احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسائل قضای نماز پدر (مسأله 1429 1442) گفته شد بجا آورد و این حکم بنابر احتیاط مستحب در مورد مادر نیز جاری است.
عنوان مسئله:
بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسائل قضای نماز پدر (مسأله 1429 1442) گفته شد بجا آورد و این حکم بنابر احتیاط مستحب در مورد مادر نیز جاری است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- پدر و مادری مقیّد به خواندن نماز بودهاند، ولی نماز را غلط میخواندهاند. آیا قضای نماز آنها بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- آیا مکلّفی که قضای نماز و روزه خودش و یا روزه کفّاره و یا قضای نماز و روزه پدر و مادر برعهده اوست، میتواند نماز و روزه استیجاری قبول کند یا نمیتواند؟
- شخصی نیّت و نذر کرده که هر دوشنبه را روزه بگیرد و در نیّتش این که روزه گرفتن او در روزهای دوشنبه باشد، لحاظ شده و فرقی برایش نمیکند که روزه قضای پدر و مادرش باشد یا روزه قضای خودش یا روزه مستحبّی که به واسطه این نذر، واجب شده است. حال اگر در روز دوشنبه مسافر باشد، آیا میتواند روزه قضای خود یا پدر و مادر یا اقوام خود را نیّت کند؟
- پدری در مدت پنجاه سال، نه نماز خوانده و نه روزه گرفته است و پسر بزرگ علنا به او اعلام می‌کند که بعد از مرگش قضای نماز و روزهاش را انجام نخواهد داد. آیا پسر بزرگ، بعد از فوت پدرش میتواند به گفته خود عمل نماید؟
- پدر اینجانب کارگری بیسواد و مقلد یکی از مراجع در گذشته بود. مرحوم پدرم در طول حیات خویش با این که انسانی خوش قلب بود اما فریضه نماز و روزه را بجا نیاورده بود. میخواستم بدانم آیا با ادای نماز و روزه در حق ایشان میتوان کاری برای ایشان انجام داد؟ آیا برای ادای فرایض پدر مرحوم میتوان از مال و اموال خودش برداشت نمود و چه کسانی میتوانند این اعمال را ادا نمایند؟
- پدر اینجانب کارگری بیسواد و مقلد یکی از مراجع در گذشته بود. مرحوم پدرم در طول حیات خویش با این که انسانی خوش قلب بود اما فریضه نماز و روزه را بجا نیاورده بود. میخواستم بدانم آیا با ادای نماز و روزه در حق ایشان میتوان کاری برای ایشان انجام داد؟ آیا برای ادای فرایض پدر مرحوم میتوان از مال و اموال خودش برداشت نمود و چه کسانی میتوانند این اعمال را ادا نمایند؟
- پدر اینجانب کارگری بیسواد و مقلد یکی از مراجع در گذشته بود. مرحوم پدرم در طول حیات خویش با این که انسانی خوش قلب بود اما فریضه نماز و روزه را بجا نیاورده بود. میخواستم بدانم آیا با ادای نماز و روزه در حق ایشان میتوان کاری برای ایشان انجام داد؟ آیا برای ادای فرایض پدر مرحوم میتوان از مال و اموال خودش برداشت نمود و چه کسانی میتوانند این اعمال را ادا نمایند؟
- کسی نماز و روزه قضا دارد و وصیت کرده که آنها را از ثلث اموالش به جا آورند و ثلث اموال هم برای این امر کفایت می‌کند. به این ترتیب، آیا پس از مردن این شخص، پسر بزرگترش باز هم وظیفهای نسبت به نماز و روزههای قضای او دارد یا خیر؟ اگر ورثه به وصیت او عمل نکنند، چه حکمی دارد؟
- پدر و مادرم عشایر بوده و از من 25 سال دور بودهاند طوری که مسائل شرعیام را خود از برادران و خواهران یا دیگران پرسیده و مطابق آن عمل کردهام. اما تا 25 سالگی نمیدانستم که بر پسر مجرد هم با محتلم شدن غسل جنابت واجب می‌شود. در این مدت به مسجد رفتهام، نمازهایم را تا حد امکان اول وقت به جا آورده روزه گرفته و قرآن خواندهام، غافل از اینکه غسل واجب بر عهده داشتهام. با آگاه ساختن پدرم مسألهام را فهمیده و توبه کردهام تکلیف روزه و نماز من چیست؟
