رهن
رهن وثیقه بدهی است. عنوان رهن بابی مستقل در فقه است که از احکام آن به تفصیل در این باب سخن رفته است.
رهن با مرگ رهن دهنده یا رهن گیرنده باطل نمی‌شود و اگر طلبکاری که نسبت به مالِ رهن حق دارد، بمیرد، این حق به ورثه او منتقل می‌شود و چنانچه رهن دهنده بمیرد، مالِ رهن به ورثه او منتقل می‌شود، ولی همچنان در رهن می‌باشد.
عنوان مسئله:
رهن با مرگ رهن دهنده یا رهن گیرنده باطل نمی‌شود و اگر طلبکاری که نسبت به مالِ رهن حق دارد، بمیرد، این حق به ورثه او منتقل می‌شود و چنانچه رهن دهنده بمیرد، مالِ رهن به ورثه او منتقل می‌شود، ولی همچنان در رهن می‌باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- منزلی شخصی دارم که به مستأجر واگذارش کردم. در پایان قرارداد طبق عرف و قانون بنگاه، بازدیدی از خانه به عمل آوردم و خرابیها و اشکالات به وجود آمده از جمله شکستگی شیشه، سوختگیهای وسایل برقی و.... را رفع کرده و فاکتور آن را به بنگاه تحویل دادم تا از مبلغ رهن کسر کند، اما مستأجر زیر بار نرفت و اظهار کرد که این خرابیها مال زمان من نمیباشد و متعلق به مستأجرهای قبلی بوده است. گذشته از آنکه تخریب برخی اقلام چون سوختگی وسایل برقی توسط همین مستأجر فعلی محرز بود و وی همگی را انکار میکرد، طبق قانون بنگاه مستأجر میبایست قبل از عقد اجارهنامه همة امکانات را چک کند و در صورت خرابی از تحویل خودداری کند که در آن زمان شکایتی به بنگاهی اعلام نشد و حال طبق همان قانون وی میبایست خانه را سالم با تمام امکانات تحویل دهد. با اینکه تمام تلاشم را کردم که حداقل هزینه بر وی وارد شود، اما اینجا دچار عذاب وجدان شدهام که گرفتن پول آن تعمیرات که چیزی حدود 80 هزار تومان می‌باشد از لحاظ شرعی صحیح بوده است یا نه؟
- منزلی شخصی دارم که به مستأجر واگذارش کردم. در پایان قرارداد طبق عرف و قانون بنگاه، بازدیدی از خانه به عمل آوردم و خرابیها و اشکالات به وجود آمده از جمله شکستگی شیشه، سوختگیهای وسایل برقی و.... را رفع کرده و فاکتور آن را به بنگاه تحویل دادم تا از مبلغ رهن کسر کند، اما مستأجر زیر بار نرفت و اظهار کرد که این خرابیها مال زمان من نمیباشد و متعلق به مستأجرهای قبلی بوده است. گذشته از آنکه تخریب برخی اقلام چون سوختگی وسایل برقی توسط همین مستأجر فعلی محرز بود و وی همگی را انکار میکرد، طبق قانون بنگاه مستأجر میبایست قبل از عقد اجارهنامه همة امکانات را چک کند و در صورت خرابی از تحویل خودداری کند که در آن زمان شکایتی به بنگاهی اعلام نشد و حال طبق همان قانون وی میبایست خانه را سالم با تمام امکانات تحویل دهد. با اینکه تمام تلاشم را کردم که حداقل هزینه بر وی وارد شود، اما اینجا دچار عذاب وجدان شدهام که گرفتن پول آن تعمیرات که چیزی حدود 80 هزار تومان می‌باشد از لحاظ شرعی صحیح بوده است یا نه؟
- از یک زوج جنینی در آزمایشگاه منعقد و نگهداری می شود. اگر بعد از مدت طولانی و بعد از وفات زوجین صاحب جنین یا یکی از آنها و با اجازه قبلی از آنها، جنین در رحم شخص ثالثی قرار داده شود و در نتیجه کودکی متولد گردد؛ وضعیت ارث این کودک چگونه می باشد؟ آیا اگر وارثان زوج اهدا کننده جنین، ارث را بین خود تقسیم کرده باشند، باید بعد از تولد کودک آزمایشگاهی سهم او را به وی برگردانند؟ این کودک منتسب به کیست؟ به صاحب رحم یا صاحبان جنین؟ وضعیت محرمیت و ازدواج او چگونه است؟ حضانت، ولایت و نفقه کودک چطور؟ آیا فرزندان مزبور حکم فرزندان پیشین والدین صاحب جنین را دارند یا ملحق به فرزندان کسانی می شوند که آنها را حمل کرده اند و یا در صورت پرورش در دستگاه به کودکانی ملحق می شوند که پدر و مادری ندارند؟ اگر قبل از وفات زوجین، جنین در رحم شخص ثالث قرار داده شود و رشد کند اما کودک بعد از وفات صاحب جنین یا صاحبان جنین به دنیا بیاید، آثار وضعی (ارث، انتساب، محرمیت و ازدواج، نفقه، حضان، ولایت و.....) کودک به دنیا آمده چگونه می‌باشد؟ اگر قبل از وفات زوجین، تنها اسپرم و تخمک آنها در آزمایشگاه نگهداری و بعد از مرگ آنها یا یکی از آنها منعقد شود و به رحم شخص دیگر منتقل گردد احکام و آثار وضعی آن چگونه می باشد؟ اگر اسپرم و تخمک یا جنین منعقد شده از یک زوج شرعی نباشد بلکه متعلق به زن و مرد بیگانه ای باشد آثار ذکر شده چگونه می باشد؟ اگر چنین جنینی به جای رحم شخص ثالث در دستگاه رشد یابد و متولد شود موارد فوق چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مرتهن فوت شود آیا رهن باطل می گردد یا اینکه باطل نشده و این حق به ورثه ی او منتقل می گردد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر چیزی که زکات در آن است یک سال در رهن کسی باشد زکات آن بر عهده کسی که مال را به عنوان رهن میدهد است یا گیرنده مال رهن ؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر عاریه دهنده و عاریه گیرنده در برگرداندن مال اختلاف نمایند حق با کدامیک می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر راهن فوت شود آیا رهن باطل می گردد یا اینکه ورثه در قبال آن مسئولند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا عاریه دهنده یا عاریه گیرنده می تواند هر زمانی که اراده کردند مال را پس بگیرد یا بازگرداند؟
- [آیت الله بهجت] آیا جایز است انسان اموال خود را در مرضی که منتهی به مرگ می شود یا غیر آن به دیگران (غیر از ورثه) منتقل کند؟
- [آیت الله بروجردی] نایب حج هرگاه بعد از احرام و دخول حرم بمیرد، آیا مجزی از منوب عنه می‌باشد یا خیر؟ و آیا مستحق اُجرت می‌باشد یا نه؟ و هرگاه قبل از دخول حرم بمیرد، آیا مستحق اجرت می‌باشد یا خیر؟ و آیا دو مرتبه لازم است بر ورثه منوب عنه یا نایب حج از مال منوب عنه یا نایب؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا مرد می تواند هدایایی که در طول زندگی برای همسرش خریده را بعد از مرگ همسرش مطالبه کند یا به ورثه زن منتقل می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] تکلیف مال عاریه داده شده بعد از مرگ و یا دیوانه شدن عاریه دهنده چه می شود؟
- [آیت الله سبحانی] کسی مال را به دیگری می دهد ولی پس از چند سال درخواست استرداد مال خود را می نماید و لکن گیرنده ادعای خرید نموده و دهنده ادعای بطلان معامله را می نماید آیا معامله صحیح است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر رهن دهنده یا ورثه او، رهن گیرنده یا ورثه او را امین ندانند، میتوانند مال رهن را نزد شخص ثالث و یا کسی که حاکم شرع تعیین میکند به امانت بگذارند.
- اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه گرفته به ورثه او بدهد.
- عقد رهن پس از تحویل دادن آن از طرف رهن دهنده یعنی بدهکار قابل به هم زدن نیست، ولی رهن گیرنده یعنی طلبکار میتواند آن را به هم بزند.
