معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بی‌نیاز از قصد قربت
اگر انسان نداند معامله‌ای که می‌نماید صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید، مگر این که بداند طرف راضی به تصرّف بدون صحّت معامله هست.
عنوان مسئله:
اگر انسان نداند معامله‌ای که می‌نماید صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید، مگر این که بداند طرف راضی به تصرّف بدون صحّت معامله هست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زید در حال جنون و سفاهت جمیع املاک و رقبات خود را وقف بر امام حسین7 نموده لکن به تصرّف وقف نداده است آیا این وقف صحیح است یا باطل؟
- شخصی جنسی به صورت نسیه خریده که هر وقت پول داشت بدهد سپس پیراهن را هدیه کرده به بکر مدّتی گذشت پول را به بایع نداده بایع میگوید من راضی نیستم که از پیراهن استفاده کنید حال مدّتی گذشت و بکر با لباس نماز خواند آیا نمازش صحیح است یا نه در صورت عدم صحّت اعاده لازم است یا خیر؟
- آیا این مسئله صحیح است که انسان از یک مجتهد و چند فقیر سیّد درباره سهم سادات و چند نفر فقیر غیر سیّد در مورد ردّ مظالم و زکات وکیل شود از جانب آنها تصرّف کند که آن پول مال آنها و از جانب آنها تصرّف کند و به افراد مشتبه الحال ببخشد؟
- استفاده از زمینهایی که در زمان اصلاحات اراضی به مردم دادهاند و سند داده نشده، چه صورت دارد، اگر انسان مالک اصلی را نشناسد یا بشناسد و بگوید راضی نیستم و یا مرده و وارث او هست وظیفه چیست و آیا در صورت غصبی بودن، مدّتی که تحت تصرّف بوده، ضامن اجرةالمثل هستند یا خیر؟
- اگر پدری تمام یا قسمتی از اموالش را در مقابل ده سیر نبات به یکی از فرزندانش صلح نماید و ضمن عقد صلح امور زیر را شرط نماید که: 1 - مادام الحیات حقّ فسخ صلح را داشته باشد و حقّ فسخ با صلح کننده باشد و قابل انتقال به ورثه نباشد. 2 - منافع مورد صلح در زمان حیات مصالِح متعلّق به وی بوده و در این مدّت متصالح حقّ تصرّف در مورد صلح را نداشته باشد. 3 - متصالح تا سی سال حقّ انجام هیچگونه معامله‌ای در موضوع صلح جز اجاره کوتاه مدّت را نداشته باشد، آیا چنین عقدی صحیح است؟
- حضرتعالی در رساله احکام در باب طهارت مسئله 227 فرمودهاید وضو گرفتن در نهرهای بزرگ یا کوچک اگر چه انسان نداند که صاحب آنها راضی است، اشکال ندارد حال آیا این حکم درباره وضو است یا شامل غسل هم میشود، مثلاً رودخانهای حدود 500 نفر سهم دارند، شخصی هم نیاز به آب دارد و در آن رودخانه غسل میکند هیچگونه علمی ندارد درباره رضایت وعدم رضایت تکلیفش چیست؟
- فردی طی قولنامه تنظیمی در بنگاه معاملات املاک خانهاش را به دیگری میفروشد یکی از شرایط مقرّر در قولنامه تنظیمی فی ما بین این است که ) هرگاه فروشنده در ظرف مدّت مقرّر حاضر برای انجام معامله نشود علاوه بر ردّ مبلغ دریافتی مبلغ 2 میلیون ریال از مال خود را مجاناو بلاعوض بعنوان خسارت و وجه التزام به خریدار نامبرده بپردازد( با توجّه به اینکه طبق قولنامه مدّت مقرّره برای طرفین به منظور حضور در دفترخانه اسناد رسمی و انجام رسمی معامله 25 روز تعیین گردیده فروشنده با استفاده از شرط خیار پیش گفته در مدّت مقرّر در دفترخانه اسناد رسمی حاضر نشده و اقدام به فسخ عملی قولنامه می‌نماید و بعد از مدّتی همان منزل را طی قراردادی جدید به شخص دیگری فروخته و پس از انجام تشریفات قانونی سند مالکیت رسمی ملک را بنام خریدار جدید انتقال و مورد معامله را نیز به تصرّف وی میدهد اینک خریدار قولنامه اوّل ضمن عدم دریافت ثمن پرداختی و وجه التزامی که به علّت استفاده فروشنده از شرط خیار مقرّره نصیب وی میشود، مدّعی است که خانه به وی فروخته شده و عمل فروشنده در فروش ثانوی ملک به دیگری و لو اینکه سند انتقال نیز بنام خریدار جدید صادر شده باشد، غیر شرعی و غیر قانونی است علیهذا خواهشمند است با عنایت به مراتب معروضه نظر مبارک و فتوای خود را در خصوص صحّت یا عدم صحّت عمل فروشنده در استفاده از شرط خیار مقرّره در قولنامه و فروش ثانوی ملک مورد بحث به دیگری و ادّعای خریدار اوّلیه مبنی بر غیر شرعی بودن معامله ثانوی مرقوم فرمائید؟
