فراموشی
نسیان به معنای فراموشی است و در قرآن چندین بار به کار رفته است.
کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد، کفّاره بر او واجب نیست؛ ولی چنانچه از روی اختیار آن را بجا آورد، برای دفعه اوّل باید کفّاره بدهد.
عنوان مسئله:
کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد، کفّاره بر او واجب نیست؛ ولی چنانچه از روی اختیار آن را بجا آورد، برای دفعه اوّل باید کفّاره بدهد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- زنی به علت بیماری قادر به گرفتن روزه و حتی بجا آوردن قضای آن هم نیست. کفاره آن بر او واجب است یا بر شوهرش؟
- زنی به علت بیماری قادر به گرفتن روزه و حتی بجا آوردن قضای آن هم نیست. کفاره آن بر او واجب است یا بر شوهرش؟
- زنی به علت بیماری قادر به گرفتن روزه و حتی بجا آوردن قضای آن هم نیست. کفاره آن بر او واجب است یا بر شوهرش؟
- زنی به علت بیماری قادر به گرفتن روزه و حتی بجا آوردن قضای آن هم نیست. کفاره آن بر او واجب است یا بر شوهرش؟
- شخصی قضا و کفّاره روزه بر او واجب شده و قضا را به جا آورده و کفّاره باقی مانده است. برای ادای کفّاره، مخیّر بین اطعام شصت فقیر و یا گرفتن شصت روز روزه است. با توجه به این که به طور معیّن، گرفتن روزه بر او واجب نشده است، آیا جایز است روزه مستحبّی بگیرد؟
- اگر غسلی به واسطه نذر و عهد و قسم و یا مس نمودن میّت واجب شود، ولی مکلّف عمدا یا سهوا آن را ترک نماید، تکلیف نماز و روزههایش در این مدت چه می‌شود؟
- در کتابهای فقهی برای خانه خدا در مکه حریم امنی قائل شدهاند که اگر کسی در آنجا حیوانی را صید کنند و یا باعث ریختن خونی شود و یا هر عملی که باعث شکستن حریم امن الهی شود باید دیه و یا کفاره بدهد خواهشمند است مقدار حریم جغرافیایی محدوده حرم امن الهی خانه کعبه را بر اساس اندازه کیلومتر برای بنده بنویسید.
- پولی از کسی طلب داریم و قرار بوده آن را امسال به ما پس بدهد؛ ولی پول را اصلاً پس نمیدهد یا پس از گذشتن سال خمسی و بر خلاف وعده معیّن شده پس میدهد. آیا خمس این پول بر قرض دهنده واجب است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] شخصی نذر کرده اگر نماز شب را نخواند، مبلغی به فقیر صدقه بدهد. اگر نماز شب ترک شد، فقط آن مبلغی که نیّت کرده به ذمّه اش می آید یا کفّاره ی نذر را هم باید بدهد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی نذر کند ایام معینی را معتکف شود و از آن تخلف کند، آیا علاوه بر کفاره، قضای آن نیز واجب است یا صرفاً باید کفاره عمل نکردن به نذر را بدهد ؟
- [آیت الله خامنه ای] بنده با دست گذاشتن بر قرآن مجید بر ترک عملی قسم خوردم که متأسفانه مجدّداً آن عمل را مرتکب شدم. آیا اکنون کفّاره ای بر بنده واجب است؟ در صورت وجوب مقدار آن چقدر می باشد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی نذر کرده باشد و هنوز واجب نشده باشد و احتمال میدهد هیچ گاه واجب نخواهد شد اگر آن را فسخ کند باید کفاره بدهد؟
- [آیت الله سیستانی] کسی که نذر کرده نماز مستحبی را هفته ای یکبار بخواند در صورت ترک کفاره آن چه مقدار می‌باشد آیا در صورت تکرار کفاره هم تکرار می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان مشغول گرفتن روزه کفّاره شد که 31 روز باید متوالی باشد، امّا بعد از گرفتن 25 روز متوجّه شد که یک روزی، روزه نذر معیّن بدهکار است، حال وظیفه او چیست؟ آیا کفّاره بر نذر مقدّم است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان مشغول گرفتن روزه کفّاره شد که در 31 روز باید متوالی باشد امّا بعد از گرفتن 25 روز متوجّه شد که یک روز روزه نذر معیّن بدهکار است حال وظیفه چیست آیا کفّاره بر نذر مقدّم است؟
- [آیت الله مظاهری] اگر روزهدار در یک روز ماه رمضان چند دفعه جماع نماید، آیا باید برای هر جماع یک کفاره بدهد؟
- [آیت الله بهجت] به نظر حضرتعالی، برای هر بار تخلف از نذر یک کفاره واجب می شود یا پس از اوّلین تخلف، کفاره واجب می شود و پس از تخلف های بعدی چیزی بر عهده نذر کننده نیست؟
- [آیت الله سیستانی] شخصی نذر کرده است که نماز شب بخواند در صورتی که آن را ترک کند میزان کفاره آن چه مقدار می باشد ؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر نذر کند که تا وقت معیّنی عملی را ترک کند، بعد از گذشتن آن وقت میتواند آن عمل را بجا آورد و اگر پیش از گذشتن وقت از روی فراموشی یا ناچاری آن را انجام دهد، چیزی بر او واجب نیست، ولی باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نیاورد و چنانچه دوباره پیش از رسیدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفّاره بدهد و کفّاره آن، کفّاره قسم است که در مسأله 3302 آمده است.
