ‌تر چیزی واجب نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه پدر را به تفصیلی که سابقاً بیان شد بجا آورد و همچنین است در قضای روزه مادر بنابر احتیاط مستحبّ چنانکه گذشت.
- [آیت الله مظاهری] اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آنکه نماز و روزه پدر و مادر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوّم چیزی واجب نیست.
- [آیت الله سیستانی] اگر پدر غیر از روزه رمضان ، روزه واجب دیگری را مانند روزه نذر نگرفته باشد ، یا اجیر شده و نگرفته باشد ، قضای آن بر پسر بزرگ‌تر لازم نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از مرگ پدر ومادر پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه آنها را به تفصیلی که در مساله 1390 گفته شد بجا آورد .