- رهن در دست رهن گیرنده امانت است؛ پس در صورت تلف شدن یا معیوب شدن، چنانچه کوتاهی یا زیادهروی نسبت به آن نکرده باشد، ضامن نیست.
- اگر طلبکار یا شخص دیگری در فروش مال رهن از طرف رهن دهنده وکیل شود و شرط کنند که حقّ به هم زدن آن را نداشته باشد، تا زنده است و طلبکار طلب خود را نگرفته، وکالت او باقی است و در صورتی که وکیل یا موکّل بمیرد، وکالت به هم میخورد.
- اگر اجاره دهنده یا مستأجر بمیرد، اجاره باطل نمی‌شود، ولی اگر خانه متعلّق به اجاره دهنده نباشد، مثلاً دیگری وصیّت کرده باشد که تا او زنده است منفعت خانه مال او باشد، چنانچه آن خانه را اجاره دهد و پیش از تمام شدن مدّت اجاره بمیرد، از وقتی که مرده اجاره باطل است.
- لازم نیست پس از هبه فورا جنس را تحویل دهد، بلکه هرگاه جنس را به طرف تحویل دهد ملک او می‌شود و اگر هبه کننده یا کسی که به او هبه شده پیش از تحویل بمیرد یا هبه کننده فاقد شرایط شود، هبه باطل می‌شود و مال به ورثه هبه کننده منتقل میگردد.
- اگر کسی که مال نشانهدار را پیدا کرده بمیرد، چنانچه پس از پایان اعلام، آن را برای خود برداشته و مرده باشد، مالکیّت آن به همان صورت به وارث او منتقل می‌شود که اگر صاحب آن پیدا شد، به او برگردانده شود و اگر قبل از شروع اعلام یا در بین آن مرده باشد، ظاهرا ورثه باید به جای او اعلام نمایند.
- اگر صاحب مال بمیرد و چند وارث داشته باشد، کسی که امانت را قبول کرده باید مال را به همه ورثه بدهد یا به کسی بدهد که همه آنان گرفتن مال را به او واگذار کردهاند؛ پس اگر بدون اجازه دیگران تمام مال را به یکی از ورثه بدهد، ضامن سهم دیگران است.
- اگر کسی که بدهکار است، بمیرد و گندم، جو، خرما یا انگور داشته باشد که هنوز زکات آن واجب نشده و پیش از آن که زکات اینها واجب شود، ورثه قرض او را از مال دیگری بدهند، چنانچه سهم هر یک از ورثه به حد نصاب برسد، باید زکات بدهد و اگر پیش از آن که زکات اینها واجب شود، قرض او را ندهند، چنانچه مجموع مال میّت فقط به اندازه بدهی او و یا کمتر از آن باشد، واجب نیست زکات اینها را بدهند و اگر مال میّت بیشتر از بدهی او باشد، باید بدهی او را نسبت به جمیع مال محاسبه کنند و نسبت آن با مال هر چه باشد به همان اندازه از اجناسی که مورد زکات است کسر کنند، سپس سهم هر یک از ورثه از مال زکوی به اندازه نصاب برسد، زکات بر او واجب می‌شود.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر عاریه دهنده بمیرد ، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثة او بدهد .
- [آیت الله سبحانی] اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر عاریه دهنده بمیرد؛ عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.
- [امام خمینی] اگر عاریه دهنده بمیرد، عاریه گیرنده باید چیزی را که عاریه کرده به ورثه او بدهد.
- [آیت الله سیستانی] در رهن لازم نیست صیغه بخوانند ، و همین قدر که گرو دهنده مال خود را به قصد گرو به گرو گیرنده بدهد و او به همین قصد بگیرد ، رهن صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مالک و کسی که مال خود را گرو گذاشته حق ندارد بدون اجازه طلبکار آن را بفروشد و اگر فروخت بدون اجازه رهن گیرنده باطل است ولی اگر بعداً اجازه دهد معامله صحیح می شود ولی رهن باطل می شود و همین طور است اگر از اول با اجازه رهن گیرنده آن را بفروشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر اجاره دهنده یا مستأجر بمیرد اجاره باطل نمی‌شود و آن حقّ برای ورثه آنها باقی میماند.