- شخصی اصلاحساب سال نداشته و کارمند دولت بوده در سال 60 یک قطعه زمینی خریده به مبلغ 100 هزار تومان، و حالا در سال 80 فروخته 24 میلیون تومان آیا این 24 میلیون تومان خمس دارد یا خیر و در صورتی که خمس 100 هزار تومان را داده باشد آیا الان 24 میلیون تومان خمس دارد یا خیر و در صورت وجوب خمس اگر با این 24 میلیون تومان منزل مسکونی ساخته باشد تصرّف در این منزل و نماز خواندن در آن چه صورتی دارد و اگر کسی نداند و یا بداند فرقی دارد یا خیر؟
- اگر در ضمن عقد معاملات با انسان شرط شود که وضو بگیرد یا غسل کند یا نماز بخواند بیان نمائید آیا از نظر فقهی اولااین شرط صحیح است یا باطل و ثانیاعمل نمودن به شرط فوق چه حکمی (واجب، حرام، مستحبّ، مکروه و یا مباح) دارد؟
- هرگاه قبل از عقد نکاح طی مذاکرات شفاهی مادر زوجه اظهار نماید: زوجه در کمال صحّت و سلامت به سر میبرد و عقد طبق (شرط صحّت) واقع میگردد امّا پس از عقد نکاح کاشف به عمل میآید زوجه قبل از نکاح به علّت ابتلاء به بیماری زنانگی تحت عمل جرّاحی قرار گرفته و یکی از تخمدانها و لوله رحم خود را از دست داده و همچنین مبتلا به بیماری چسبندگی لوله رحم میباشد و پزشک متخصص نیز با ملاحظه وصفیت فوق و معاینه زوجه اظهار می‌نماید با توجّه به مراتب فوق احتمال باروری زوجه بسیار کم میباشد با عنایت به فرض مسئله اولاً: آیا خیار تخلف از وصف (صحّت و سلامت) برای زوج ثابت میباشد و میتواند به استناد آن نکاح را فسخ نماید؟ ثانیاً: چنانچه مادر زوجه خلاف واقع، زوجه را صحیح و سالم توصیف کرده آیا برای زوج خیار تدلیس ثابت میباشد و میتواند به استناد آن عقد نکاح را فسخ نماید؟ ثالثاً: لازم به ذکر است که زوجه و زوج در ایّام عقد بستگی هستند و هنوز زوجه باکره میباشد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر معامله ای باطل بود، ولی طرفین برای تصرف در جنس و پول رضایت داشتند، آیا می توان حکم به صحت تصرفات نمود؟
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در معامله‌ای که ولی قهری برای فرزند صغیرش انجام داده است، رعایت غبطه و مصلحت صغیر نشده باشد و به ضرر او شده باشد، آیا آن معامله صحیح است یا باطل؟
- [آیت الله مظاهری] آیا استفاده از کرمهای ویتامینه که توسط پوست، جذب پوست بدن میشود، به صحت روزه شکالی وارد میکند و آن را باطل می‌نماید؟
- [آیت الله بهجت] آیا نذر بچه ممیّز بالغ یا نابالغ صحیح است؟ و در صورت صحت، اگر نذر او مالی باشد با فرض عدم استقلال و تمکن مالی او وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر مشتری بداند که به عین مالی که خریده، خمس تعلّق گرفته و فروشنده آن را نپرداخته است، آیا تصرّف در آن کالا برای او جایز است؟
- [سایر] آیا شخص میتواند خمس را به ذمه بگیرد و خود را بدهکار اهل خمس بداند؛ آن گاه در تمام مالی که سر سال خمسی آن رسیده تصرف کند؟
- [آیت الله سبحانی] متعاملین در ضمن عقد بیع (نسیه) شرط می نمایند که در صورت عدم پرداخت اقساط ثمن معامله در موعد مقرّر، معامله منفسخ شود، آیا چنین شرطی صحیح است؟ در صورت عدم صحت شرط، آیا اصل بیع صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] چنانچه طلاقی بدون اجراء حکمیت با تمام شرایط صحت واقع شود آیا طلاق مزبور صحیح است یا باطل؟
- [آیت الله سیستانی] اگر ملکی رهن واقع شود و شرط شود که راهن در این مدت هیچگونه حق تصرف در آنرا ندارد چنانچه آنرا معامله کند عقد صحیح است یا خیر ؟
- [آیت الله بهجت] در صورت عدم تعادل روحی خریدار یا فروشنده، معامله صحیح است یا باطل؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر با سرمایه شرکت معامله‌ای کنند، بعد بفهمند شرکت باطل بوده، چنانچه طوری باشد که اگر میدانستند شرکت درست نیست، و به تصرّف در مال یکدیگر راضی بودند، معامله صحیح است و هرچه از آن معامله پیدا شود، مال همه آنان است، اگر اینطور نباشد در صورتی که کسانی که به تصرّف دیگران راضینبودهاند بگویند به آن معامله راضی هستیم، معامله صحیح وگرنه باطل میباشد و در هر صورت هرکدام آنان که برای شرکت کاری کرده است، اگر به قصد مجانی کار نکرده باشد، میتواند مزد زحمتهای خود را به اندازه معمول از شریکهای دیگر بگیرد.