- پدر و مادرم عشایر بوده و از من 25 سال دور بودهاند طوری که مسائل شرعیام را خود از برادران و خواهران یا دیگران پرسیده و مطابق آن عمل کردهام. اما تا 25 سالگی نمیدانستم که بر پسر مجرد هم با محتلم شدن غسل جنابت واجب می‌شود. در این مدت به مسجد رفتهام، نمازهایم را تا حد امکان اول وقت به جا آورده روزه گرفته و قرآن خواندهام، غافل از اینکه غسل واجب بر عهده داشتهام. با آگاه ساختن پدرم مسألهام را فهمیده و توبه کردهام تکلیف روزه و نماز من چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] آیا قضای روزههای مادر هم بر پسر بزرگ‌تر واجب است؟
- [آیت الله سیستانی] نماز قضای پدر و مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب است حال اگر آنها تارک الصلاة باشند وظیفه پسر بزرگ‌تر چیست ؟
- [آیت الله بهجت] اگر پسر بزرگ تر هنگام فوت پدر، دیوانه باشد، قضای نماز پدر و مادر به عهده ی چه کسی است؟
- [آیت الله خوئی] در باب قضای نماز پدر بر پسر بزرگ‌تر چنانچه پسر بزرگ‌تر فاسق است و قضایی بجا نمیآورد امّا میّت سال داشته، آیا بر وارث واجب است که نماز و روزه میت را از مال او بدهند یا واجب نیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر فرزند بزرگ میّت دختر و فرزند دوم او پسر باشد، آیا قضای نمازها و روزه های پدر و مادر بر این پسر واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر قضای نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضای نماز و روزه پدر هم برآن اضافه گردد، کدام یک مقدّم است؟
- [سایر] چرا قضای نماز و روزه پدر بر عهده پسر ارشد قرار داده شده است؟
- [آیت الله خامنه ای] با توجه به اینکه من پسر بزرگ پدرم هستم و شرعاً باید قضای نماز و روزه های او را بجا بیاورم، در موردی که قضای نماز و روزه چند سال بر عهده پدرم باشد، ولی وصیّت کرده باشد که فقط قضای نماز و روزه یک سال برای او بجا آورده شود، تکلیف من چیست؟
- [سایر] چرا در اسلام حقّ تصرّف در اموال فرزند به پدر و قضای نماز و روزه به پسر اختصاص دارد؟
- [آیت الله سبحانی] اگر پسر بزرگ بعد از مرگ پدر، از گرفتن روزه ها عاجز باشد، به گونه ای که تا آخر عمر نتواند قضای روزه ها را بگیرد. آیا واجب است که از مال خودش فردی را اجیر کند؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- قضای نماز و روزه مادر بر پسر بزرگ‌تر واجب نیست، اگرچه بهتر است آنها را بجا آورد.
- کسی که نشانههای مرگ را در خود میبیند، اگر نماز و روزه قضا داشته باشد، باید وصیّت کند که از مال خودش برای آنها اجیر بگیرند، بلکه اگر مال نداشته باشد ولی احتمال بدهد کسی بدون آن که چیزی بگیرد آنها را انجام دهد، بازهم واجب است وصیّت نماید و اگر قضای نماز و روزههای او به تفصیلی که در مسأله 1429 تا 1442 گفته شد، بر پسر بزرگ‌تر وی واجب باشد، باید به او اطّلاع دهد یا وصیّت کند که برای او بجا آورند.
- اگر پدر یا مادر غیر از روزه رمضان، روزه واجب دیگری مانند روزه نذری را نگرفته باشند، بنابر احتیاط پسر بزرگ‌تر باید آن را قضا نماید.
- اگر معلوم نباشد پسر بزرگ‌تر کدام است، قضای نماز و روزه پدر بر هیچکدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز و روزه او را بین خود قسمت کنند یا برای انجام آنها قرعه بزنند.
- اگر پسر بزرگ‌تر برای انجام قضای نماز و روزه پدر شخصی را اجیر کند، اجیر باید نماز و روزه را به نیابت از میّت بجا آورد نه به نیابت از پسر.