- اگر به واسطه ندانستن مسأله، عملی را انجام دهد که روزه را باطل میکند، کفّاره بر او واجب نیست، مگر این که در یادگیری مسأله کوتاهی کرده باشد و در هنگام انجام دادن عمل، احتمال باطل شدن روزه را بدهد.
- اگر نذر کند عملی را انجام دهد، باید به همان نحو که نذر کرده بجا آورد، پس اگر نذر کند که روز اوّل ماه صدقه بدهد یا روزه بگیرد یا نماز اوّل ماه بخواند، اگر قبل از آن روز یا بعد از آن بجا آورد، کفایت نمیکند و نیز اگر نذر کند که وقتی بیمار او خوب شد صدقه بدهد، اگر پیش از آن که بیمار خوب شود صدقه بدهد، کافی نیست.
- اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معیّن نکند، چنانچه یک روز روزه بگیرد کافی است و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیّات آن را معیّن نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند کفایت میکند و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معیّن نکند، اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا بجا آورد، در صورتی که یک نماز بخواند یا یک روز روزه بگیرد یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
- چنانچه در روزه ماه رمضان و یا هر روزه معیّن دیگری که بر انسان واجب شده است مثل این که نذر کرده باشد که روز معیّنی را روزه بگیرد عمدا تا اذان صبح نیّت نکند، روزهاش باطل است و اگر به جهت ندانستن و یا فراموشی تا اذان صبح نیّت نکند، چنانچه پیش از ظهر متوجه شود و تا آن هنگام عملی که روزه را باطل میکند انجام نداده باشد احتیاط واجب این است که نیت کند و آن روز را روزه بگیرد و بعدا قضای آن را نیز به جا آورد.
- اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به سوگند عمل نکند، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر او را مجبور کنند که به سوگند عمل ننماید و قسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید: (وَاللّه الآن مشغول نماز میشوم) و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او به گونهای باشد که بیاختیار به سوگند عمل نکند، کفاره ندارد.
- اگر برای عملی که نذر کرده وقتی معیّن نکرده باشد، لازم نیست فورا انجام دهد، ولی بنابر احتیاط نباید زیاد تأخیر بیندازد.
- اگر نذر کند کار مباحی را انجام دهد یا ترک نماید، چنانچه بجا آوردن و ترک آن از هر جهت مساوی باشد، نذر او صحیح نیست و اگر انجام آن از جهتی بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند مثلاً نذر کند غذایی را بخورد تا برای عبادت قوّت بگیرد نذر او صحیح است و نیز اگر ترک آن از جهتی بهتر باشد و انسان برای همان جهت نذر کند که آن را ترک نماید مثلاً برای این که پرخوری مضر است، نذر کند که زیاد غذا نخورد نذر او صحیح می‌باشد.
- (نذر) آن است که انسان ملتزم شود کار خیری را برای خدا بجا آورد یا کاری را که انجام ندادن آن بهتر است، برای خدا ترک نماید و بنابر این متعلّق نذر باید دارای (رجحان) باشد، یعنی فعل یا ترک فعلی که نذر شده، شرعا دارای مزیّت باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی را برای آن معیّن نکرده است ؛ اگر از روی فراموشی ، یا ناچاری ، یا ندانستن ، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست . ولی چنانچه از روی اختیارآن را بجا آورد برای دفعة اوّل باید کفّاره بدهد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ووقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست ولی بعداً هروقت از روی اختیار آن را بجا آورد، باید به احتیاط واجب به مقداری که در سه مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند ، و وقتی برای آن معیّن نکرده است ، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت یا اشتباه ، آن عمل را انجام دهد ، یا کسی او را مجبور کند ، یا جاهل قاصر باشد ، کفاره بر او واجب نیست ولی نذر باقی است ، پس اگر بعد از آن از روی اختیار آن را بجا آورد ، باید کفاره بدهد .
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است؛ اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن؛ آن عمل را انجام دهد؛ کفاره بر او واجب نیست ولی بعدا هر وقت از روی اختیار آن را به جا آورد؛ باید کفاره بدهد.
- [آیت الله بروجردی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست، ولی بعداً هر وقت از روی اختیار آن را به جا آورد، باید به مقداری که در سه مسألة پیش گفته شد، کفاره بدهد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است، اگر از روی فراموشی، یا ناچاری، یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست. ولی بعداً هر وقت از روی اختیار آن را به جا آورد، باید به مقداری که در
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای ان معین نکرده است اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا غفلت ان عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست ولی بعد هر وقت از روی اختیار ان را به جا اورد باید کفاره بدهد
- [آیت الله خوئی] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معین نکرده است اگر از روی فراموشی یا ناچاری، یا غفلت، آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نیست، ولی چنانچه از روی اختیار آن را بهجا آورد باید کفاره بدهد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که نذر کرده عملی را ترک کند، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا اشتباه آن عمل را انجام دهد کفّاره بر او واجب نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسی که نذر کرده عملی را مستمراً ترک کند و زمانی برای آن معین ننموده، چنانچه از روی اختیار آن را به جا آورد برای دفعه اول باید کفاره بدهد و اگر نذر او چنان بوده که هر دفعه از آن عمل، مستقلاً تحت نذر قرار داشته احتیاط واجب آن است که برای هر دفعه، کفاره ای بدهد، اما اگر چنین قصدی نداشته، یا شک کند قصدش چگونه بوده یک کفاره بیشتر واجب نیست.