- اگر بداند نماز یک صف از صفهای جلو باطل است، در صفهایبعد نمی‌تواند اقتدا کند، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه میتواند اقتدا نماید.
- اگر یکی ازشرطهایی که گفته شد در معامله نباشد، معامله باطل است ولی اگر خریدار وفروشنده با علم به بطلان معامله راضی باشند که در مال یکدیگر تصرّف کنند، تصرّف آنها اشکال ندارد.
- انسان مالی را میتواند گرو بگذارد که شرعاً بتواند در آن تصرّف کند و اگر مال کس دیگر را گرو بگذارد، در صورتی صحیح است که صاحب مال بگوید بگرو گذاشتن راضی هستم.
- اگر چیزی را که میفروشند یکی از شرطهای معامله در آن نباشد مثلاً چیزی را که باید با وزن خرید وفروش کنند بدون وزن معامله نمایند، معامله باطل است و چنانچه فروشنده وخریدار با قطع نظر از معامله راضی باشند که در مال یکدیگر تصرّف کنند، اشکال ندارد وگرنه چیزی را که از یکدیگر گرفتهاند مثل مال غصبی است و باید آن را به همدیگر برگردانند، و در صورتی که مال هریک در دست دیگری تلف شود، چه بداند معامله باطل است چه نداند، باید عوض آن را بدهد.
- درخت میوهای که شاخه آن از دیوار باغ بیرون آمده، اگر انسان نداند صاحبش راضی است نمی‌تواند از میوه آن بچیند و اگر میوه آن روی زمین هم ریخته باشد، نمی‌تواند آن را بردارد.
- اگر انسان مال کسی را بدون اجازه او بفروشد، چنانچه صاحب مال به فروش آن راضی نشود واجازه نکند، معامله باطل است.
- اگر صاحب ملک به زبان، اجازه نماز خواندن بدهد وانسان بداند که قلباً راضی نیست، نماز خواندن در ملک او باطل است، و اگر اجازه ندهد وانسان یقین کند که قلباً راضی است، نماز صحیح است.
- اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند، چنانچه بعد از معامله راضی شود و بگوید راضی هستم، معامله صحیح است ولی احتیاط مستحبّ آن است که دوباره صیغه معامله را بخوانند.
- ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است و کسی که قرض ربایی گرفته مالک آن نمیشود و نمی‌تواند در آن تصرّف کند ولی اگر صاحب پول به گیرنده اذن بدهد که تصرّف در پولش بنماید اگرچه معامله او باطل باشد، قرض گیرنده میتواند در آن پول تصرّف بنماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان نداند معامله‌ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید ولی چنانچه در موقع معامله، احکام آن را میدانسته و بعد از معامله شک کند، تصرّف او اشکال ندارد و معامله صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان نداند معامله‌ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرف نماید.
- [آیت الله خوئی] اگر انسان برای ندانستن مسأله نداند معامله‌ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرف نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان برای ندانستن مسألهای نداند معامله‌ای که کرده صحیح است یا باطل ، نه در مالی که گرفته است میتواند تصرف نماید ، و نه در مالی که تحویل داده است ، بلکه باید مسأله را یاد بگیرد ، یا احتیاط کند هر چند با مصالحه باشد ، ولی اگر بداند طرف راضی به تصرّف در آن است هر چند معامله باطل باشد ، تصرّف جایز است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر به واسطه ندانستن مسأله نداند معامله‌ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرف نماید.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان نداند معامله‌ای که انجام داده صحیح است یا باطل، نمی‌تواند در مالی که گرفته تصرّف نماید؛ ولی چنانچه در هنگام معامله، احکام آن را میدانسته و بعد از معامله در صحّت آن شک کرده، تصرّف او در آن مال اشکال ندارد و =============================================================================== 1 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، کتاب التجارة، باب 1 از (أبواب مقدّماتها)،ج17،ص9 - 13. 2 همان، باب 4،ح5،ص21. 3 همان، (أبواب آداب التجارة)،ص381 به بعد. معامله صحیح است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان برای ندانستن مسأله نداند معامله ای که کرده صحیح است یا باطل؛ نمی تواند در مالی که گرفته تصرف نماید.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان به واسطه ندانستن مساله نداند معامله ای که کرده صحیح است یا باطل نمی تواند بر ان معامله ترتیب اثر دهد و در مالی که به جهت ان معامله گرفته تصرف نماید
- [امام خمینی] اگر انسان نداند معامله ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی تواند در مالی که گرفته تصرف نماید. ولی چنانچه در موقع معامله احکام آن را می دانسته و بعد از معامله شک کند، تصرف او اشکال ندارد و معامله صحیح است.
- [آیت الله سبحانی] اگر انسان نداند معامله ای که کرده صحیح است یا باطل، نمی تواند در مالی که گرفته تصرف نماید ولی چنانچه در موقع معامله، احکام آن را می دانسته و بعد از معامله شک کند، تصرف او اشکال ندارد و معامله صحیح است.