- اگر پسر بزرگ‌تر پیش از آن که نماز و روزه پدر را قضا کند بمیرد، بر پسر دوم چیزی واجب نیست، مگر این که قبل از گذشتن زمانی که در آن مدّت میتوانسته قضای نماز و روزه را به جا آورد، بمیرد که در این صورت بر پسر بزرگ‌تر بعدی واجب است همان مقدار از نماز و روزه پدر را که پسر اول وقت قضا کردن آنها را نداشته، قضا نماید.
- منظور از پسر بزرگ، بزرگترین پسر در حال مرگ پدر است و اگر کسی در حال مرگ، پسر نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب بزرگترین مرد که در نزدیک ترین طبقه ارث به او قرار دارد، باید قضای نمازهای او را بجا آورد.
- اگر پدر نماز خود را بجا نیاورده باشد، چنانچه از روی نافرمانی ترک نکرده باشد و میتوانسته قضا کند، بر پسر بزرگ‌تر واجب است که بعد از مرگ او قضای نمازهایش را بجا آورد یا برای آنها اجیر بگیرد، بلکه اگر از روی نافرمانی نیز ترک کرده باشد، واجب است به همین نحو عمل کند، مگر این که از روی عناد و انکار ترک کرده باشد و یا این که در مدت نسبتا زیادی نماز را به جهت کوتاهی و سستی نخوانده باشد و نیز روزهای را که در سفر نگرفته اگرچه نمیتوانسته آن را قضا کند واجب است که پسر بزرگ‌تر قضا نماید یا برای انجام دادن آن اجیر بگیرد و اگر پدر به جهت عذر دیگر (مثل مریضی) روزه نگرفته باشد، چنانچه در حال حیات میتوانسته آن را قضا کند و قضا نکرده، پسر بزرگ‌تر باید قضای آن را به جا آورد، و گرنه قضای آن بر او واجب نیست.
- اگر پسر بزرگ‌تر شک داشته باشد که پدر نماز و روزه قضا داشته یا نه، چیزی بر او واجب نیست.
- اگر پسر بزرگ‌تر بخواهد قضای نماز پدر را بخواند، باید در اجزا و شرایط نماز و احکام شک و سهو، بر طبق تکلیف خود عمل کند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مساله گفته شد بجا آورد، ولی قضای روزه مادر بر پسر واجب نیست.
- [آیت الله بهجت] قضای نماز و روزه پدر، به عهده پسر بزرگ‌تر است. و بنابر احتیاط واجب قضای نماز و روزه مادر هم بر اوست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را بتفصیلی که در بحث نماز قضا گفته شد بجا آورد، و بنابر احتیاط واجب قضای روزه مادر را نیز بجا آورد.
- [آیت الله نوری همدانی] بعد از مرگ پدر ومادر پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه آنها را به تفصیلی که در مساله 1390 گفته شد بجا آورد .
- [آیت الله سبحانی] بعد از مرگ پدر و مادر; پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزه او را به تفصیلی که در مسأله1325 گفته شد، به جا آورد ولی قضای روزه مادر بر پسر واجب نیست.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از فوت پدر و هم چنین بنابر احتیاط واجب مادر، پسر بزرگ تر باید قضای نماز و روزه آنان را به تفصیلی که در
- [آیت الله شبیری زنجانی] بعد از مرگ پدر، پسر بزرگ‌تر باید قضای روزه او را به تفصیلی که در بخش احکام نماز در مسائل 1399 به بعد گفته شد، به جا آورد.
- [آیت الله بروجردی] بعد از مرگ پدر و مادر، پسر بزرگ‌تر باید قضای نماز و روزهی آنان را به تفصیلی که در مسأله 1399 گفته شد به جا آورد.
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از مرگ پدر پسر بزرگ‌تر باید قضای روزه او را به تفصیلی که در مساله گذشت به جا اورد
- [آیت الله مکارم شیرازی] بعد از مرگ پدر یا مادر باید پسر بزرگ‌تر قضای نماز و روزه آنها را به شرحی که در مسائل قضای نماز گفته شد (1205) به جا آورد.